'Karardan dönün'

ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu’ndaki yerel bir çalışanının FETÖ ile ilişkili olduğu savıyla tutuklanmasının ardından Türkiye ile ABD ilişkilerinde yeni bir gerilim ortaya çıktı. ABD’nin Ankara Büyükelçiliği, pazar günü akşam saatlerinde Türkiye’deki tüm Amerikan konsolosluklarındaki göçmen olmayan vize hizmetlerinin askıya alındığını duyurdu. Türkiye de; aynı gece Washington’daki Büyükelçiliği aracılığıyla aynı tarzda açıklama yaparak misillemede bulundu.

Vize krizinin ardından dün sabah ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Kosnett, Dışişleri Bakanlığı’na davet edildi. Dışişleri yetkilileri; Kosnett’e, “gereksiz tırmanışa ve mağduriyete yol açan vize işlemlerinin askıya alınmasına yönelik karardan dönülmesi yönündeki Türkiye’nin beklentisini” iletti. Kosnett, ABD’nin Ankara Büyükelçisi John Bass’ın Ankara dışında olması nedeniyle bakanlığa davet edildi.

Türk vatandaşları; eğitim, ticari, turistik ve benzeri hangi amaçla olursa olsun ABD’ye seyahat etmeleri için bu ülkenin Türkiye’deki konsolosluklarından vize almak zorunda. ABD yönetiminin aldığı karardan daha önce ABD vizesi almış olan Türk vatandaşları bu vizeleri bitene kadar yeni durumdan etkilenmeyecek. Ancak ABD’ye seyahat etmek isteyen ve vizesi olmayanlar, yeni bir vize başvurusunda karar ortadan kalkana kadar bulunamayacak. Bavşuruda bulunamama, diplomatik dahil bütün pasaport türleri için geçerli olacak. Yani vize bavşurusunda bir istisna olmayacak. Türk vatandaşları, eğer yabancı bir ülkede ikamet sahibi ise o ülkedeki ABD misyonuna vize için başvuruda bulunabilecek. Sadece göçmenlik başvuruları kapsam dışında bırakıldı.

E-vize kapsamda

Dışişleri Bakanlığı’nın internet sitesinde, ABD vatandaşlarına uygulanan vize konusunda şu tanım yapılıyor:

“Resmi ve umuma mahsus pasaport hamilleri vizeye tabidir. 90 gün ikamet süreli müteaddit giriş vizelerini dış temsilciliklerimizde resen veya www.evisa.gov.tr internet adresinden e-Vize olarak alabilirler. Sadece diplomatik pasaport hamillerinin turistik ve sair amaçlı seyahatleri için vizeleri, temsilciliğimizce uygun görülmesi halinde 5 yıl süreli müteaddit girişli olarak resen verilir.”

Türkiye’ye seyahat edecek ABD vatandaşlarının; eğitim, çalışma ve benzeri amaçla Türkiye’ye gelmek istediklerinde ABD’deki Türk konsolosluklarından vize almaları gerekiyor. Ancak 90 gün ve altında Türkiye’ye seyahat edecek ABD vatandaşlarının konsolosluklara başvuruda bulunması gerekmiyor. Bu kişiler, internet üzerinden e-vize alabiliyor. Eğer e-vize almamışlarsa kendilerine Türkiye’ye girişlerinde havaalanlarında bandrol vize uygulaması yapılıyor. Türkiye’nin, ABD’ye karşı vize misillemesi kararında, e-vize ile bandrol vize de kapsam içine alındı. Böylece, Türkiye’de 90 gün ve altında kalacak ABD vatandaşları da, internet veya havaalanlarında vize alamayacak. ABD’den Türkiye’ye gelecek ABD vatandaşları için sınır kapılarındaki bandrol vizesi uygulaması, Türk akşam saat 22.00’den itibaren kaldırıldı. Transit olarak Türkiye’ye gelen ABD vatandaşları için ise vize verilmemesi uygulamasına bu akşam saat 22.00’den itibaren başlanacak.

