Mücadelesi insan içindi

Usta yazarın tedavi gördüğü İÜ İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi’nin Başhekimi Prof. Dr. Mehmet Akif Karan’ın “Değerli yazarımız Yaşar Kemal beyefendi, bugün (dün) saat 16.46 itibariyle maalesef vefat etmiştir. Biliyorsunuz karaciğer varis hastalığı vardı, enfeksiyon hastalığı ortaya çıkmıştı. Çoklu organ yetersizliği tablosu söz konusuydu” açıklamasının ardından sanat camiası acı haberle sarsıldı.

l Ara Güler: Yaşar Kemal her zaman sölerdi İstanbulda ilk geldiğinde ilk tanıdığı vatandaş benim. Çok iyi arkadaşımdı. Evine de gider gelirdim, eşi de çok iyi arkadaşımdı. Yaşayıp durduk öyle. Şimdi de işte bu haberi duyduk, çok üzüldük. Ama Yaşar Kemal Ölmez. Şimdi bundan sonra yaşayacak.

l Atilla Dorsay: Tabii ki beklenen bir ölümdü ama böyle ölümler beklense de insanı gerçekten üzüyor. Kaybettiğimiz öylesine bir hazine, Anadolu’nun yetiştirdiği öylesine dev bir çınar ve dünya çapındaki öyle büyük bir sanatçı ki... Sanki Türkçe’yi yeniden yaratmış ve kendi özgün dilini kurmuş bir sanatçı. Romanları hep okunacak, hep ilgi görecek. Kendi adıma yıllar önce AKM’de onun onuruna düzenlenmiş bir geceyi dopdolu bir salonda nasıl heyecandan titreyerek sunduğumu, Zülfü Livaneli’nin ondan uyarladığı ‘Yer Demir Gök Bakır’ filmi için Cannes’da buluştuğumuzda duyduğu çocukça heyecanı ya da Türkan Şoray’ın yine onun eserinden çevirdiği ‘Yılanı Öldürseler’ filminin galasında Türkan’a ettiği tatlı ve yüreklendirici sözleri unutamam.

Tarihe şerh düşürdü

l Ömer Türkeş: Edebiyatı ve isyanı onun romanlarıyla sevmiş, sanat ve siyaset arasındaki ilişkinin nasıl kurulması gerektiğini onun romanlarından öğrenmiş, onunla aynı dünya görüşünü paylaşmış birisi olarak duygularımın en kısa ifadesi, Yaşar Kemal’le aynı çağda yaşamış ve onunla tanışmış olmaktan onur duyduğumdur. Eserleriyle resmi tarihe şerh düşmüştü Yaşar Kemal. Ancak poltikayı edebiyata, edebiyatı politikaya indirgeme hatasına hiçbir zaman düşmedi. Tektipleştrilmek istenen topluma başka gerçeklerin ve kimliklerin, başka yaşantı ve değerlerin bulunduğunu onlara onların hikayelerini anlatarak hatırlatacaktı.

Hiç asık suratlı görmedim

l Pınar Kür: Ahbaplığımız vardı, her zaman gülen bir insandı, onu hiç asık suratlı görmedim hayatım boyunca. Türkiye’yi Nazım Hikmet’ten sonra dışarıda temsil eden ilk yazarımızdı. Bence Nobel’e layıktı. Çok yerel hikayeleri bu kadar evrensel biçimde yazmış olması çok önemliydi. Okuma yazmayı yeni öğrendiğim çağlarda duydum adını ve ‘İnce Memed’i... İnce Memed de efsane bir romandır.

l Ahmet Ümit: Yaşar abi, benim de örnek aldığım büyük yazar, büyük vicdan ve düşünce adamıydı. Her zaman içinden geldiği halkın sorunlarını anlattı. Ama bunları olağanüstü bir dil güzelliğiyle ve roman tekniğiyle aktarmayı başardı. Sadece büyük bir romancı değildi aynı zamanda bir insan hakları savunucusu ve hümanist bir eylem adamıydı. Ve bir aydının nasıl olması gerektiğinin çok iyi bir örneğiydi. Tesellimiz onun bedensel olarak yok olmasına rağmen eserlerinin yüzlerce yıl tüm dünyada okunacak olması.

