Yapay zekâdan opera bestesi

İstanbul, Beyoğlu’ndaki Versus Art Project, grafik tasarımcı ve sanatçı Vahit Tuna’nın iç ve dış olmak üzere iki bölümden oluşan “Mağara” isimli enstalasyonuna ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Tuna’nın sergisinde, yapay zekânın opera olduğuna kadar verdiği sesleri opera sanatçısı yorumluyor.

Ses ve imgeler

Tuna, iki yıl önce tutmaya başladığı “Rorschach Günlüğü” adını verdiği kayıtlarına yenilerini ekledi. Yüzlerce bilinç dışı leke ve örüntüyü bir zihin kurmacası içerisinde ses ve ışığa maruz bırakan Tuna, bunlara yeni bir form kazandırdı. Vahit Tuna şunları söyledi:

“Sergiyi ilk planladığımda ses, ışık ve bu imgeler yer alacaktı. Bu lekelerin ışıkla ilişkisi enteresan. Işık değiştiğinde bunlar da değişiyor. Ardından başka bir fikir doğdu: ‘Acaba imgeler için bir ses nasıl üretebilirim?’ dedim. Genel olarak bunlar benim için zihin parçacığı gibi. Zihinde düşünce karşılığı gibi… Bu imgeler dil ile sesin birleşmesi sonucu duyduğumuz kelimeler gibi sanki. Siz onu farklı şekillerde algılayabiliyorsunuz. Peki, sesi nasıl elde edebilirdim? Sonra bunları bir yapay zekânın sese dönüştürebileceği, farklı bir yorum getireceğini düşündüm. Yaptığım imajlardan birini seçip bu resimden ses elde etmek, ardından bu sesi bir beste haline dönüştürmek istedim.”

Opera dinledi

İngiltere’de tasarlanan yapay zekâya binlerce saat opera bestesi dinletildiğini söyleyen Vahit Tuna, beste sürecini şöyle aktardı:
“Önce başka bir yazılım tasarladık. Bu yazılım, son iki yılda ürettiğim imajlardaki/imgelerdeki ton farklarını, ayrıntılarını sese dönüştürdü. Her ton bir sese aitti. Sonra bu sesleri opera sanatçısı Ayşe Yakut Somer seslendirdi, onun imajlara yaptığı yorumu kaydettik. İki saate yakın süren bu kayıtları küçük parçalara bölüp bir algoritmayla yüzlerce olasılık elde ettik ve bunları yapay zekâya sunduk.”

Yapay zekânın tüm parçalar arasından hangilerinin opera olduğuna karar vermesi sonucunda projenin yavaş yavaş oluştuğunu belirten Vahit Tuna, “Yapay zekâ, opera dediği parçalardan bize yepyeni bir dizilim sundu. Ortaya çıkan dizilimi de tekrar Ayşe Yakut Somer’e yorumlattık, yapay zekânın en değerli bulduğu kompozisyonu bu sefer Ayşe (Yakut Somer) öğrendi. Bu da 15 dakikalık ses projesinde gösterilecek” dedi.

Ses kayıtları satışa çıkıyor

“Mağara” sergisinde ayrıca seslerin kaydedildiği 250 plak satışa çıkacak. Plaklarda opera sanatçısı Somer’in yorumu, Tuna’nın yapımına yıllardır devam ettiği imajlardan kaydedilen sesler ve bestelediği dört dakikalık “Horizon” adındaki parça da yer alıyor. 19-28 Eylül tarihlerinde görülebilecek bu enstalasyon, sergi süresince her gün 11.00-18.00 saatleri arasında tekrarlanacak.