Stanford’a müstakil laboratuvar kurdu

Dünyanın en saygın üniversitelerinden biri olan Stanford Üniversitesi’nde mikrobiyoloji, kanser ve genetik alanında başarılı çalışmalara imza atan bilim insanı Gözde Durmuş, artık kendi ismini taşıyan laboratuvarında kendi ekibiyle çalışmalarını sürdürecek. Kanserin erken teşhisi için geliştirdiği teknoloji ile ismini tüm dünyaya duyuran 34 yaşındaki Durmuş, çalışmalarını Milliyet’e anlattı.

ODTÜ Genetik Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü’nden 2007 yılında mezun olan bilim insanı Durmuş, henüz öğrenciyken Harvard Üniversitesi’ne staj için kabul edilmiş. Durmuş, “ODTÜ genetikten mezun oldum. Hem ODTÜ’de çalıştığım doku mühendisliği laboratuvarı hem de Harvard’daki stajım benim kariyerimi şekillendirdi. Doku mühendisliği alanında ilerlemek istediğime karar verdim. Doktora sonrasında da nanoteknolojilerin biyoloji uygulamaları üzerine yoğunlaştım” diye konuştu.

Erken kanser teşhisi

Doktora çalışması bitiminden sonra bu çalışmaları kanser üzerinde uygulamak için farklı bir bakış açısı geliştirdiğini dile getiren Durmuş, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu çalışmayı kanser araştırmaları alanına kaydırdım. Kanserli hücrelerin kandan manyetik alan içinde nasıl çekileceği konusunda araştırmalara başladım. Bu manyetik alan sayesinde nadir görülen kanserli hücreler daha erken tespit edilebiliyor. Manyetik olarak ayırabildiğimiz hücrelerin genetiğine bakabileceğiz. Kendi geliştirdiğimiz teknolojileri laboratuvarımızda biraz da genetik bilimiyle birleştiriyoruz. Yine bu laboratuvarda hastaya özel bir veri tabanı oluşturmayı istiyoruz. Bu şekilde genetiğe bakarak kişiye özel bir terapi dizayn edebilir miyiz, bunları araştıracağız. Radyoloji bölümünde olduğum için çok fazla klinik hastayla iç içe olabiliyorum, hasta örneklerine daha rahat erişebiliyorum. Radyoloji benim için kanser çalışmalarına daha fazla yoğunlaşacağım alan oldu.”

Diğer yandan antibiyotik direncine karşı çalışmalarını da sürdürdüğünü anlatan Durmuş, “Ben küçükken antibiyotiğe karşı çok dirençli bir enfeksiyon geçirdim ve bundan çok çektim. Oradaki en büyük sorun yine teknolojiydi. Teknolojinin çok yavaş olmasından hastaya özgü bir antibiyotik geliştirilmiyor. Doktorun ofisine gittiğimizde ‘Şunu kullan, belki geçer’ diye antibiyotik verilerek gönderiliyoruz. Bakterileri büyütmek ve ona uygun antibiyotik vermek için yapılacak testler 2-3 gün sürüyor. Biz bunu nasıl hızlandırabiliriz, bu testleri bir saatte yapıp hastaya gerçekten tedavi edebilecek antibiyotik verilmesini nasıl sağlarız üzerinde çalışıyoruz. Kanser çalışmalarında kullandığımız teknolojiyi bu projede de kullanıyoruz. Aslında amacımız genel olarak bir medikal problemde doktorların çözemediği ya da ihtiyaç duyduğu testleri laboratuvarda geliştirmek” diye anlattı.

Deneme aşamasında

Şu anda iki çalışmanın da laboratuvar çalışması halinde olduğunun altını çizen Durmuş, “Şu anda Stanford Üniversitesi’nde ortak çalışmalarda deniyoruz. İlk başta teknolojinin gerçekten çalışıp çalışmadığını anlamak için biraz geç safhadaki hastalardan kan örnekleriyle bu teknolojiyi geliştirdik. Şu anda 100 hastada denendi. Böyle bir teknolojiyi geliştirdiğimizde bazı onayların alınması, bu çalışmaların ticari hale getirilmesi gerekiyor. Bunun için de daha çok hastada denenmesi ve onay aşamalarının geçilmesi şart. Ben şu anda daha çok akademik kısmı ile ilgileniyorum. Ticari kısmı başka bir alan” dedi.

Yenilikçi ve yükselen yıldız

MIT Technology Review dergisinin “35 Yaş Altı Yenilikçiler Listesine seçilen, 2018 yılında Burroughs Wellcome Fund’dan (BWF-CASI) Scientific Interface’te Kariyer Ödülü”nü alan gözde Durmuş, Broad MIT ve Harvard Enstitüsü tarafından “Biyomedikal’de Yükselen Yıldız” olarak da seçildi.

‘Türk öğrencileri bekliyorum’

Ekibinde Türk öğrencilerin de olacağını belirten Durmuş şöyle konuştu:

“Bizimle daha önce de çalışan Türkiye’den gelen öğrencilerim vardı, şimdi de olacak. Laboratuvar büyüdükçe bir iki tane Türk öğrenci ya da araştırmacı olsun istiyorum. Türkiye’den farklı hocalar ve farklı üniversitelerle ortak süren çalışmalarımız var. Burada yetiştirdiğimiz ve çalışmalarını Türkiye’de sürdüren öğrencilerimiz var. Bizimle çalışmak istiyorlarsa ben açığım. Genç bilim insanlarına da çağrım var. Kariyer çok uzun bir maraton, o yüzden sevdiğiniz işi yapın. İşim benim hobim gibi. Merakımı çeken herhangi bir soruya cevap bulmak için gecenin bir vakti laboratuvara gelmek beni heyecanlandırıyor. Ben değişik alanlarda farklı şeyler okuduğum için bu teknolojileri geliştiriyorum. Sadece genetikte kalsaydım bunları yapamayacaktım.”