l Oya Baydar: Yaşar Kemal edebiyatımızın ulu çınarıdır. İki kuşak romancı, röportajcı onun gölgesinde yetişti. Türkiye insanının edebiyattaki sesidir o. Yaşar Kemal’in edebiyatı; yapay kahramanlar, gerçeklerden kaçan fanteziler üzerinden, buluş ve orijinallik peşinde koşmaz. Ezilen insanın, yoksul, emekçi, küçük insanın, ötekileştirilen insanın trajedisi, aynı zamanda da başkaldırısı gürül gürül akar romanlarında, röportajlarında. Bizim Markez’imizdir o. Ama Yaşar Kemal edebiyatçıdan, romancıdan ibaret değildir. Türküyle, Kürdüyle, Ermenisi, Süryanisiyle Türkiye insanlarının barış, özgürlük, adalet mücadelesinin, Kürt sorununda barışçı çözüm özleminin de sesidir. Onun dili barışın dilidir, ama boyun eğişin değil. Edebiyatı hayattan ve insandan beslendiği gibi, mücadelesi de insan içindir. Onu büyük kılan da budur zaten.

l Cem Erciyes: Türkiye en sevdiği, en büyük yazarını kaybetti. O şimdi romanlarındaki Anadolu söylencelerinden birine dönüştü.

l Zülfü Livaneli: Ben bugün 44 yıllık, en yakın dostumu kaybettim. Ama aynı zamanda sadece Türkiye değil, insanlık da çok büyük bir evladını kaybetti. Yaşar Kemal öyle kolay kolay rastlanacak, kolay yetişen bir insan değildi. Hem romanıyla hem sanatıyla ve kişiliğiyle tüm dünyada ve kendi ülkesinde çok büyük bir şekilde benimsendi. Ama sadece romancılığından ibaret değildi hayatı Yaşar Kemal’in. Ömrü boyunca bu ülkenin bölünmemesi için, daha güzel günler görmesi için; ülkede sömürü olmaması için emekten, emekçiden, barıştan, kardeşlikten yana dimdik bir duruş sergiledi. Hayatında hiçbir leke olmadı ve bu duruşundan da hiç taviz vermedi.

‘Evrensel yazarı kaybettik’

Yazarın kitaplarını yayımlayan Yapı Kredi Yayınları vefatla ilgili yaptığı açıklamada, “Büyük usta kendi deyimiyle benzettiği ‘dünya denen binbir çiçekli bahçe’yi terk ederken, geride bıraktığı yapıtlarıyla bize her zaman yol gösterecek ve kalbimizde yaşamaya devam edecektir. Okurlarının ve edebiyat dünyasının başı sağolsun”
ifadelerini kullandı.

‘Sesi olmayanların sözcüsüydü’

l AP (ABD): Dünya çapında okunan ve Türkiye’nin en meşhur romancılarından biri olan Yaşar Kemal, 91 yaşında hayatını kaybetti. Yaşar Kemal, Türkiye’nin gelenekçi güney bölgelerinde yaşanan feodal ilişkileri anlatan İnce Memed’in yazarıydı. Yazdığı 35’i aşkın romanın büyük bölümü yabancı dillere çevrildi. Yaşar Kemal’in insan doğasına derinlemesine girmesi ve karakterlerine evrensel özellikler katması, romanlarının geniş çapta okunmasını sağladı. Küçük bir çocukken Adana’nın köyünde babasının söylediği Kürtçe türküleri dinlerdi. Hiçbir zaman Kürt kökenini öne çıkarmadı.
l ABC (İspanya): Yaşar Kemal, Türkiye’nin en popüler romancılarından biriydi, aynı zamanda tanınan bir gazeteci ve muhabirdi. Sol aktivizmi, basın özgürlüğü ile Kürt azınlığı için verdiği mücadele hapis cezası almasına yol açmıştı.
l Reuters (İngiltere): Yaşar Kemal, Türkiye’nin en büyük yazarlarından biri olarak güç tarafından baskı altına alınanların hayatlarını kamuoyu önünde tanıdı, kutladı. Etnik Kürt’tü. “Hiçbir yazar kendi Çukurova’sı olmadan büyük romancı olamaz” demişti. Edebiyatta Tolstoy, Çehov ve Stendhal’dan etkilendi. Türkiye doğumlu film yönetmeni Elia Kazan, arkadaşı için “Kemal en eski geleneğin hikaye anlatıcısıdır, Homeros’un geleneğindedir; başka bir sesi olmayanlar için sözcüdür” demişti. n DIŞ HABERLER SERVİSİ

YAŞAR KEMAL'İN EŞİ AYŞE SEMİHA BABAN: Sevgiyle yolcu ettik

Büyük yazarın eşi Ayşe Semiha Baban “Hepimizin başı sağolsun. Başından beri medyanın büyük ilgi, sevgi ve saygıyla izlemesi bizi çok memnun etti. Meslektaşınız olarak her şeyden önce Yaşar Kemal’in de çok gurur duyacağı bir şeydi. Ben burada bugün sadece teşekkür etmek istiyorum. 40 günü aşkın bir süredir İstanbul Tıp Fakültesi’nde olabilecek en iyi bakım, ihtimam, sevgi ve saygıyla yolcu ettik” şeklinde konuştu.

