İlk deniz seyyahımız Mustafa Denizaşan

Cumhuriyet tarihinin ilk deniz gezgini Mustafa İhsan Denizaşan’ın ailesi, 80 yıldır evlerinde sakladıkları denizcilik malzemelerinin ve fotoğrafların gelecek kuşaklara örnek olması için değerlendirilmesini istiyor. Kendi yaptığı ve Ankara adını verdiği yelkenli sandalla 1932’den itibaren Akdeniz, Süveyş Kanalı, Nil Nehri ve Atlas Okyanusu kıyılarını dolaşan Denizaşan’ın kızı Nevin Ersoy Denizaşan, “Babam gramofonuyla limanlara girerken İstiklal Marşı’nı çalardı. Gelecek kuşakların da onu tanımasını isterim” dedi. Denizaşan’ın 30 Haziran 1932-26 Aralık 1936 arasında Atlas Okyanusu’nun İspanya kıyılarına kadar geldiği yolculuğu ile 16 bin kilometre denizde kaldığı tahmin ediliyor.
Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk amatör denizcisi ve deniz seyyahı Mustafa İhsan Denizaşan, kendi yaptığı 4 metre boyundaki Ankara adlı yelkenli sandalıyla ilginç yolculuklar yaptı. Taşkışla Tersanesi’nde memur olan Denizaşan, 1932 yılında 29 yaşındayken başladığı yolculuğunda önce Akdeniz’e açılırken, Süveyş Kanalı’nda, Nil Nehri’nde dolaştı. Yelkenli sandalı Ankara ile Cebelitarık Boğazı’nı geçerek Atlas Okyanusu’na açılan Mustafa İhsan Denizaşan, Fas ve İspanya kıyılarında Türk bayrağını dalgalandırdı. Türk insanının azmini ve doğa sevgisini kanıtlamak için çıktığı yolculuğuna maddi destek bulmak için de Türkçe ve Fransızca el ilanları bastırdı. Sürekli Türk bayrağı dalgalanan sandalındaki gramofona her limana girişinde öncelikle İstiklal Marşı plağı koyan denizci, 10’uncu Yıl ve İzmir marşları çalmasıyla tanınıyordu.
‘Türk Robinson’
Tüm Akdeniz kıyılarında Mısır, Libya, İtalya, Yunanistan, Cezayir ve Fas’ı ziyaret eden Mustafa İhsan, Süveyş Kanalı’na da girerek Doğu Afrika kıyılarında yelken açtı. Gittiği her yerde genç Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Atatürk’ü anlatan denizci, pek çok gazeteye “Türk Robinson” olarak haber oldu. 4 yıl sonra Türkiye’ye dönen Mustafa İhsan, soyadı kanunuyla Denizaşan soyadını alırken anlattıklarına çok kimse inanmadı. Türkiye’nin ilk deniz seyyahı olan babasının daha fazla bilinmesini isteyen Nevin Ersoy Denizaşan, “Annesinden ‘Mersin’e gidiyorum’ diyerek izin almış. Yumuk adlı bir de köpeği varmış.
O yıllarda kimsenin cesaret edemediği bir seyahati yapmış. En önemlisi de plak ve gramofon taşıyarak İstiklal Marşı’nı dinletmesi. Gittiği her yerde dostluklar kurmuş, Türkiye’yi ve Atatürk’ü anlatmış. Teknesinde hep Türk bayrağı asılıymış. Bana da hep ‘Denizlere açılmaktan korkma, özgür ol’ derdi” dedi.
Yolculuğu sırasında kullandığı dürbünü, fotoğraf makineleri ve pusulası ile fotoğraf albümleri, yerli ve yabancı gazete haberleri, liman belgeleri, pasaportları ve kartpostalları 80 yıldır sakladıklarını söyleyen Nevin Ersoy Denizaşan, “Babam ülkemizin ilk deniz seyyahı. Çok zor şartlarda yaptığı yolculuk günümüzde fazla bilinmiyor. Gençlerimizin örnek alabileceği bu deniz seyyahının bilinmesini istiyoruz. 4 ciltlik kitap halindeki hatıralarını daha fazla kişiye
ulaştırmak için hazırız” dedi.
Yeni kurulan cumhuriyeti tanıttı
1903’te doğan Mustafa Denizaşan 30 Haziran 1932’de önce Marmara’ya açılan Denizaşan, önce Ege ve Doğu Akdeniz’e yöneldi. Kendisini ve teknesi Ankara’yı tanıyan denizci, 1 Temmuz 1933’te yönünü Atlas Okyanusu’na çevirdi. Cebelitarık Boğazı’nı geçerek Atlas Okyanusu’na açılan denizci, İspanya’nın Huelva Cadiz Limanı’na kadar gitti. Onlarca yabancı kültürle tanıştı, yüzlerce limanda mola verdi ve hepsinde yeni kurulan cumhuriyeti tanıttı. Her gittiği yerde dostça karşılansa da, pek çok kez ölümden dönecek tehlike atlattı. 1989 yılında vefat eden Denizaşan, Türkiye’nin ilk deniz sey yahı olarak tarihe geçti.
4 cilt hatıraları kitap olacak
Araştırmacı Ersan Açıkay ise, 80 yıl önce çıktığı bu zorlu yolculuğu başaran Denizaşan’ın Türkiye’nin tanıtımı için de emek verdiğini belirterek, “Denizaşan aynı zamanda cumhuriyetimizin ilk gönüllü kültür ve turizm elçisi. Gittiği her yerde ülkemizi tanıtmayı amaç edinmiş ve bunu başarmış. Dört ciltlik eserinin basılması için çabalayacağız” dedi.