15-18 yaş arası genç kızların ücretsiz olarak doğum kontrol haplarından faydalanmasını sağlayacak bir yasa Türkiye’de olabilir mi?

Bu haktan faydalanmak isteyen gençlerin gizliliklerinin korunacağının garantisi de veriliyor. Bu gelişme üzerine “Türkiye’de böyle bir uygulama yapılabilir mi?”, “Toplum olarak böyle bir şeye hazır mıyız?”, “Bu yaş aralığı için doğum kontrol hapı kullanmanın tıbbi etkileri neler?, “Ülke koşullarını göz önünde bulundurursak böyle bir uygulama ne kadar gerekli ve uygulanabilir?” gibi sorular akla geliyor. Biz de bu sorularımızı işin uzmanlarına yönelttik.

“Türkiye’de bu uygulama kadın sağlığı açısından baktığımızda evet, yapılmalıdır. İlacı alacak kişiye göre uygun bir doğum kontrol hapı her zaman mutlak tercih edilmesi gereken yöntem olmalıdır”

Dr. Yavuz Berkol / Jinekolog
Fransa’da uygulamaya konan bu durum o ülkenin şartları göz önüne alındığında insancıl ve doğru bir yaklaşım olarak görülüyor. İnsanlarda seks, sadece üreme amacını taşımadığından korunmadan yapılan seksüel girişimler sonucunda oluşabilecek istenmeyen gebeliklerin ortadan kaldırılması için yapılacak kürtaj ya da sağlıksız şartlardaki bazı illegal çabaların daha maliyeti yüksek ve kadın sağlığı için tehlikeli olacağı da kaçınılmaz. Ancak kanımca ilacı alacak kişiye uygun doğum kontrol hapının seçilmesi için mutlaka bir doktor görüşüne başvurulması gereklidir. Ülkemize gelince; bizim sosyal yapımız, ilk cinsel ilişkiye girme yaş sınırımız, ülkemizin ekonomik durumu gibi konuların Fransız toplumu ile çok örtüşmediği kanısındayım.
Kürtaj ya da benzeri girişimler, oluşabilecek komplikasyonlar
(rahim yaralanması, iltihaplanmalar, rahim içi yapışıklıklar v.b.) nedeniyle tercih edilmemelidir. Türkiye’de bu uygulama kadın sağlığı açısından baktığımızda evet, yapılmalıdır. Bunu ben bir doktor olarak kadınlar için sağlıklı buluyorum. Ancak bu konunun Sağlık Bakanlığı, sosyologlar ve toplumun daha geniş kesimlerince tartışılması daha uygun olur düşüncesindeyim.

“Türkiye’de bu haktan faydalanmak isteyen gençler ifşa edilirler. Evli çiftlerin gebelik testini bile ailelere bildirmek gibi uygulamaların olduğu bu ülkede bunu nasıl gizleyebilirler ki! Kimse güvenmez bu kanuna”

Dr. Melike Batukan / Jinemed Hastanesi
Böyle bir kanun Türkiye’de şu an için öncelikli değil. Avrupa ülkeleri veya Amerika için doğru bir karar olabilir çünkü onlarda cinselliğin başlama yaşı yaklaşık 15. Ama bizde cinselliğin başlama yaşı bu kadar küçük değil. Türkiye o kadar karmaşık bir ülke ki batısı farklı, doğusu farklı... Evet cinselliğe erken yaşta başlayan daha serbest bir grup da var ama küçücük yaşta evlendirilmiş zavallı çocuklar da var. Türkiye için tartışılması zor bir konu, biz daha çocukları tecavüzden, tacizden koruyamıyoruz ki gebelikten koruyalım... Türkiye’de bu haktan faydalanmak isteyen gençler gidip de bir yerden alamazlar bu hapları, ifşa edilirler. Türkiye’de evli çiftlerin gebelik testini bile ailelere bildirmek gibi uygulamalar var. Bunu nasıl gizleyebilirler ki! Kimse de güvenmez bu uygulamaya. Üniversiteli gençlerin gelmesiyle şehrin ahlaksızlaştığını savunan insanların olduğu bir
ülkede 15-18 yaş arasına doğum kontrol hapı vermeyi tartışmak bayağı bir can yakar gibi geliyor bana.
Doğum kontrol hapı gerekli muayeneler yapıldıktan sonra verilmeli. 15-18 yaş arası için
doğum kontrol hapı etkin bir
korunma yöntemi değil. Düzenli kullanamayabilir, ayrıca hormon takviyesi boy uzaması için ters etki yaratabilir. Kızım olsa bu yaşta hormon vermek yerine başka yöntemler düşünürüm.

