Dünyanın en hızlı dozer motoru

Belki çoğunuz, geçtiğimiz hafta içinde bu haberi gördünüz, işittiniz ya da okudunuz. "ABD'nin Utah eyaletindeki Bonneville’de, dizel yakıtla çalışan İngiliz yapımı dizel motorlu bir araç, saatte 526 kilometre hıza ulaşarak bu alanda dünya rekoru kırdı."

Aslına bakılırsa haber, alışılageldik rekor haberlerinden biri gibi görülebilir. Ancak detayına indiğinizde, pek çok ilgin ayrıntıyla karşılaşmak mümkün. Örneğin rekoru kıran 'JCB Dieselmax' adlı aracın 'dizel' motorlu olmasından tutun da, bu motorun, sıradan bir dozer motorunun geliştirilmiş hali olduğuna kadar.

526,027 km hıza ulaşarak Uluslararası Otomobil Federasyonu'nun (FIA) dizel araçlar sınıfındaki dünya rekorunu kıran büyükçe bir puroyu anımsatan JCB Dieselmax, yaklaşık 60 yıl önce İngiltere'de icat etmeyi seven Joseph Cyril Bamford tarafından kurulmuş bir şirketin ürünü. Hem de, tüm uzmanlık alanı iş makinaları olan bir firmanın. Küçük bir garajda ucuz römork yaparak işe başlayan, ardından da 1950'li yıllarda hidrolik ekipmanlarla ilgilenen Bamford, traktörlerin önüne hidrolik kepçe takılması işine girmiş. Birkaç yıl sonra da, JCB'nin asıl ününü sağlayan, arkada kepçesi bulunan traktör tipi iş makinaları geliştirmeye başlamış.

Gelenek sürüyor

Joseph Cyril Bamford yani Bay JCB, yeni ürünler geliştirip piyasaya sunmaya devam ederken, bir yandan da, kendisi için bazı ilginç tasarımlar yapmayı da ihmal etmemiş. Üstelik bunun sayesinde, kraliyet tarafından aldığı pek çok teknoloji ödülü de olmuş.

Örneğin bir ekskavatör ya da dozer, tüm motor gücünü kepçesiyle kazmak ya da yükleme yapmak, kısa mesafelerde kendisini hareket ettirmek için kullanır. Bay JCB, hız yapabilen bir dozer yapmaya karar verdiğinde, motor bölmesine sekiz silindirli bir Chevrolet makinası yerleştirmiş. Bununla da, saatte 160 kilometre yapmayı başarmış. Yani, bu merakın nereden geldiği, az çok belirginleşiyor...

Sıradan dozer motoru!

JCB şirketinin yeni kurulduğu dönemlerde doğan Anthony Bamford, şu an şirketin başında. JCB Dieselmax da, onun bir projesi. Bu arada yeni bir rekor denemesi daha yapmayı planlarken, normal ticari ürün geliştirmelerine de hız vermiş. Nitekim ordu için, şirket tarihinde ilk kez bir kamyon da geliştirilmiş. Haa, bir de şirketin adı, Jaguar'ın taliplileri arasında geçiyor. Tabii satışa çıkarsa...

Neyse, gelelim rekortmen araca. JCB Dieselmax, dokuz metre boyunda bir gövdeye ve dayanıklı bir şasiye sahip. Ancak asıl gücü, şirketin dozerlerinde kullandığı JCB444 dizel motorlardan geliyor. Bu motorlardan iki tanesi (biri ön, diğeri arka tekerleklere güç veriyor), en uç noktaya kadar modifiye edilerek Dieselmax'in gövdesine konulmuş. Şirketin Mühendislik Direktörü Tim Leverton, bir motor yapmanın, kurucuları Joe Bamford'un düşü olduğunu ve bunu 2004'te gerçekleştirdiklerini söylüyor. Tabii Bay JCB, muhtemelen bu kadarını hayal etmemişti...

1500 HP'den fazlası

Çünkü 4.4 litre hacimli, dört silindirli JCB444 motoru, normalde 127 beygir gücünde. Dolayısıyla 500 km/s'nin üzerine çıkabilmesi için fazlası yapılmış. Motorun hacmi, pistonlarının büyütülmesiyle 5.0 litreye çıkartılmış.

Egzantrik mili, enjektörü tamamen değiştirilmiş. Bir ara soğutucu ve bir de son soğutucu diyebileceğimiz sistemler eklenerek, yakıtın daha verimli yanması, motorun da daha iyi soğutulması sağlanmış. Turbonun basıncı, Formula 1 araçlarının motorlarına eşit bir değere çıkartılmış. Böylece motor, 762 beygir verecek hale gelmiş. Üstelik bundan iki tane olduğu düşünülürse, toplam 1500 HP'den fazlası ediyor. Buna bir de yüksek setan sayılı (benzindeki oktan gibi) mazot eklenince, Dieselmax rekora uçuvermiş.

Bu arada unutmadan, aracın şanzımanı da otomatik kontrollü. Yani iki motoru birden tek elden idare ediyor ve tamamen elektronik. Aracın gövdesi ise, tamamen bilgisayarda tasarlanmış.

Pilot havada tecrübeli

377.2 km/s ile 1973 yılında Virgil Snyder'ın, dizel motorlu Thermo King Streamliner aracının rekorunu elinden alan İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri pilotlarından Andy Green ise, hayli tecrübeli ve yetenekli.

Nitekim Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) bursuyla Oxford’a gitmiş ve RAF’ta tam zamanlı uçuş antrenmanlarına başlamadan önce Matematik Bölümü’nden 'birinci sınıf onur' derecesiyle mezun olmuş. 'Uçan Hayaletler'e seçilmiş ve orada beş yılını F4’lerle geçirmiş.

Dünya manşetlerindeki süksesinin ardından 1994’te 'Trust SCC' adlı rekor aracını kullanması için seçilen Green, 1997’de dünyada süpersonik hıza erişen ilk ve tek adam oldu. Bunun ardından tekrar orduya döndü. Avustralya Harp Akademisi’nde bir yıl geçirdi. Rekor kıran pilot olarak 'görev' yaptığı sanılsa da, halen Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin daimi görevlisi. (08/2006)