Nükleer çıkmaz!

İran’la P5+1 ülkeleri (ABD, Çin Rusya, İngiltere, Fransa ve Almanya) arasında imzalanan nükleer anlaşmanın geleceği konusunda önemli gelişmeler yaşanıyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın çekilme kararı almasına karşın, başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere anlaşmanın sürdürülmesine yönelik diplomatik çabalar sürüyor. Bununla beraber önceki gün İran Lideri Ali Hamaney’in, ülkesinin atom enerjisi kurumuna “190 bin santrifüj üretmesi” talimatı vermesi endişeleri artırdı. Hamaney, önceki gün, İran’ın hem yaptırımları hem de nükleer faaliyetlerden vazgeçmeyi kabul etmeyeceğini belirtmişti.

‘Aykırı değil’

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi de, ülkesinin 190 bin santrifüj üretmek için alt yapı çalışmalarına başlamasının, P5+1 ülkeleriyle imzalanan nükleer anlaşmaya aykırı olmadığını belirtti. Düzenlediği basın toplantısında konuşan Salihi, anlaşmaya imza atan ülkelerin sözlerini tutmayarak yaptırımları kaldırmamaları durumunda, İran’ın nükleer faaliyetlerine dönüşünün anlaşma öncesinden daha ileri seviyede olmasını planladıklarını dile getirdi. İran’ın nükleer faaliyetlerinin, uluslararası atom enerjisi kurumu ilkelerine uygun barışçıl faaliyetler olduğunu öne süren Salihi “İran Lideri (Hamaney), 190 bin santrifüj dediğinde, ‘Nükleer anlaşma kapsamında ilgili hazırlıkları yapın’ dedi. Yoksa kısa sürede 190 bin santrifüj üretin demedi” ifadelerini kullandı.

Netanyahu’dan çıkış

Salihi, bu yönde atılacak adımlarla ilgili Birleşmiş Milletler Atom Enerjisi Kurumu’na resmi mektup sunduklarını belirtti. Salihi, nükleer anlaşmaya taraf ülkelerin atacakları adımlar doğrultusunda nükleer faaliyet programlarını şekillendireceklerini sözlerine ekledi.

İran’la imzalanan nükleer anlaşmayı terk etmeleri konusunda ABD’den sonra Avrupa ülkelerini de ikna etmeye çalışan Netanyahu, önceki gün Almanya Şansölyesi Angela Merkel ile görüşmüş, istediği sonucu elde edememişti. Merkel, Berlin’deki görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında, Almanya’nın İran ile yapılan nükleer anlaşmayı desteklemeye devam ettiğini vurgulamıştı.

Dün Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile görüşmek için bu ülkeye geçen Netanyahu, İran’dan gelen haberler üzerine açıklama yaptı. Netanyahu, “İsrail, İran’ın uranyum zenginleştirme kapasitesini artırma açıklamasına şaşırmadı ve bu ülkenin nükleer silah elde etmesine müsade etmeyeceklerini” söyledi. Fransa’dan sonra İngiltere’ye geçecek olan Netanyahu, burada da Başbakan Theresa May ile görüşecek.

İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin İran nükleer anlaşmasından çekilme kararının ardından ortak bildiri yayımlayarak anlaşmaya bağlılıklarını vurgulamıştı. Ancak İran’la devam eden görüşmelerden henüz tatmin edici bir sonuç çıkmadı.

Avrupa’nın adımı

Öte yandan anlaşmanın kurtarılması girişimlerini sürdüren Avrupa Birliği (AB) de engellerle karşılaşıyor. Reuters’ın AB kaynaklarına dayandırdığı haberine göre, Avrupa Yatırım Bankası AB’nin İran’la iş yapma konusunda girişimlerine direniyor. Bankanın kaynaklarının önemli kısmının, ABD tarafından baskı altına alındığı iddia ediliyor. Avrupa Komisyonu’nun bugün Avrupa Yatırım Bankası’nın İran’daki AB yatırımları konusunda destek vermesi için karar alması bekleniyor. Bankanın bu konudaki direncinin AB’yi zorladığı ifade ediliyor. Destek kararı ABD’nin yaptırımlarına karşı İran’ın isteklerini karşılamak için büyük önem taşıyor.