İnsanlık bugün eksildi

Yaşar Kemal’in ölümü siyaset camiasında da geniş yankı uyandırdı.
Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik:
Türkiye ve insanlık bugün eksildi. Yaşar Kemal, milletimizin ortak değeridir, Anadolu’nun gür sesidir. Hastalığı süresince bütün Türkiye büyük bir saygıyla, dualarıyla ona olan saygısını gösterdi. Onun büyüklüğünü anlatmaya gerek yok. Onun büyüklüğünü, hayatı boyunca ona gösterilen saygı zaten açık bir biçimde ifade ediyor. Acımız çok büyük.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Şafak Pavey:
Dünyanın en değerli kalemlerinden birisini kaybettik. Yaprak dökümü gibi. Dünya edebiyatı ve kendi siyasi tarihiz için de çok büyük bir kayıp olmuştur.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gürsel Tekin:
Türkiye’nin başı sağ olsun. Dünya çok büyük bir değerini kaybetti. Yaşar Kemal’ler çok kolay yetişmiyor. Türkiye’nin ve dünyanın başı sağ olsun. Çok önemli bir şahsiyetti.
Başbakan Ahmet Davutoğlu:
“Büyük yazar, büyük sanatçı Yaşar Kemal’i kaybetmekten duyduğum hüznü ifade edecek kelime bulmakta güçlük çekiyorum. Söz söylemenin zor olduğu zamanlarda, evrensel bir aydın duyarlılığıyla hem muhalif tavrını koruması, hem de gerçeği sakınmadan ifade etmesi; yazar ve sanatçı olarak Yaşar Kemal’in ülkesine karşı duyduğu sorumluluk, onu çok özel ve saygın bir konuma taşımıştır.”
TBMM Başkanı Cemil Çiçek:
“Dünyayı bin çiçekli bir kültür bahçesi olarak gören Yaşar Kemal, okuyucularına emanet ettiği eserleriyle aramızda yaşamaya devam edecektir”
HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ:
“Yaşar Kemal’in bize en büyük mirası umuttur. Eserleri, insani değerler, barış ve adalet mücadelesi için ilham kaynağı olmayı sürdürecektir.”
9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel:
“Ailesine ve milletimize başsağlığı dilerim. Yeri doldurulmaz bu büyük insan, hep sevgi ve saygıyla anılacaktır. Bıraktığı yüzlerce eser, insanları aydınlatmaya devam edecektir”
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli:
Gavurdağı’nın eteklerinde yoksul ve yetim bir köylü çocuğu olan İnce Memed’in Abdi Ağa isimli bir zalime verdiği mücadeleyi ondan okuduk. Haksızlığa direnmenin, merhametsizliğe dik durmanın, Anadolu yaylarında, Anadolu bozkırlarında kurulan hayallerin tasvirini onda gördük. Osmaniye’nin Hemite (Gökçedam) Köyü’nde doğan Yaşar Kemal arkasında onca hatıra, onca eser bırakarak ebediyete intikal etmiştir. Merhumun 92 yıllık ömrü roman gibiydi.

Vicdan ölümsüzdür

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül twitter’dan 2008’de Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü kendisine takdim ettiği törenin fotoğrafını paylaşarak “‘Bugün de sonsuz düşler kuruyorum. Düş gücünü yitiren insanın hiçbir umudu kalmaz... Ben onun için yazıyorum, sevgi için, dostluk için, savaşa düşmanlık için yazıyorum. İyi şeyler için yazıyorum yoksa gerisi ne olacak yani. Her şey ölümlüdür. İnsanın içindeki vicdan ölümlü değildir, içindeki sevgi ölümlü değildir’ demişti” dedi.

‘KOCA YAŞAR’

Güler Sabancı: “Rahmetli Sakıp Sabancı, kendisine büyük bir sevgiyle ‘KOCA YAŞAR’ derdi. Bununla, onun dünya çapında büyük bir edebiyatçı oluşuna, her konuda etkileyici duruşuna, yüreğine ve kişiliğine duyduğu hayranlığını ifade ederdi. Yaşar Kemal’in, farklılıkların bir arada barış içinde yaşaması için gösterdiği çaba, en az eserleri kadar hatırlanacaktır. Tüm ailesine ve sevenlerine başsağlığı diliyorum. Hepimizin başı sağolsun.”