“15-25 yaş arası gençlere ücretsiz cinsel sağlık hizmetleri sağlanmalı. Zaten gençler cinselliklerini yaşıyorlar. Bunu, doğru bilgi olmadan yaşamaları daha kötü”

Başak Tuğsavul / Toplum Gönüllüleri Vakfı Gençlik Araştırmaları
Toplum gönüllüleri Vakfı olarak Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu ile birlikte ergenler için “cinsel sağlık akran eğitimi programı”nı yürüttük. Özellikle 15-25 yaş arası gençlere devlet tarafından ücretsiz cinsel sağlık hizmetleri sağlanması gerektiğini söylüyoruz. Aynı zamanda bunun eğitiminin okullarda da veriliyor olması gerekiyor. Gençlerin cinsel sağlık hizmetlerine ulaşırken, bunun içinde doğum kontrol yöntemleri de var, aynı zamanda bu konuda tam ve doğru şekilde bilgi almaları gerekiyor. Ancak ne yazık ki gençlere yönelik herhangi bir cinsel sağlık hakkı telaffuz ettiğinizde çok olumlu karşılanmıyor. Çünkü bunun gençleri cinselliğe yönlendirildiği gibi bir önyargı var. Zaten gençler cinselliklerini yaşıyorlar. Bunu, doğru cinsel sağlık bilgisi olmadan yaşamaları daha kötü. Daha da kötüsü hem cinsel sağlık bilgisi hem de araçları temin edilmiyorsa bu sefer istenmeyen gebelikler ortaya çıkıyor. Bilgi ve hizmet olmadan gençlere kısıtlamalar getirmek bu sorunu çözmüyor.

“Bu hapların bedava sağlanmasının erken yaşta cinsel deneyim yaşamaya özendireceği söylenecektir. Aileler çocuklarının bir cinselliğinin olmadığını düşünmeyi tercih ediyorlar. Birçok deneyim gizli yaşanıyor”

Yrd. Doç. Meltem Yılmaz Şener / İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji bölümü
Burada eminim doğum kontrol yöntemlerinin bedava sağlanmasının erken yaşta cinsel deneyim yaşamaya özendireceği gibi argümanlar ortaya atılacaktır. Ancak gerçek durum zaten ortada. Gençler bedenleriyle ilgili kendi seçimlerini yapıyorlar, kendi kararlarını veriyorlar. Bu noktada yapılması gereken şey onları henüz hazır olmadıkları durumların içine girmekten korumak. Kolay ulaşılabilen, ucuz doğum kontrol yöntemlerine erişim, istenmeyen gebelikleri ve çoğu durumda travmatik bir deneyim olan kürtaj vakalarını azaltacaktır. Erken yaşta cinsel ilişkiye girmeye teşvik edeceği düşüncesiyle Türkiye’de böyle bir önerinin tepki alacağını düşünüyorum. Ancak tepki çekecek olması böyle bir uygulamanın Türkiye için “fazla” olduğu anlamına gelmez.
Türkiye’de ailelerden böyle bir düzenlemeye çok olumlu bir tepki gelmeyeceğini tahmin ediyorum. Zaten aileler genellikle çocuklarının bir cinselliğinin olmadığını düşünmeyi tercih ediyorlar ve cinsellikle ilgili çocuklarıyla konuşmaktan kaçınıyorlar. Çocuklar ilk cinsel bilgilerini etraftan duyduklarına ve ellerine geçen kaynaklara dayanarak elde ediyorlar. Birçok deneyim de mümkün olduğu kadar gizli kapaklı, ailenin haberi olmadan yaşanıyor. Böyle bir uygulamadan faydalanan gençlerin gizliliğinin korunması çok önemli, hatta Türkiye’de daha da önemli olacaktır. Çocuğunun bir cinselliği olduğunu hatta olabileceğini reddeden bir ailenin aksi yönde bir bilgi üzerine vereceği karşılık çok şiddetli olabiliyor. Ücretsiz doğum kontrol hapı kullanan genç kadınların gizliliğinin korunması bu anlamda hayati önemde.

