Sadece bordür taşlar var

Dünyanın en eski tapınağı olarak bilinen Göbeklitepe’ye yapılan yol çalışmaları sırasında zarar verildiği iddiaları geçen hafta gündeme gelmişti. Zira iddia 2014 yılında hayatını kaybedene kadar Göbeklitepe’te kazı başkanı olan Alman arkeolog Klaus Schmidt‘in kendisiyle birlikte burada uzun yıllar çalışan arkeolog eşi Çiğdem Köksal Schmidt’ten gelmişti. Sosyal medyada yayınlanan fotoğraflar Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı harekete geçirdi. Bakanlık gazetecilerin ve uzman arkeologların olduğu bir ekiple Göbeklitepe’de yürütülen çalışmalar hakkında detaylı açıklamalarda bulundu.

‘Bilimsel çalışma’

Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Mahmut Kocameşe, Göbeklitepe’de çalışmalar hakkında konuştu ve çalışmaların bilimsel olduğuna vurgu yaptı: “Göbeklitepe 12 bin yıllık tarihiyle bilinen en eski tapınak. Burada yapılan çalışmaların tamamı bilim heyetinin, kazı başkanlığının, koruma bölge kurulunun ve bakanlığın denetimi altında her aşaması kontrol edilen bir proje ve uygulama. Bütün bilimsel yöntemler dikkate alınarak, hiçbir taviz verilmeden devam ediyor.”

Karşılama merkezinden Göbeklitepe’ye kadar giden yol çalışmaları hakkında ise Kocameşe: “Doğal zemin üzerine keçe-koruyucu malzeme ile bir kaplama yaptıktan sonra üzerine stabilize bir malzeme ve onun üzerine de doğal küp taşlarla bir ulaşım yolu yapılıyor. Yaklaşık kazı alanıyla da bir kilometre mesafe var. Doğrudan bir bağlantı yok. Burası oraya ulaşımda kullanacağımız bir yol. Yolda kesinlikle zeminde bir asfalt ya da beton kullanımı söz konusu değil. Bordür taşlarının tutuculuğunun sağlaması için yine aynı malzeme üzerinde harçlı, basit bir malzeme var” dedi.

Kocameşe ayrıca “UNESCO Dünya Geçici Miras listesinde bulunan Göbeklitepe’nin kalıcı listeye girmesi için başvuru
yapıldı. En kısa zamanda da kalıcı listede yer alacağını bekliyoruz” diye belirtti.

Yol ve kazı alanı

Müsteşar Yardımcısı Kocameşe’nin ardından heyette bulunan Bilimsel Danışma ve Eşgüdüm Komisyonu üyeleri Prof. Dr. Gülriz Kozbe ve Prof. Dr. Necmi Karul da basına açıklamalarda bulundu. İddialar hakkında konuşan Prof. Dr. Necmi Karul: “Demir içerikli beton görmedik, harçlarla örülmüş bordürün arasına kum serildiğini, öncesinde de zemine keçe serilerek zemin ile ilişkisinin kesildiğini gördük. Arkeolojik doku potansiyeli olan yerle ilişkisinin kesildiğini fark ettik. Yolun kazı alanına bu kadar yaklaşmasını doğru bulmadık. Biraz daha uzakta olması için önerimiz olacak. Traversi de çok tercih etmiyoruz, ince bir mıcırla kaplanması daha doğru olurdu. Nedeni, arkeolojik alana yaklaşıldıkça doğal malzemeden şaşılmamasıdır.”

UNESCO hassasiyeti

Prof. Dr. Gülriz Kozbe ise UNESCO’nun Göbeklitepe’ye ulaşım konusundaki hassasiyetine değindi: “UNESCO erişilebilirlik üzerinde duruyor. Yol negatif bir şey değil. Sadece kullanılan malzeme ve ören yerine mesafe dikkate alınmalı.”

Göbeklitepe insanlığı şaşırtmaya devam ediyor

Dünyanın bilinen en eski tapınağını ortaya çıkartan çalışmalar Şanlıurfa Müzesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Alman Arkeolog Prof. Dr. Klaus Schmidt’in Bilimsel Danışmanlığında başlamıştı.

Prof Dr. Schmidt 2007 yılında kazı başkanlığına getirilmişti. Neolitik Çağ’a ait Göbeklitepe’de yapılan radyo karbon analizleri Göbeklitepe’nin 12 bin yıl önce inşa edildiğini ve 1400 yıl boyunca kullanıldığını gösteriyor. Tespit edilen 20 tapınaktan ise şu ana kadar sadece altısı gün yüzüne çıkartılabilmiş durumda. Prof. Dr. Schmidt’e göre Göbeklitepe, yıllardır tarih derslerinde öğretilen “göçebe toplulukların tarımla birlikte yerleşik hayata geçtiği” tezini çürütüyordu.