Meclis yetkilerine ‘soruşturma’ rötuşu

Ak Parti’nin anayasa değişiklik teklifinde Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suçlamalar nedeniyle Meclis soruşturması açılması öngörülmesine karşın, TBMM’nin yetkileriyle ilgili maddeye bu yönde hüküm koymayı unuttuğu ortaya çıktı. Ak Parti, TBMM Anayasa Komisyonu’ndaki görüşmelerde verdiği önergeyle bu unutkanlığı telafi etti.
TBMM Anayasa Komisyonu’nda Ak Parti’nin anayasa değişiklik teklifinin görüşmeleri sürüyor. Önceki günkü 12 saatlik mesaisi ile teklifin seçilme yaşını 18’e düşüren, genel seçimler ile cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 5 yılda bir aynı gün yapılmasını öngören, TBMM’nin görevlerini düzenleyen maddesi olmak üzere 3 maddesi daha kabul edilirken, yedek milletvekilliğini düzenleyen madde ise önerge ile metinden çıkarıldı.

‘Devletin faaliyetleri’

Komisyon dünkü mesaisine TBMM’nin denetim yetkisini düzenleyen maddeden devam ett. Görüşmeler sırasında Ak Parti, değişiklik önergesi yoluyla sözkonusu maddede “rötuşa” gitti. Teklifle, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suçlar için Meclis Soruşturması açılması, soruşturma sonucu gerek görülmesi halinde Yüce Divan’a sevk edilebilmeleri düzenlenmesine karşın, Ak Parti’nin verdiği önerge, Meclis’in denetim yetkileri arasında, “Meclis soruşturması”nın unutulduğunu ortaya koydu. Ak Parti’nin kabul edilen önergesi ile, TBMM’nin denetim yetkileri arasına Meclis Soruşturması eklendi.
Eklenen hükümle Meclis soruşturması, “Cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında 106. maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir” şeklinde tanımlandı. Burada, “Cumhurbaşkanı’nın cezai sorumluluğunu” düzenleyen 105. maddeye atıf yapılmaması dikkati çekti. Ancak parti yetkilileri Cumhurbaşkanı’nın soruşturulmasının ayrı bir maddede bağımsız madde olarak düzenlendiğini orada Meclis soruşturma komisyonunun nasıl olacağına ilişkin detaylı ifadeler yer aldığı için böyle bir atıfa gerek duyulmadığı bilgisini verdi. Buna göre TBMM, Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yoluyla bilgi edinme ve denetim yetkisini kullanacak. “Toplumu ilgilendiren” konularda Mecls’te genel görüşme yapılabilmesi hükme bağlanırken, mevcut anayasa hükmündeki, “devlet faaliyetleri” ifadesine düzenlemede yer verilmemişti. Kabul edilen önerge ile, “devletin faaliyetleri” ile ilgili de mevcuttaki gibi genel görüşme yapılabilmesine imkan tanındı.

‘Bahçeli’yi kandırdınız’

Öte yandan, CHP’li Levent Gök, yedek vekilliği geri çeken önergenin, “teklifin iflası” olduğunu öne sürdü. CHP’li Özgür Özel de “Sayın Bahçeli, ‘Biz bu teklif metninin noktasına, virgülüne kadar mutabıkız’ demişti. Ya Bahçeli’yi de kandırdınız, ya da, ‘biliyordu, kamuoyuna yalan söyledi’ diyorsunuz” dedi.

Cumhurbaşkanlığı için ‘o şart’ çıkarıldı

Anayasa değişiklik teklifinin Cumhurbaşkanı’nın adaylık ve seçimini düzenleyen maddesinde de değişikliğe gidildi. Sözkonusu maddede Cumhurbaşkanı adaylığı için “doğuştan Türk vatandaşı olma” şartı aranıyordu. Ak Parti içinde de Müezzinoğlu ve Çavuşoğlu gibi sonradan Türk vatandaşı olanlar örnek gösterilerek eleştirilen sözkonusu şart dünkü görüşmelerde Ak Parti’nin verdiği önergeyle metinden çıkarıldı. Mustafa Şentop bir röportajında, “Doğuştan Türk vatandaşı” ifadesinin bizzat Başbakan Yıldırım’ın önerisi olduğunu açıklamıştı.

Önerge ile ayrıca, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turuna tek adayla gidilmesi ve tek adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması durumunda uygulamada doğabilecek tereddütlerin önünü kesmek amacıyla, bu durumda TBMM seçimi yapılmayacağı, sadece Cumhurbaşkanı seçiminin yenileneceği hükmü de metne eklendi. Maddenin son fıkrasında yapılan rötuşla ise seçimlerin tamamlanamaması halinde mevcut cumhurbaşkanının yenisi seçilinceye kadar değil, yenisi göreve başlayıncaya kadar görevine devam etmesi hükme bağlandı.

Partili olabilecek

Önerge verilerek yapılan değişiklerin ardından kabul edilen madde ile cumhurbaşkanı seçilenin partisi ile ilişiğinin kesileceğine ilişkin hüküm anayasadan çıkarılarak, cumhurbaşkanlarının partili olabilmesinin, dolayısıyla genel başkan olabilmesinin yolu da açılıyor. Düzenleme uyarınca, Cumhurbaşkanı 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından doğrudan halk tarafından seçilecek.

En fazla iki dönem

Görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki dönem Cumhurbaşkanı seçilebilecek. Cumhurbaşkanlığına siyasi parti grupları, son genel seçimde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5’ini almış olan siyasi partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin ise TBMM üyeliği sona erecek.