Kanserli hücrelerin sesini duyan mikroskop

Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Burçin Ünlü ile Boğaziçi Üniversitesi’nin doktora öğrencileri Esra Aytaç, Aytaç Demirkıran ve Nazire Uluç’un geliştirdiği ‘Foto-Akustik Mikroskop’ hücre tedavisinde önemli bir rol oynayacak. TÜBİTAK destekli proje, kanserli doku ve hücrelerin tanısını sağlayacak.
‘Dokulara çimdik’
Mikroskopun çalışma yöntemini anlatan Doç. Dr. Burçin Ünlü, “Biz lazer ile sıcaklığı artırarak dokuda ses dalgaları oluşmasını sağlıyoruz. Bir başka deyişle ışığı sese dönüştürüyoruz. Işığı dokuya gönderdiğinizde, dokuda düz bir çizgi halinde gidemiyor ve dağılıyor. Ancak ses dalgası doku üzerinde daha uzun mesafeler kat edebiliyor. Bu nedenle sesi kullanmak mikroskopta daha derinlikli sonuçlar almamızı sağlıyor. Ayrıca herhangi bir boyama veya işaretlemeye de gerek kalmıyor. Biz bu yöntemle Türkiye’de bu alanda çalışan tek ve öncü grup olarak dünyada kimsenin kullanmadığı özel lazerler kullanıyoruz. Bilkent Üniversitesi’nden birlikte çalıştığımız bir ekiple birlikte tamamen yerli fiber lazerli foto-akustik mikroskop teknolojisi geliştirdik” dedi.

Medikal biyofizik ve biyo-görüntüleme alanlarında çalışan Ünlü, Foto-Akustik Mikroskop’un hangi alanlarda kullanılacağı hakkında da şu bilgileri verdi: “Herhangi bir yerimize çimdik atıldığında irkiliriz.
Biz bu çalışmada biyolojik dokulara yani normal veya kanserli hücrelere dokunuyor, çimdik atıyor ve bir anlamda bu dokulara çığlık attırıyoruz. Bildiğiniz gibi, insan kulağı normal sesleri frekans olarak duyabilir ancak dokuların ve hücrelerin sesini duymanız imkansızdır. Biz dokunun sesini duyabilmek için özel bir mikroskop geliştirdik. Geliştirdiğimiz mikroskopta kısa atımlarla enerji gönderen bir lazer var. Lazeri gönderdiğimiz doku, lazer etkisiyle oluşan ani sıcaklık artışı nedeniyle genişliyor ve işte tam bu anda bir ses dalgası oluşuyor. Bu ses dalgası ile biz kanserli hücre ile kanserli olmayan hücreyi ayırt etmek istiyoruz.”
Dünyada 50 merkezde
Foto-Akustik Mikroskop teknolojisinde uyguladıkları yöntemin bir benzerini yeni bir radyoterapi yönteminde denemek üzere çalışmalara başladıklarını belirten Ünlü, “Radyoterapide bugüne dek kullanılmaya devam eden X ışınları yerine kanserli hücrelere proton gönderilmesini ve diğer sağlıklı hücrelerin zarar görmemesini sağlayan bu yeni tedavi yöntemi dünyada sadece 50 civarı merkezde hastalar üzerinde uygulanıyor. Geliştirmekte olduğumuz bu proje kapsamında X ışınları yerine kullanılan protonların kanserli dokuyu nasıl etkilediğini ölçmek üzere akustik görüntüleme teknolojisinden yararlanacağız” diye konuştu.