Mayın travmasına yüksek tazminat

Karar 1

Anayasa Mahkemesi (AYM) operasyon sırasında PKK’nın döşediği bombanın patlaması ile birlikte görev yaptığı çocukluk arkadaşının ölmesinden sonra, “Vietnam sendromu” olarak adlandırılan psikiyatrik rahatsızlık geçiren ve bu nedenle görevine son verilen uzman erbaşın açtığı davada tazminata hükmeden Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin (AYİM) belirlediği miktarı yetersiz bularak tazminatı artırdı.
Şırnak İkizce 2. Komando Tugay Komutanlığı’nın, 21 Temmuz 2009’da yaptığı operasyonda, mayın patlaması sonucu ağır yaralanan bir asker hastaneye sevk edilirken şehit oldu. Helikopterle tahliye sırasında yaralı askeri yanında çocukluk arkadaşı olan sözleşmeli uzman erbaş Mustafa Özer de yanındaydı. Bu olaydan sonra Özer’e “akut stres bozukluğu” teşhisi konuldu. Özer’in iki kulağında da işitme kaybı olduğu teşhis edildi. İzleyen aylarda “Postravmatik stres bozukluğu” ve “BTA anksiyete bozukluğu” teşhisiyle tedavi gören Özer’in sözleşmesi bir yıl içinde üç aydan fazla hava değişimi ve istirahat aldığı gerekçesiyle feshedildi.
Masraf tazminatı geçti
Özer, Milli Savunma Bakanlığı aleyhine 250 bin TL maddi ve 50 bin TL manevi tazminat talebiyle dava açtı. AYİM 2. Dairesi, davayı kısmen kabul etti ve 25 bin TL maddi, 5 bin TL manevi tazminat verilmesine karar verdi. Ancak daire, tazminat miktarının reddedilen kısmı nedeniyle Özer’in bakanlığa 18 bin 527 TL avukatlık ücreti ödemesine karar verdi.
Özer bunun üzerine AYM’ye başvurdu. Başvuruda adli tıp raporunu sunan Özer ayrıca, 18 bin TL avukatlık ücretine mahkum edilmesiyle kazandığı tazminatın önemli bir bölümünün idareye geri verilmesinin de adil yargılama hakkının ihlali olduğunu ileri sürdü.
AYM, başvurucunun bilirkişi raporlarına yaptığı itirazlarla ilgili, “AYİM kararının bariz takdir hatası veya açık keyfilik içermediği” gerekçesiyle ret kararı verdi. Ancak avukatlık ücretinin çok yüksek olduğu, mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği yönündeki şikâyeti kabul etti. Kararda hak kazandığı tazminatın yarısından avukatlık ücreti adı altında geri ödemek zorunda bırakılmasıyla tazminat davasının anlamsız hale geldiği, bunun ölçülü olduğu söylenemeyeceği ifade edildi ve 13 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
Böylece ABD’nin Vietnam’ı işgali sırasında savaşa katılan askerlerde görülen ve bu yüzden Vietnam sendromu olarak da nitelenen askerlikte yaşanan olay sonrası stres bozukluğu yaşanması konusunda daha yüksek tazminat ödenmesi gerektiği karar altına alındı.

Karar 2

‘Özel hayat’ hatırlatıldı

AYM, GATA’da sivil hemşire olarak çalışan S.T.’nin cinsel içerikli görüntülerinin facebook’ta adına açılan hesaptan yayınlanması üzerine verilen “memurluktan çıkarma” cezasının da “özel hayatın gizliliğini ihlal ettiğine” karar verdi.
‘Hukuka aykırı sayılmaz’
S.T. hakkında önce disiplin soruşturması başlatıldı. Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı’nın raporunda “vesikalık fotoğraf” ve internetteki görüntülerin kıyaslanması sonucu görüntülerdeki kişinin S.T. olduğu belirtildi. Milli Savunma Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu, “görüntülerin hukuka aykırı olarak yayınlandığı değerlendirilebilecek ise de TSK’daki memurların disiplin bakımından daha katı kurallara tabi olduğu, dosyasında ödül veya başarı belgesi bulunmadığı, eylemin niteliğinin TSK’nın itibarını derinden sarsacak nitelikte olduğu” gerekçesiyle “devlet memurluğundan çıkarma cezası” verdi.
S.T. cezanın iptali istemiyle AYİM’de dava açtı. Daire, davayı reddetti. S.T. bunun üzerine AYM’ye başvurdu. AYM kararında, “Başvuruya konu eylemin başvurucunun rızası ile alenileştirildiğine dair bir bulgu yoktur. Disiplin soruşturması sürecinde, meslekî hayatını değil, özel hayatını ilgilendiren iddialara yanıt vermek zorunda kalmıştır. Soruşturma kapsamı meslekî faaliyet ile ilgisi olmayan, özel yaşam eylemleridir” denildi. Kararda, bu cezanın “genel yarar ile bireyin kaybı arasında adil bir denge sağlamadığı” ifade edilerek başvurucunun “özel hayatın gizliliği” hakkının ihlal edildiği belirtildi. AYM, ihlalin sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapılmasına karar verdi.

Karar 3

‘İki farklı karar adil değil’

AYM, er İsmail Saygılı’nın ailesinin yaptığı başvuruda tazminat ödenmesine karar verdi. Gölbaşı İlçe Jandarma Komutanlığı’nda askerlik yapan Saygılı, 19 Ocak 2011’de atış alanına giderken aracın devrilmesi sonucu yaşamını yitirdi. Saygılı’nın anne ve babası eğitim amaçlı atışa katılmak üzere giderken kazada vefat ettiğini belirterek tazminat talebiyle İçişleri Bakanlığı’na başvurdu. Bakanlık talebi reddetti. Anne-babanın AYİM’de açtığı dava reddedilirken aynı kazada yaşamını yitiren başka bir askere Ankara 8. İdare Mahkemesi’nce tazminat kararı verdi ve karar Danıştay’ca onandı. Er Saygılı’nın anne ve babası da karar üzerine AYM’ye başvurdu. AYM kararında “aynı duruma ilişkin farklı yargı kollarına bağlı mahkemelerde açılan davalarda farklı hukuki sonuçlara ulaşıldığına” dikkat çekildi. Kararda, adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi istendi. AYM bu gerekçeyle başvuruculara 10 bin TL manevi tazminatın ödenmesine karar verdi.