Takviye gıdada ölümcül tehlike

İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ekipleri, 2019 yılında İstanbul’da bulunan toplam 115 bin 544 gıda işletmesine gece gündüz denetimlerini sürdürdü. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın denetimlerle ilgili Milliyet’e açıkladığı verilere göre, yılbaşından bugüne kadar işletmelere 215 bin 101 resmi kontrol yapıldı. Bu kontrollerin 87 bin 126’sı satış işletmelerinde, 96 bin 745’i toplu tüketim işletmelerinde, 26 bin 471’i ise üretim işletmelerinde gerçekleştirildi. Bu işletmelerden 4 bin 997’sine, toplamda 28 milyon 687 bin 932 TL para cezası kesildi. Ayrıca 163 perakende işletme ve 99 gıda üretim işletmesinin faaliyetine son verildi. 71 gıda işletmesi hakkında ise savcılığa suç duyurusunda bulunuldu. Söz konusu işletme sahiplerine ise 12 yıla kadar varan hapis cezası ile 200 bin TL’ye kadar idari para cezası kesilirken, kapatılan bazı işletmelerin farklı isim altında tekrar faaliyetlerini sürdürdüğü öğrenildi.

Yapılan resmi kontrollerde, en çok asgari teknik ve hijyenik koşullar, gıda işletmelerinin kayıt/onay işlemleri ile gıda maddelerinin kodekse aykırılıkları gibi olumsuzluklarla karşılaşıldı. Ayrıca takviye edici gıda ve enerji içeceklerinde yapılan analizlerde ise erkeklerde sertleşme bozukluğunu tedavi etmek için kullanılan sildenafil ve tadanafil ile kilo vermede, verilen kilonun korunmasında ve obezite tedavisinde kullanılan sibutramin ilaçlarının etken maddeleri ile karşılaşıldı.

‘Ölüme sebebiyet verir’

Merdiven altı yerlerde üretimi yapılan gıda takviyeleri ve enerji içeceklerine katılan ilaç etken maddelerinin zararını uzmanlar Milliyet’e değerlendirdi.

Prof. Dr. Nevzat Artık (Ankara Üniversitesi Gıda Güvenliği Enstitüsü Müdürü):

‘Merdiven altı üretim’

“Normalde bu tip içeceklere ve gıda takviyelerine katılmaması gereken bileşikler bunlar. Enerji içeceğinde şeker, su ve karbondioksit gibi bileşenler var. Ancak sildenafil ve sibutramin gibi ilaç etken maddelerinin katılması insan sağlığı açısından risk oluşturur. Ölüme sebebiyet verir, ölüm vakaları da çok sayıda var. Buradan hareketle bütün enerji içeceklerinde bu etken maddeler ‘Hepsinde vardır’ anlamına gelmesin. Daha çok merdiven altı, etiketsiz yerlerde mevcuttur. Bu iş sadece denetimlerle olmaz. Her şeyden önce tüketiciyi de bilinçlendirmek lazım.”


‘Ölüme kadar götürür’

Prof. Dr. Beraat Özçelik (İTÜ Kimya-Metalurji Fakültesi Dekanı ve Gıda Mühendisliği Bölümü Başkanı):

“Takviye gıdalar ve enerji içeceklerinde kesinlikle sildenafil, sibutramin ve tadanafil gibi cinsel gücü artırıcı veya yağ yakıcı maddeler yer almamalı. Tehlike boyutu bakımından ölüme kadar götürebilir. Doz da çok önemlidir. ‘Zehri zehir yapan dozudur’ denilir, dolayısıyla bunlar beyan edilmediği gibi içeceğin veya gıdanın içine koyan kişinin ne kadar koyulduğu bilinmiyor. Genellikle merdiven altı çalışan yerlerde oluyor. Böyle bir şeyi kesinlikle tavsiye etmiyoruz.”

‘Asla affedilemez’

Kemal Zeki Taydaş (TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Başkanı):

“Bunlar ancak bir hekim kontrolünde ve tedavisi devam eden süreçlerde kullanılan tıbbi ilaçlar. Ama bunların etkisinden dolayı, kayıtlı-kayıtsız uygun olup olmayan tüm şekillerde gıda ve içeceklerde kullanıldığını biliyoruz. Böyle bir şey asla affedilemez. Çünkü gıda maddelerine ve enerji içeceklerine 7’den 70’e bütün insanlar ulaşabilir. Maalesef ne kadar zararı bilinse de müşterileri de var. Tarım Şurası’nda da verilen cezaların caydırıcı olmadığı, daha ağır cezaların getirilmesi gerektiği de tartışılmıştı.”