On yargılara karşı kapılarını açtılar!

Türkiye topraklarında 500 yılı aşkın süredir yaşayan Türk Yahudileri, toplumun belli kesimlerinde halen ön yargıyla bakılan topluluklar arasında. Ülke genelinde sayıları sadece 16 bin olarak telaffuz edilen Yahudi cemaati, kültür ve yaşam tarzlarının daha iyi anlaşılması için geçtiğimiz gün ‘500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi’nde ‘Yahudi Kültürü Avrupa Günü’ne özel bir etkinlik gerçekleştirdi.
1999 yılından bu yana Avrupa’nın birçok şehrinde, 2001 yılından itibaren de Türkiye’de düzenlenmeye başlanan etkinliğin bu yılki teması “Kaybolan Lisanlar” oldu. Etkinlik kapsamında Türk Yahudi toplumunun kültürü, şarkıları, dilleri, konser ve filmleri, hem Türkçe sohbetler, hem Sefarad Yahudileri’nin konuştuğu ancak günümüzde kaybolmakta olan Ladino ile Aşkenaz Yahudileri’nin lisanı Yiddiş üzerinden tanıtıldı. Neve Şalom Sinagogu kompleksi içinde bulunan 500. Yıl Müzesi’nde gerçekleştirilen “Kimdir bu Yahudi Dostum?” başlıklı organizasyona katılan isimlerden yazar Mario Levi ise Ladino dili üzerine kendi hikâyesinden yola çıkan bir konuşma yaptı. Levi, kaybolmakta olan bu dilin Türkiye’nin önemli zenginliklerinden biri olduğunun altını çizdi.
Kültür turu
Şalom Gazetesi köşe yazarı Mois Gabay rehberliğinde düzenlenen Galata Yahudi Kültürü turu ise yoğun ilgi gördü. 30 kişi ile sınırlandırılan tur, yoğun katılım nedeniyle 42 kişi ile gerçekleştirildi. Tur kapsamında Yahudi kültürünü yakından tanımak isteyenlere Aşkenaz Sinagogu, Schneidertemple Sanat Merkezi, Kamondo eserleri, İtalyan Sinagogu, Yahudi nüfusun bir dönem yoğunlukla oturduğu apartmanlar, Habib Gerez Sanat Evi, Serdar-ı Ekrem Sokak, Neve Şalom Sinagogu ve 500. Yıl Vakfı Müzesi’nin olduğu alanlar gezdirildi. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Dinler Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Salime Leyla Gürkan da öğrencileri ile tura katılan isimler arasında yer aldı.

Temsili düğün

Yahudi Kültürü Avrupa Günü’nde temsili düğünle katılımcılar bir Yahudi çiftin sinagogdaki evlilik merasimini de canlı olarak yaşama fırsatı buldular. Düğün esnasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan adına icra edilen Anoten duası da ilgi ile dinlendi.

İlk Yahudi spor kulübü

Metin Delevi küratörlüğünde 500. Yıl Vakfı Müzesi tarafından düzenlenen “Türkiye Spor Tarihinde Yahudi Sporcular” başlıklı sergi ise en çok ilgiyi gören etkinlikler arasında yer aldı. Yıl sonuna kadar açık kalacağı belirtilen sergide Türkiye’de başarılı olan Yahudi sporcuların yaşam hikâyeleri yer verildi. İstanbul’daki Alman Teutonia Jimnastik Kulübü’ne üye Yahudi gençlerin, 5 Ocak 1895’de kurdukları İstanbul Yahudi Jimnastik Kulübü’nün görselleri sergide yeraldı. 1908’de adı Makabi olarak değiştirilen bu kulüp, güreş, boks, futbol, basketbol ve atletizm dallarında uzun yıllar liderlik koltuğuna oturdu. İkinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle Yahudi sporcular İstanbul, Ankara, İzmir gibi yerlerde değişik spor kulüplerine ve bireysel sporlara yönelmeye başladılar.