Sadece işçiler suçsuz çıktı!

Manisa’nın Soma ilçesinde, 301 madencinin yaşamını yitirdiği facia ardından ikinci kez ocağa girip inceleme yapan bilirkişi heyetinin raporu, işletme sorumlularının yanı sıra, Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Yönetim Kurulu Başkanı, İşletme Müdürü, Maden İşleri Genel Müdürü, Migem yetkilileri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişlerini, gerekli denetimleri yapmadıkları için asli kusurlu buldu. Tüm güvenlik defterlerini ölçüm verilerine aykırı, birbirinden kopyalama sistemiyle doldurulan işletmenin, ayrıca 2017’ye kadar üretmeyi taahüt ettiği kömürü de, 3 yıl önceden çıkardığı, bu durumunda işçilerin, fazla üretim için çalışmaya zorlandıkları iddialarını, doğrular nitelikte olduğu tespiti de raporda yer aldı.
Geçen 13 Mayıs’ta Soma’da 301 madenci hayatını kaybetti. Olayın ardından başlayan adli süreçte, aralarında şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan, Genel Müdürü Ramazan Doğru ile İşletme Müdürü Akın Çelik’in de aralarında bulunduğu 8 kişi tutuklandı.
Maden ocağında kurtarma çalışmaları devam ettiği sırada bilirkişi heyeti, ilk olarak 4 gün sonra maden ocağına girdi. Ocakta incelemelerde bulunan heyet, buralardaki uyarı ve güvenlik sistemlerinin verilerine de el koydu. Heyetin ilk hazırladığı raporda da, ocak içerisinde normalin 10 katı yüksekliğinde 500 PPM korbonmonoksit gazı bulunduğu saptandı. Ayrıca zaman zaman ocaktaki korbonmonoksit gazı düzeyinin yükselmesine rağmen, içeride işçilerin çalışmaya devam ettikleri de yine raporda yer aldı. Bilirkişi heyeti, olaydan 2 ay sonra geçen 17 Temmuz’da ikinci kez ocağa girdi. Gaz ölçüm sensörlerinin verilerine el koydu, yangının çıkışıyla ilgili incelemelerde bulundu.
2. rapor daha ayrıntılı
Yaklaşık 2 ay süren inceleme ve yazım süreci ardından bilirkişiler, Prof.Dr. Ercüment Yalçın, Prof.Dr. Eyüp Akpınar, Prof.Dr. Ahmet Hakan Onur ile İş Güvenliği Uzmanı Alpaslan Ertürk tarafından hazırlanan 126 sayfalık rapor, soruşturmayı yürüten cumhuriyet savcısına teslim edildi. Rapor, giriş bölümü, havalandırma bölümü, sensör ölçümleri bölümü, keşifler, elektrik dağıtım hatları, trafo değerlendirmeleri, iş sağlığı ve güvenliği ile sonuç olmak üzere 7 ayrı bölümden oluştu. Türkiye Kömür İşletmeleri’ne ait olan ancak işletme hakkı Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’nin olan maden ocağının hem iç özellikleri hem de bulunduğu bölgenin çoğrafi ve diğer özellikleri de yine bilirkişi raporunda yer aldı.
Kayıtlar sağlıksız
Otopsi raporlarına göre, işçi ölümlerinin, yüzde 85’e varan oranlarda karbonmonoksit zehirlenmesinden kaynaklandığı anlatılan röporda, gaz maskelerinin, kurallara uygun olarak belirli zaman aralıklarında kontrollerinin yapılmadığı saptandı.
Ayrıca, korbonmonoksit gazı, oksijen, metan gazı gibi hava ölçümlerinin yazıldığı en önemli güvenlik kayıtlarından sayılan defterlerin, sağlıklı olarak doldurulmadığı gibi, rasgele yazıldığı saptandı.

3 yıl önce kömür üretimi tamamlanmış

Facianın meydana geldiği ocaktan çıkartılan kömür raporlarının yanı sıra termik santral kayıtlarının da incelenmesiyle, şok gerçek te ortaya çıktı. Buna göre, ’İleride telafisi olmayacak problemlerle karışılaşılabileceği gerekçesiyle’, sözleşmeyi feshedip devreden şirketin güvenlik sorunlarından dolayı programlananın çok altında miktarlarda, kömür çıkardığı, belirlendi. Buna karşılık Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’nin ise, ocağın işletmesini devraldıktan sonra programlananın 2- 2.5 katına varan oranlarda fazla üretim yaptığı, hatta sözleşmeye göre 2017 yılının mart ayına kadar çıkarması gereken kömür miktarını (15 milyon ton) 3 yıl önceden facia tarihinde tamamladığı da tespit edildi. Bilirkişi raporunda bu verilerinde, işçilerin fazla üretim yapmaları için, çok çalıştırıldıkları ve kendilerine baskı yapıldığı iddialarını, doğrular nitelikte olduğu sonucuna varılacağını açıkladı.

Kanun uygulanmamış

Maden Kanunu’nda, kazayla bağlantılı maddelerinin de sık kullanıldığı raporda, bilirkişi heyeti, ocaklardaki sensörlerin miktarı, güvenilirliği, bilgi aktarımını sağlayan çalışma esaslarına dair tedbirlerin, işveren ve denetleme görevindeki TKİ tarafından yapılmadığı görüşüne raporunda yer verdi. Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nün, (MTA) ocaktaki elektrik ve projeleri, mühendislik hizmeti sınıfına almamakla ilgili Maden Kanunu’nu ihlal ettiği, çalışanlara, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili zorunlu mesleki eğitimlerinde tam olarak verilmediği görüşü de, bilirkişilerce raporda ifade edildi.

‘İşverenle TKİ kusurlu’

CHP Manisa Milletvekili Özgür Özel, Soma maden faciasıyla ilgili Soma Cumhuriyet Savcılığı’na teslim edilen bilirkişi raporunda hem Soma Kömür İşletmeleri A.Ş., hem de Türkiye Kömür İşletmelerinin kusurlu olduğunun ortaya çıktığını söyledi. Cumhuriyet Başsavcılığı’na ulaşan 126 sayfalık bilirkişi raporuyla ilgili Özel, yazılı açıklama yaptı. CHP Milletvekili Özel raporda, hem Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’nin yetkililerinin, hem de Türkiye Kömür İşletmeleri’nin faciayla ilgili olarak kusurlu olduklarının ortaya çıktığını söyledi.
MANİSA DHA