YARGI PAKETİNDE 100 YENİ MADDE

Adalet Bakanlığı’nın, yargının hızlandırılması ve hizmetlerinin iyileştirilmesi için hazırladığı 3. paketin ana hatları Adalet Bakanı Sadullah Ergin tarafından açıklandı. Ceza, icra iflas, idari yargı ve basın özgürlüğü alanlarında düzenlemeler getiren, 100’e yakın maddeden oluşacak paketle, örgütün hiyerarşik yapısına dahil olmamakla birlikte örgüte yardım edenlere örgüt üyeliği suçundan verilen 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasında, hâkim, yardımın niteliğine göre üçte iki oranında indirim yapabilecek. Bu durumda 1 yıl 8 aya kadar düşecek ceza, yarı oranında terör artırımı ile 2.5 yıl olarak belirlenebilecek. Bu durum, başta Silivri’de tutuklu bulunan gazeteciler Ahmet Şık ve Nedim Şener olmak üzere, bu suçtan yargılananlar için hâkimin takdirine göre tahliye olasılığını artıracak. Pakette yer alacak bazı düzenlemeler şöyle:

Tutuklama değil kontrol
- 3 yıla kadar ceza gerektiren suçlarda “tutuklama” yerine uygulanan adli kontrol tedbirinin kapsamı genişleyecek. 3 yıllık süre 5 yıla çıkacak ve 5 yıla kadar ceza gerektiren suçları işleyenler tutuklanmayarak adli kontrolden yararlandırılabilecek. Yüzlerce dava ve onlarca suç türü bu düzenleme kapsamına girecek.

Gerekçelerini açıklayacak
- CMK’ya, tutuklamaya, tutukluluk halinin devamına, tahliye isteminin reddine neden karar verildiğinin somut biçimde kararda gösterilmesi gerektiğine yönelik hüküm eklenecek. Soyut ve matbu kararlar nedeniyle AİHM’de mahkûm olan Türkiye’de bundan sonra kararlarda, kuvvetli suç şüphesi, tutuklama nedenlerinin varlığı, tedbirin ölçülü olup olmadığı konusunda somut olguların gösterilmesi zorunlu olacak. Böylece, kanunda zaten var olan bu zorunluluk, mahkemeler uygulamadığı için pekiştirilecek.

Örgüt suçlarında adımlar
- Uygulamada, terör örgütünün çağrısı ile yapılan bir eylemde pankart taşıyan, molotof atan, slogan atanlara “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlediği” gerekçesiyle, propaganda, kasten yaralama, mala zarar verme gibi suçların yanında örgüt üyeliğinden de ceza veriliyor. Buna göre, sadece propagandadan 1 yıldan 5 yıla kadar yargılanan sanık, örgüt üyeliği suçundan da ayrıca 5 yıldan 10 yıla kadar hapisle yargılanıyor. Paketle, bu suçları işleyenlerin diğer suçların yanı sıra, örgüt üyeliği cezasının yarısı kadar cezaya mahkûm edilebileceği, örgüt üyeliğinden 2.5 yıla kadar hapisle suçlanabileceği düzenlemesi yer alıyor. Ancak bu ceza da terörle mücadele yasası uyarınca yarı oranında artabilecek.

Özel yetkiliye ayar
- Özel yetkili savcılık ve mahkemeler, şüphelinin ifade tutanağına, bilirkişi raporlarına, adli işlemlere ilişkin delillere, şimdi olduğu gibi soruşturma bitene kadar değil en fazla 3 ay için gizlilik kararı koyabilecek.
- Özel yetkili mahkemelerde, esas hakkında savunmalar yapılırken sanık ve avukatına süre sınırı konulamayacak. Bu değişikliklere, özel yetkili mahkemelere yönelik kamuoyundaki eleştiriler gerekçe gösterildi.

