Anılar ve tarih birarada

Çağnur HATİPOĞLU
(2004)

Sayet otomotiv tarihinin, sadece yollarda gördüğünüz seri üretim araçlarla sınırlı olduğunu düşünüyorsanız, yanılabilirsiniz... Üstelik bu araçların, belki de sizlere anlatacak pek fazla hikayesi olmayabilir. İstanbul’da, Haliç kıyısında bulunan Rahmi Koç Müzesi’ndekilerin var oysa... Çünkü buradaki araçlar, hem otomotiv ve ulaşım tarihinin birer canlı tanığı, hem de oldukça fazla anıları var aslında...
Mesela Ford Model T’ler... Zira müzede üç örneği var bu aracın... 1908 model 2 kişilik Kamyon; 1918 model Roadster ve 1918 model Tourer. İlk kez Henry Ford’un otomotiv sanayine kazandırdığı “üretim bandıö prensibiyle 15 milyonun üzerinde üretilen Ford Model T, ilk seri üretim otomobil olarak kabul ediliyor. Dolayısıyla onun anlatacağı çok şey var...
Peki, ya 1917 model Albion marka röntgen aracına ne demeli? Bir zamanlar ürettiği kamyon ve otobüsleriyle ünlü İskoç şirketi Albion’un imalatı olan, Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Ordusu’nda hizmet veren bu aracın, Muttefik Kuvvetler ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki çatışmalarda da görev aldığı sanılıyor. Araç, savaştan sonraki yıllarda Türkiye’de de bir süre kullanılmış. Müzeye 2001’de gelmiş ve burada restore edilmiş...
Yine Amerikan yapımı olan Ford Model TT ise, kamyonet ve otobüsün atası durumunda. 1926 Amerikan yapımı Ford TT Bus, halen çalışır vaziyette. Nitekim geçtiğimiz haftalarda düzenlenen “Klasik Otomobilcilerin Buluşma Şenliği"nde müze bahçesinde turlar atmış. Günümüzdeki araçlara göre kullanımı epey zor olan Ford TT Bus, ilk zamanlar kamyonet, daha sonralarıysa 10 yolcu taşıma kapasiteli otobüs olarak da kullanılmış.
Anadol köşesi
Müzenin girişinde bulunan pırıl pırıl Anadol’lar ise, Türk otomotiv tarihinin temel taşları. İlk sırada bulunan 1967 model pırıl pırıl kırmızı renkli, tek kapılı Anadol, merhum Erdoğan Gönül’ün ve Koç ailesinin her zaman gözbebeği olmuş. Nitekim Erdoğan Bey, sağlığında ilk üretilen bu tek kapılı Anadol ile, son üretilen Anadol 16’dan birer örnek ayırmış.
Uzun araştırmalar sonucunda İngiltere’deki Reliant Motors şirketinin geliştirdiği, fiberglas gövdeli ve 1198 cc.’lik Ford Anglia motoru taşıyan araçta karar kılınmış ve prototipi, karayoluyla Türkiye’ye gelmiş olan araç, ülkemizin ilk yerli seri üretim otomobili olma özelliğini halen taşımakta. Adı, 1966’da açılan ve 150 bin kişinin katılımıyla sonuçlanan bir anketle bulunan Anadol’un, müzede bir spor STC ve bir de Station modeli de var.
Bu 1600 cc.’lik motorla donatılmış Anadol SW, Ford Otosan mühendislerinden Engin Okvuran’ın, Anadol’ların tasarımını yenilemesinden önce üretilen son örneklerden biri ve merhum Vehbi Koç’un kızı Semahat Arsel’e ait. Arsel, uzun zaman bu aracı severek kullanmış. Hatta araç, buraya gelmeden altı ay öncesine kadar da, çarşı - pazar dahil tüm özel hizmetlerde kullanılıyormuş. Öte yandan kaybettiğimiz ünlü sanatçı Barış Manço’nun emaneti olan araçlar da bu müzede “şimdilikö duruyor. Manço’nun en değer verdiği üç otomobil olan Rolls Royce, MG ve Jaguar, bir süre önce borçlar yüzünden icra yoluyla satılmıştı. Müze yetkilileri Manço’nun bu değerli klasik otomobillerini galeri isteyene dek sergilemeye devam edeceklerini söylüyorlar. Araçların yüzündeki “hüznüö okumak mümkün...

Cenazeye de katıldı
RAHMİ Koç Müzesi Genel Müdür Yardımcısı Mahmut Zeytinoğlu’nun verdiği bilgilere göre rahmetli Erdoğan Gönül, müzenin en değerli parçalarından biri olan 1933 model Buick’i anlatırken, adeta müzenin de tarihini anlatıyor...
Gönül, ilk olarak Buick marka otomobille koleksiyon yapmaya karar vermiş. Babasının, annesine aldığı otomobilin bir benzeriymiş bu araç. Merhum Erdoğan Bey, otomobil sevgisini ilk tattığı araç olduğundan, zaman içinde ailesinin elden çıkarttığı bu otomobilin aynısından bulmaya karar vermiş. Arkadaşlarına ve yakın çevresine “Nereden bulabiliriz" diye yakınırken, şimdi müzede sergilenen otomobil bulunmuş... Hem de Kanada’da... Kanada’daki sahibiyle hemen irtibata geçen Erdoğan Gönül, Buick’i satın alabilmek için sahibini, otomobilin iyi bir şekilde bakılacağını ve korunacağına ikna etmek zorunda kalmış. Bu otomobil daha sonra Türkiye’ye getirilmiş ve büyük bir koleksiyonun başlama sebebi olmuş. Sağlıklarında eşi Sevgi Gönül’le içinde fotoğrafı bile çektirdikleri araç, Erdoğan Bey son yolculuğuna uğurlanırken de törendeydi...
(2004)