Bastille'de bir kilit ustası

Bu kez aynı gezintiyi bir çarşamba gününe denk getirdim. Hem o gün pazar kurulu olmaması hem de iş günü olması daha önce fark etmediğim yeni şeyler keşfetmeme katkıda bulundu. Örneğin önüme daha önce hayatımda görmediğim güzellikte bir çilingir dükkanı vitrini çıkıverdi. Vitrinde 11-12'nci yüzyıllara ait anahtarlar, boy boy, türlü çeşit eski kilitler, sürgüler, kapı kapama, kilitleme aygıtları... İlk işim, kafamı kaldırıp dükkanın adında Bastille sözcüğü geçip geçmediğine bakmak oldu. Semtteki lokanta ve eğlence yerlerinin neredeyse yarısının adında mutlaka Bastille sözcüğü geçiyor. Ama karşımda şato, manastır, değirmen, kilise gibi tarihi yerlerin anahtarlarını ve kapılarını tamir eden bir kilit ustası vardı. Kendi soyadı olan Dantin adını vermiş dükkanına. İçimden "Bastille Anahtarcısı" adını alsa, o ismi taşıyan şu kadar bar ve lokantaya kıyasla ne kadar da anlamlı olurdu diye geçirdim. Hatta bir bahaneyle sohbete dalıp bu fikrimi açtığımda Mösyö Dantin'in eşi, şakasına bile gelemeyip, bu tip bir reklama gereksinmeleri olmadığını, 30 yıldır bu işi yaptıklarını, vitrindeki koleksiyonu kendi çabalarıyla oluşturduklarını anlattı. Bastille Meydanı evime 40 dakikalık yürüyüş mesafesinde. Pazar sabahları, Bastille'de kurulan açık hava pazarına kadar yaya gittikten sonra okyanusta avlanmış "olta balığı" levrek ya da çipura satın alıp metroyla eve dönme alışkanlığı edindim bir süredir. Yalnızca Fransa'da değil bütün dünyada özgürlük sembolü haline gelen bir sözcük Bastille. Aslında, Fransa krallarının yaklaşık 250 yıl boyunca, keyfinin istediğini sorgusuz sualsiz içeri tıktığı eski bir zindanın adı. Hapishane olarak kullanılan bu ortaçağ kalesini 1789'da ele geçiren ihtilalciler için her şeyden çok önemli olan husus, kraliyet rejiminin insanları "keyfi tutuklama" imtiyazına son verilmiş olunmasıydı. Fransız Devrimi başladığında hiçbiri politik tutuklu olmayan sadece yedi gariban varmış kalede. Kale komutanı Marquis De Laumey'nin kesik kellesini bir sopaya geçiren isyancılar, ele geçirdikleri bu barbar savaş ganimetini bütün Paris'te dolaştırıp krallığa karşı ilk zaferlerini kutlamışlar. Komutanın kesik kellesi Bastille mahallesi Fransız Devrimi'nin 200'üncü yıl kutlamalarının yapıldığı 1989'a kadar Paris'in mütevazı semtlerinden biriydi. II. Dünya Savaşı öncesi kentin ayak takımı olan Apaşların buluşma yeri olarak biliniyordu. Kıskançlığın Batı ülkelerinde hâlâ fiziki kavga nedeni olduğu o devirlerde hasır şapkalı, boynunda kırmızı eşarplı, kaytan bıyıklı gençlerin, ince belli genç kızlarla erotik cava dansı yaptığı eğlence yerlerinde, ha bire kavga çıkıp ortalığın birbirine girdiği anlatılır. Apaş kavgaları 1989 yılı yani ihtilalden tam 200 yıl sonrası mahalle için bir dönüm noktası oldu. Bastille Opera Binası'nın açılışı popüler Bastille'i tarihe mal etti. Ortaya, gayrimenkul spekülasyonunun egemen olduğu, sanat galerilerinin birbiri peşinden açıldığı, eski eğlence yerlerinin New York taklidi Latin Amerikalı bar ve restoranlara dönüştüğü Fransız-Amerika karışımı melez bir Bastille çıkıverdi. Bu arada Paris'in Harley Davidson cemaatinin merkezinin de Bastille'in civar caddeleri olduğunu, müritlerin yılda birkaç kez dev anası iri motosikletleriyle burada toplanıp kolektif biçimde horuldandıklarını anımsatmadan geçemeyeceğim. Burası kente kısa süreliğine gelip yerleşen paralı bohem yabancıların kendine mekan seçtiği Paris'in en sıcak ve en hareketli yerlerinden biri. Birincisi bile diyebilirim. Operanın açılması nedeniyle müzik aleti satan dev mağazalar da buralarda. Kısacası sanat galerisi, tapas bar, motosikletçi ve çalgı aleti cenneti. Aklıma anahtar ustası Mösyö Dantin ve karısı geldi. Günümüzde Bastille Hapishanesi'nin kapı kilitlerini tamir fikrinin şakası bile hoşlarına gitmedi diye geçirdim. Nedenini de galiba biliyorum. Harley Davidson cemaati