Şık ve?Şener'in durumu
- TCK’ya göre, örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte örgüte bilerek ve isteyerek yardım edenler, örgüt üyesi gibi cezalandırılıyor. Buna göre, terör örgütlerine bu şekilde yardım yapanlar 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası alabiliyor. Paketle, bu suçu işleyenlerin cezalarının yaptıkları yardımın niteliğine göre üçte ikisine kadar indirilebileceği düzenlendi. Ceza 1 yıl 8 aya kadar düşebilecek. Terör artırımı yapıldığında, ceza 2.5 yıl olacak. Bu durumda, farklı bir maddeyle de yargılanmıyorsa, bu suç nedeniyle tutuklananlar ve yargılananların davalarında, hâkim, takdiren çok düşük cezalar verebilecek, tahliye kararlarına imza atabilecek. Başta Silivri Cezaevi’nde bulunan Ahmet Şık ve Nedim Şener olmak üzere onlarca tutuklu sanık, hâkimin takdirine göre tahliye edilebilecek.
- Terör suçlarından 2 yılın altında hapis cezası alan kişilerin terörist damgası yiyerek, terör örgütleriyle bağlantılarının artmasının önlenmesi için cezaları adli suçlarda olduğu gibi ertelenebilecek, seçenek yaptırımlara çevrilebilecek, hükmün açıklanması geriye bırakılabilecek.
- Petrol boru hatlarından hırsızlığın 3 yıldan 7 yıla olan cezası 5 yıldan 12 yıla, örgüt hırsızlığın 3 yıldan 15 yıla olan cezası 7.5 yıldan 18 yıla, petrol boru hattına zarar verilmesinin 1 yıldan 6 yıla olan cezası 4 yıldan 12 yıla yükseltilecek.
- Terör örgütünün faaliyeti çerçevesinde suç işlemeye teşvik, suçu ve suçluyu övme, örgüt propagandası yapma suçlarını işleyen yayınların 15 günden 1 aya kadar yayınlarının durdurulabileceği hükmü kaldırılacak. AİHM, bu düzenlemeyi sansür olarak niteliyordu.

Kitap yasağı bitmiyor
- Hakkında yasaklama ve toplatma kararı verilmiş olan yayınlarla ilgili tüm toplatma kararları hükümsüz sayılacak. Böylece 25 bine yakın kitap üzerindeki yasak kalkacak. Ancak kitabın üzerindeki yasak bitmeyecek. 6 aylık süre içinde emniyet, jandarma, MİT ve savcılıklar, yasaklı listesinde bulunanlar ve yeni kitaplar arasından yasaklanmasını istedikleri kitapları mahkemelere bildirecek.

Eleştirilen düzenlemeler
- Pakette, geçen yasama döneminde kadük olan, basın özgürlüğünün sınırlarının genişletilmesi için hazırlandığı iddia edilmesine karşın, basın tarafından ağır biçimde eleştirilen düzenlemenin büyük ölçüde yer alacağı öğrenildi. Düzenlemede, istihbarat için telefon konuşmalarının dinlenmesi suç sayılmazken, bu konuşmaların yayımlanmasının da suç olmayacağı, iddianamelerde yer verilen özel hayata ilişkin bilgilerin haber yapılmasının suç sayılmayacağı, gizliliği ihlal edilerek elde edilmiş kaydın bir kez yayımı halinde, buna dayanarak haberleştirilmesinin suç oluşturmayacağı gibi düzenlemeler yer alıyordu. Buna karşılık, yargıçlar hakkındaki eleştirilerin bile suç sayılmasının önü açılıyordu.
- Yapmak zorunda oldukları işler için vatandaştan para alanlar görevi kötüye kullanmadan değil, rüşvetten yargılanacak. Parayla ameliyat yapan doktorlar, işleri hızlandıran tapu memurları, icra memurlarının eylemleri rüşvet sayılacak.

Başta Silivri Cezaevi’nde bulunan Ahmet Şık ve Nedim Şener olmak üzere onlarca tutuklu sanık, hâkimin takdirine göre tahliye edilebilecek. Basın ya da düşünce açıklama yoluyla işlenen üst sınırı 5 yıldan fazla olmayan hapis cezasını gerektiren suçlardan yargılanan gazeteci ve aydınların 1 Ocak 2012’ye kadar açılmış davaları veya verilmiş cezaları ise ertelenecek.

