Dünya ekonomi-lerine not veren 3 büyük derecelendirme kuruluşundan biri “Moody’s”dir.
Türkiye’nin notunu “Baa3”ten bir basamak aşağıya çekerek “Ba1”e düşürdü.
Ve...
Türkiye’nin gündemindeki ilk sıralarda boy gösterdi.
15 Temmuz da silahlı darbe kalkışımıyla çökertilemeyen Türkiye’ye bu kez “ekonomik darbe tezgâhı” yorumları yapılmakta.
“Öyledir” ya da “değildir” diye bir yargıda bulunmam mümkün değil.
İstihbarat servisleri ve Dışişleri’nin o alandaki diplomatlarının alanı bu tür yorumlar, yargılar.
Ama...
Ekonomi Bakanı Mehmet Şimşek’in Twitter hesabına yazdığı şu satırlar, net, gerçekçi ve vizyoner bakışı ortaya koyuyor:
Derecelendirme kuruluşlarına vereceğimiz en iyi cevap, yapısal reformları daha da hızlandırmak.
Mali disiplini korumaktır.
Durmak yok reformlara devam.
Şimşek, politikaya girmeden önceki yıllarında Londra’da uzun süre finans sektöründe çalışmıştır.
Ali Babacan gibi o da dünya ekonomi çevrelerinde saygınlığa ve güvenirliğe sahiptir.
“Yereli görüp küresel düşünmek, küreseli görüp yerel düşünmek” dengesini kurabilecek deneyime sahiptir.
.........................
Duygusal olarak bu satırların yazarı da “Moody’s”e öfkeli...
İçte ve dışta bunca sorunla uğraşırken ve de 15 Temmuz’daki darbeyi halkın demokratik gönül ve güç birliğiyle bastırıp ekonomiyi ayakta tutabilmişken şimdi zamanı mıydı not düşürmenin?
Üstelik ciddi paketler hazırlanmaktayken...
.........................
Bizler Akdeniz insanlarıyız. Reaksiyon genlerimizde var.
Otomatik pilota bağlanmış küresel derecelendirme kuruluşlarının bir her türlü duygudan yoksun metal yapılarını anlayabilmemiz zor.
Belki de birileri onların yapay zekâlarıyla oynuyor da olabilir.
Ama...
“Her şeyi Türkiye’ye komplo” takıntısıyla “paranoyaya” dönüştürmek tehlikesine dikkat.
..........................
Örnekler sunayım...
ABD
Küresel derecelendirme kuruluşu “Standard &Poor’s” ABD’nin notunu 2011 yılında “AAA”dan “AA+”ya düşürmüştü.
Gerekçe: “İstikrarsızlık ve bütçe açığı...” (ABD o yıl Beyaz Saray’la Londra arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bütçe sorunu yaşamış. Devlet memurları maaşlarını bile ödemeye ara vermişti.)
İNGİLTERE
Küresel 3 büyükten biri olan “Fitch Ratings” daha 3 ay önce (Haziran 2016’da) İngiltere’nin notunu “AAA+”dan “AA”ya düşürdü.
Gerekçe: “İngiltere’nin referandum sonucu AB’den ayrılma kararı üzerine bu ülkenin ekonomik büyümesi yavaşlayabilir...”
FRANSA
Moody’s 2015 yılında Fransa’nın notunu “Aa1”den “Aa2”ye düşürdü.
Gerekçe: “Orta vadede büyüme öngörüsü zayıf... Kurumsal reformlar ve politik gelişmeler...”
İSPANYA
Derecelendirme kuruluşu Fitch 2012’de İspanya’nın notunu 3 basamak birden düşürdü; “A”dan “BBB”ye...
Gerekçe: “Finansal esneklikler kısıtlı... Bankacılıkta gereken adımlar atılmıyor. Borç yükü ağır.
Bankalar kendilerine yardım için program açıklayabilmiş değil.”
İTALYA
Fitch 2012’de İtalya’nın notunu “A3”ten iki kademe aşağıya, “Baa2”ye düşürdü.
Yunanistan’la başlayan ve İspanya’yı, İtalya’yı sarsan krizin sonucuydu bu notlar.
Gerekçe: “İspanya için yazılanlarla hemen hemen aynı.”
YUNANİSTAN
Fitch 2011’de Yunanistan’ın notunu “BBB-”den bir basamak indirerek “BB”ye düşürdü.
Sonraki yıllarda en alt kademe olan “C”lere düştü Yunanistan’ın notu.
2015’te Standard&Poor’s Yunanistan’ın “CCC+”da sürünen notuna son darbeyi vurdu “CCC”ye indirdi.
Yani...
Avrupa’nın hatta ABD’nin kadim Yunan’dan gelen uygarlık sempatisi nedeniyle şımartılan çocuğu Yunanistan’a da tokadı patlatıyorlar.
..........................
Sonuç...
Küresel derecelendirme kuruluşlarının yapay zekâlarına, -Türkiye’ye terbiye sopası göstermek çabasında olan- süper güçler ayar çekmiş olabilirler belki.
Ama...
Buna cevap “Ekonomi Bakanı Mehmet Şimşek’in çizdiği rota” olmalıdır.
Sonrasında “+”lar da gelir. Alfabenin ilk harfi olan “A”lar da...
.........................
Bir özel durum daha var ki başka yazıya...
