Binali Yıldırım başbakanlık görevini aldığında “Dostlarımızı artıracağız, düşmanlarımızı azaltacağız” söylemi hayata geçmekte.
Rusya, İsrail’le ilişkiler “buzluktan” çıkarıldı.
Normalleşmeye hızla geçirmekte.
Mısır’la da Rusya ve İsrail’le de olduğu kadar “resmi” ve “süratli” olmasa bile kanallar açılmakta.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın görüşü ile yönlendirmesi ya da desteklemesi bu gelişmenin arkasındaki üst dinamiktir.
..........................
Sırada Suriye var.
Başbakan Yıldırım da bunun sözel işaretlerini vermekte.
Ancak...
BBC muhabiriyle konuşmasında “Esed başta kaldıkça Türkiye’nin Suriye tavrı değişmez” gibi “belirleyici” bir rezervi de oldu.
Bu durumda “hangi Suriye ile ilişkiler onarılacak?”
Esad Suriye’nin Batı’ya sıkışmış 3’te 1’lik alanında egemen.
Geri kalan 3’te 2’nin daha büyük parçası IŞİD’in kontrolünde.
Kalan -nispeten- küçük alan PYD’nin kantonları?
Türkiye bunlardan hangisiyle yani hangi Suriye’yle ilişkisini onaracak?
Esad’la olmuyorsa IŞİD’le mi, PYD’yle mi?
Onlarla hiç olmaz.
..........................
Sanıyorum...
Önümüzdeki 1-2-3 yıllık süreye uzanan “orta vadeli” bir projeden söz edilebilir.
Suriye haritasında en büyük ama en hastalıklı coğrafya IŞİD’in yönetiminde.
Bölge ve bölge dışındaki bütün aktörler IŞİD’e karşı savaşta.
ABD ve Rusya gibi iki süper büyük... İran ve Türkiye gibi iki bölge büyüğü... Esad rejiminin güçleri ve PYD gibi yerel kuvvetler IŞİD’i haritadan kazımak için devrede.
Bunlara Almanya ve diğer Avrupa ülkelerini de katınız.
Neredeyse dünyanın 3’te 2’si IŞİD’i “sıfırlamak” için savaşıyor.
Değil IŞİD, orta büyüklükte organize ve köklü bir devlet dahi uzun süre direnemez.
IŞİD’in de -kurmay hesaplarıyla- önümüzdeki birkaç yıl içinde Suriye haritasında bütün egemenlik alanlarını kaybetmesi gerekir.
Belki...
“Felsefe” ve küresel uzantıları, hücreleri şurada, burada eylem koymaya devam eder ama Suriye ve Irak’ın bir kısmındaki topraklarını elinde tutması teoride de tarihi örneklerde de pek mümkün görünmüyor.
.........................
Doğa boşluk bırakmaz.
Her boşluk “hava, su, toprak vs” ile dolar.
IŞİD Suriye’den sıfırlandığında bu büyük toprak parçası hangi güçler tarafından doldurulacak?
Projenin bu büyük coğrafyanın “ılımlı Sünni” örgütler / kuruluşlar tarafından alınacağı olasılığına dayandırılması bir görüştür.
Türkiye’nin de orta vadeli gelecekte ilişkilerini onaracağı ilk aşamayı oluşturabilir.
Ayrıca...
Esad’ın denklemden eksiltilmesi ihtimali uzak ama gene de “imkânsız” değil.
Öte yandan, bir zamanlar Kuzey Irak Kürt Yönetimi Türkiye’nin resmi politikasında “kırmızı çizgisi” olarak açıklanmıştı.
Ama...
Hayatın akışındaki gerçekler çok şeyi değiştirdi.
Şimdi hâlâ öyle mi?
........................
Türkiye kendi içinde özgürlükçü, demokratik bütünlüğünü sürdürdükçe, bölgedeki dinamiklerde değişimler lehte rüzgârlar üretebilir.