Mühür ayıbı artık bitiyor
Ergin, mahkeme kararıyla Adli Tıp Kurumu’na muayene için sevk edilen kişilerin kollarına, mahkeme kaleminde vurulan mühür uygulamasına da son verdiklerini belirterek, bu konuya ilişkin yönetmelik değişikliğinin yakın zamanda Resmi Gazete’de yayımlanacağını bildirdi. Ayrıca 80 yıl geçmesi ya da ölüm halinde silinen adli sicil arşiv kayıtları, 5 yılda, suç devlete karşı işlenmiş ya da yüz kızartıcı ise 15 yılda, her halükarda 30 yılda silinecek.

ALKOLLÜ ARAÇ KULLANMAK:
Ehliyetsiz veya alkollü araç kullanma, ehliyetinin alındığı dönemde araç kullanma gibi suçlarda para cezası savcılar tarafından değil, mülki amirler tarafından verilecek.

Devlete ön ödeme sistemi
Suç işleyenler hakkında dava açılmayarak, devletin “ön ödeme” halinde dava açmaktan vazgeçmesi uygulamasında, ceza sınırı 3 aydan 1 yıla çıkacak. Böylece, 1 yıla kadar hapis gerektiren basit suçlarda ön ödeme yapılması halinde hakim karşısına çıkılmadan soruşturma takipsizlikle sonuçlandırılacak. Ancak bıçaklama gibi mağduru gerçek kişi olan suçlarda ve sabıkası olanlar hakkında bu kural uygulanmayacak. Ticaretle uğraşan kamu görevlileri, yabancı devlet bayrağına hakaret edenler, yediemin görevini kötüye kullananlar uygulamadan faydalanabilecek.

HAVAİ FİŞEKLER DE ‘PATLAYICI’: TCK’nın silah ve patlayıcı maddelerin tanımlandığı 6 ve 174. maddelerine “yangın çıkarıcı” maddelerin bu nitelikte olduğu hükmü eklenecek. Böylece molotof kokteyli ve bazı eylemlerde kullanılan havai fişekler de patlayıcı ve silah olarak nitelenecek. Bu suçları işleyen 15 yıla kadar hapisle yargılanacak.

KAÇAK ELEKTRİK KULLANANLAR: Kaçak elektrik kullananlar hırsızlıktan değil “karşılıksız yararlanma” suçundan yargılanacak. Ceza hırsızlıkta olduğu gibi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis olacak. Ancak kullandığı kaçak elektriğin ücretini ödeyenler hakkında dava açılmayacak.

EV EŞYASI HACZEDİLMEYECEK: İcra dairelerinin nakit para ile bağı kesilecek. Bütün işlemler banka hesapları üzerinden yapılacak. Borçlu ile birlikte yaşayanların mağdur edilmemesi için gerekli ev eşyalarının haczi önlenecek. Hacze gelenler para, banknot, altın ve gümüşü haczedebilecek.

İcradan satışa internetten katılabilecekler
- Karşılıksız çek verenlere hapis ya da para cezası verilmeyecek. Bu kişilere sadece çek yasağı uygulanacak. Böylece 600 bin dosya etkilenecek.
- Özellikle mafyanın etkisi altında olduğu iddia edilen icradan satış ihalelerine internet üzerinden katılınabilecek.

Danıştay yerine idare mahkemeleri
- Bakanlıkların ülke genelinde uygulanmayacak imar planları, Danıştay yerine yerel mahkemelerde görülecek. Örneğin tatil bölgelerine yönelik bir imar planı ile ilgili davaya yerel mahkeme bakacak.
- EPDK, RTÜK, BDDK, BTK gibi üst kurulların dosyalarına da Danıştay yerine idare mahkemeleri bakacak.
- Danıştay İdari Dava Daireleri’ndeki 6 bin temyiz dosyasının eritilebilmesi için, kurulun 3 yıllık geçici bir süre için sürekli çalışmasına olanak tanınacak.