Başarısı şirketi batıracaktı

8-14 Şubat 1998
Levent KÖPRÜLÜ

Chevrolet, Corvair'i Amerikan otomotiv endüstrisinde "devrim" yaratmak amacıyla üretmişti. Ancak o, otomobil tarihine "ders alınacak araç" olarak geçti.

---

1950'li yılların sonlarıydı. Büyük masanın etrafını çeviren General Motors'un üst düzey yöneticileri, Avrupa otomobillerinin ele geçirdiği teknik üstünlüklere karşı neler yapılabileceğini konuşuyordu. Önerilerin arasında, Ed Cole adlı mühendisin geliştirdiği proje öne çıkıverdi. Cole, tıpkı Porsche ve Volkswagen'deki gibi hava soğutmalı motora ve bağımsız süspansiyonlara sahip bir araç geliştirmişti. Araç, küçük bir aile otomobiliydi ve büyük kasalı araçlara alışmış ABD halkı, bu otomobile ilgi gösterebilirdi. Piyasanın bu tip bir araca hazır olduğunu düşünen firma, projeye onay vermişti...
Çalışmalara hemen başlandı. Şimdiye dek üretilen hiçbir Amerikan otomobiline benzemeyecek ve "devrim" yaratacaktı. Ayrıca Ford'la Chrysler'ın da bu yöndeki çalışmalarının önüne geçilebilecekti. Chevrolet, arkada bulunan 6 silindirli boxer motoru ve tamamen bağımsız olarak askıya alınmış tekerlekleri şirin bir dizaynla birleştirip "Corvair" adıyla 1959'da kamuoyuna tanıttı. Sportif koltuklar, otomatik vitesler ve sportif stili, gerçekten de Amerikalılara çekici gelmişti. Satışlar da fena gitmiyordu ve spor, hatta ticari tipleri de yapılmıştı. Projenin babası Ed Cole, proje bölümü başkanlığına yükselirken, Monza ile Spyder modellerini de çıkarttı.
Ancak rüya, artan şikayetlerle yavaş yavaş kabusa dönüşmeye başladı. Amerikalılar alışık olmadıkları bu tekniklerden huzursuz olmuşlardı. Gelen şikayetler, aracın arka kısmındaki motorun virajlarda savrulmalara yol açtığı ve tekerleklerin içe doğru kıvrıldığı yönündeydi. Şirket bunları pek ciddiye almazken, Lübnan göçmeni avukat Ralph Nader, GM'e unutamayacağı bir ders vermeye karar verdi.
Önce, "Her Hızda Güvensiz" adıyla, Corvair dahil tüm Amerikan otomobillerinin güvensiz olduğunu öne süren bir kitap yazdı. Ardından Corvair'den şikayetçi olanları toplayıp, GM'e davalar açmaya başladı. Tüm bunlar, GM'in yarım milyona yakın satan bu aracı 1966'da üretimden çekmesine neden oldu. Chevrolet de, bu tarihten sonra "devrim" yaratacak fikirlere kulaklarını tıkadı.
ABD hükümeti, bu olay sonrası Ulusal Karayolu Güvenliği Kurumu aracılığıyla Amerikan üreticilerinı izlemeye aldı ve otomobillerdeki güvenlik unsurlarının geliştirilmesinden, fabrikasyon hatalarına rastlanan piyasadaki araçların geri çağrılmasına kadar birçok konuya el attı. Corvair'den sonra, ABD'li üreticiler, hatalı modelleri geri çağırmayı öğrendiler.
Corvair dersini iyi bilen Alman firmaları da, yarattıkları "devrim" niteliğindeki otomobillerde aynı hatalara düşmemek için şimdilerde farklı bir yöntem izliyorlar. Mercedes Benz'in "A Sınıfı" modeli, piyasaya çıkışından çok kısa bir süre sonra bazı testlerde başarısızlığa uğrayınca, komple yenilenip o şekilde satmaya başladı. Ünlü saat firması Swatch ile ortaklaşa tasarladığı minik otomobili "Smart", "A"nın akıbetine uğrayınca, Smart'ın piyasaya çıkış tarihini erteledi. Benzeri bir durum, Volkswagen'in de başına geldi. Yeni nesil Golf'ler üzerinde yaptığı testlerde, aracın güç aktarma organlarında sorunlar olduğunun farkına varan VW kurmayları, bu aracı, piyasaya birkaç ay gecikmeli olarak sürmeyi uygun gördüler. Sonuçta Bosch'un felsefesini onlar da kabul ettiler: "İnsanların güvenini kaybetmektense, para kaybetmeyi tercih ederim."