“Doğum kontrol hapı en güvenli korunma yöntemlerinden. Erken yaşta istenmeyen gebeliğin sonlandırılması ileride cinsellikle ilgili sorunlara, güvensizlik hissedilmesine ve pişmanlık duygusuna neden olabilir”

Psikiyatrist Dr. Arzu Önal / Acıbadem Hastanesi
İlk cinsel deneyimi yaşama Türkiye’de 18-19 yaş civarında olmakla birlikte, 12-13 yaşlarından itibaren bunu yaşayan ergenlerin sayısı klinik gözlemim açısından azımsanmayacak düzeyde. Bu gençlerin ortak özellikleri; enfeksiyon, bulaşıcı hastalıklar ve gebelik açısından kendilerine bir şey olmayacağı yönünde düşünmeleri. Öncelikli olarak gebelikten olduğu kadar diğer bulaşıcı hastalıklardan da korunmak ile ilgili bilgi almalarını sağlamanın daha önemli olduğu kanısındayım. Cinsel deneyim için uygunluğu sadece yaşla değerlendirmek doğru değil. İlk cinsel deneyim için fiziksel gelişimin tamamlanması, olgunlaşmanın gelişmesi, ruhsal açıdan kendini hazır hissetmesi gerekiyor.
Doğum kontrol hapı ve prezervatif en güvenli korunma yöntemlerinden. İstenmeyen gebeliğin sonlandırılması hangi yaşta olursa olsun psikolojik açıdan olumsuz etki bırakır. Erken nyaşta yaşanması ise ileride cinsellikle ilgili sorunlara, ikili ilişkilerde güvensizlik hissedilmesine ve pişmanlık duygusunun yoğun olarak yaşamasına neden olabilir.

“Cinsellik gençler için sürekli pompalanan ama bir yandan da çok korkulan bir alan. Ülkemizde cinsel eğitim konusunda o kadar çok açık var ki ilk yapılması gereken çocukluktan itibaren cinsel eğitimi geliştirmek”

Klinik psikolog, Yrd. Doç. Zeynep Çatay / İstanbul Bilgi Üniversitesi
Bu uygulama Fransa koşullarında uygun ve koruyucu nitelikte olabilir ama ülkemizde cinsel eğitim konusunda o kadar çok açık var ki başlanacak nokta gençlere doğum kontrol hapı dağıtmak değil. Her şeyden önce ülkemizde çoğu çocuk ve genç kendi cinsel gelişimleri, bedenlerindeki değişimler, bunların ne anlama geldiği vs. konularında hiçbir eğitim almadan yetişiyorlar. Cinsellik gençlerin maruz kaldıkları çeşitli uyaranlar yoluyla sürekli pompalanan ama bir yandan da çok korkulan bir alan. O yüzden ilk yapılması gereken çocukluktan itibaren ailede ve okulda cinsel eğitimi geliştirmek, cinselliğin normal gelişimin önemli bir parçası olduğu farkındalığını yaymak diye düşünüyorum. Gençlik yıllarında bu eğitim elbette doğum kontrol yöntemlerinin bilgisini de içermeli.
İlk cinsel deneyimle ilgili herkes için doğru bir yaş söylemek mümkün değil. Bu konuda çok farklı değer yargıları mevcut ama en azından belli bir duygusal ve zihinsel olgunluğa gelinmiş olmasının önemli olduğu söylenebilir.