ABD Büyükelçisi Bass’ın görüşme talebine ret

Yeni Şafak’ta yayımlanan habere göre Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, ABD Ankara Büyükelçisi John Bass’ın görüşme teklifini kabul etmedi. Karşılıklı vize kararlarından sonra ABD Ankara Büyükelçisi John Bass, Adalet Bakanı Abdülhamit Gül ile görüşmek istedi. Bakan Gül, bu görüşme talebini kabul etmedi.

Konsolosluk çalışanının eşi ve çocuğu sorguda

FETÖ soruşturması kapsamında daha önce tutuklanan ABD Konsolosluk çalışanı Metin Topuz’un ardından bir başka konsolosluk çalışanı hakkında daha gözaltı kararı verildi. Gözaltı kararı verilen kişinin eşi ve çocuğu da yakalandı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından konuya ilişkin yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Şüpheli Metin Topuz 25 Eylül 2017 tarihinde gözaltına alınmış ve 4 Ekim 2017 tarihinde İstanbul Sulh Ceza Hakimliği’ne tutuklama talebiyle sevk edilmiş ve tutuklanmıştır. Metin Topuz’un ifadeleri doğrultusunda FETÖ yöneticisi oldukları tespit edilen S.C ve K.İ.C. hakkında yakalama ve gözaltı kararı verilmiş, iki kişi Amasya’da yakalanarak İstanbul’a getirilmiştir. Şüphelilerin eşi ve babası konumundami ABD İstanbul Başkonsolosluğu calışanı herhangi bir diplomatik bağışıklığı bulunmayan N.M.C. de kapsamda ifadeye çağrılmıştır.”

Adım adım vize krizi

Türkiye ile ABD arasındaki gerilimin ana temelinde, iki ülkenin Suriye ve Irak’taki politikalarındaki bazı ayrışmalar yer aldı. Gülen’in ABD’deki varlığı da, Türkiye’nin Amerikan yönetimine karşı güvenini önemli ölçüde sarstı. Darbe girişiminin ardından Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın talimatıyla Adalet Bakanlığı Uluşlararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Gülen’in iadesi amacıyla tutuklanmasına ilişkin talebi ABD’ye elektronik ortamda gönderdi. ABD Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford, geçen yıl 1 Ağustos’taki Ankara ziyaretinin ardından Türkiye’nin iadeyle ilgili talebini ABD yönetimine iletti. ABD yönetimi; iade talebinin ardından Ankara’ya ABD Adalet Bakanlığı uzmanlarının içinde ağırlıklı olarak yer tuttuğu teknik bir heyet gönderdi. Bu heyetin ardından dönemin ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Ankara’ya ziyarette bulundu. Biden’ın ziyaretinin ardından Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD’ye giderek, Gülen’in iadesi talebinde yeni dosyaları ABD yönetimine hükümet seviyesinde sundu. Ancak ABD yönetiminin hiçbir adım atmaması Türkiye’de derin bir rahatsızlığa neden oldu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 15-17 Mayıs tarihlerinde ABD’ye resmi ziyarette bulundu. Erdoğan, Trump ile görüşmesinde Rakka operasyonunun YPG’nin ağırlığını oluşturduğu SDG güçleri ile yapılmasına karşı olduğunu açıkça dile getirdi. Ancak Türkiye’ye rağmen ABD yönetimi, Rakka operasyonunu YPG güçleri ile başlattı.

YPG’ye ağır silah

ABD, PKK’nın uzantısı YPG’yı ağır silah ve zırhlı araçlarla donattı. YPG’nın silahlandırılmasına tepki gösteren Türkiye; İdlib bölgesinde ise Rusya ve İran ile çatışmasızlık bölgesi oluşturdu. ABD, Türkiye’nin Irak ve Suriye’de insiyatif alıcı tutumundan rahatsızlık duymaya başladı. Buna paralel olarak iki tutuklama olayı krizde bardağa taşıran “son damla” oldu. ABD’li din adamı Pastör Andrew Brunson, FETÖ üyeliğinden tutuklandı.

Trump, FETÖ üyeliğinden tutuklu Brunson’ın tahliye edilmesini Erdoğan’dan istedi. Erdoğan, yaptığı açıklamada “Bizden papaz istiyorlar, sizde de bir papaz var verin yargılayalım diyorum” diye buna tepkisini ortaya koydu.