Beyaz kulübeden Beyaz Saray’a

Zenci kölelerin hüzünlü şarkıları özgürlük cıvıltısına dönüştü. Bir bayram sevinci içinde, “jübilee” melodileriyle şakıdı kuşlar. Güney Carolina’ya ait Gullahça, Batı Afrika ve Karayip kökenli zenci dilinde kölenin sesi kuzeyden farklı. Charleston’a bir saat uzaklıkta, kuzeydoğu istikametindeki Georgetown, Friendfield’in büyük meşe ağaçlarından sarkan İspanyol yosunlarını yaladı rüzgarın esintisi.
Aralanan dallardan sızan güneş, artık işlemeyen, kepenklerini çoktan kapatmış bu pirinç çiftliğinin ücra köşesinde, bembeyaz duran, üçe iki metrelik kulübeyi yıkadı pırıl pırıl. Tom Amca’nın, Kunta Kinte’nin, bir de kasım başında Amerikan başkanlık seçimleriyle Beyaz Saray’ın hanımefendisi olması beklenen Michelle Obama’nın büyük büyük büyükbabası, köle Jim Robinson’un sembolü bu kulübe.
521 sayılı otobanın üzerinde, lastik depolarının, veteriner kliniklerinin gerisindeki eski pirinç çiftliğini ziyaret amacım, kulübeden Beyaz Saray’a; linç, kırbaç, bakımsızlık, okulsuzluk, savaş, açlık üzerinden dolanarak giden bir yolun başını bulmak. Selvi boyuyla göz kamaştıran, sol yumruğuyla seçmeni korkutan, avukat Michelle Obama’nın büyük büyük büyükbabasıyla tanışmak.
Tertemiz, serin bir pazar. Friendfield sakinleri kilisede. Etrafta in cin top oynuyor. Bu boşlukta, tarih hâlâ her ayrıntısıyla burada. Pirinç tarlalarını sulayan kanallar, su bentleriyle Low Country bölgesi, sömürge günlerinde başlayan bir yerleşim alanı. 1800’lerin ortasında zenci köleler, zehirli yılanların cirit attığı, sivrisinek kaynayan bu bataklıktan, Amerika’nın pirinç ihtiyacının yarısını karşıladı.

Ailesinin öyküsü
Friendfield yaklaşık bir yüzyıl boyunca başarılı bir çiftlik olarak işledi. İç savaş çiftliği tüketti, pirinç değirmeni yandı, büyük çiftlik evi yağmalandı, kızıl, sıtma ortalığı kavurdu. Özgürlük kazanan köleler, çiftlikte ortakçı olarak çalışır oldu.
İşte bu dönemde burada yaşayan çiftlik işçilerinden birinin adı Jim Robinson. Robinson’un çiftliğe ne zaman ve nereden geldiği belli değil. Ancak 1850 civarında doğduğu, iç savaşa dek burada köle olarak yaşadığı kesin. İç savaştan sonra Friendfield’de kaldığı ve burada gömüldüğü kanısında aile.
17 Ocak 1964 Şikago doğumlu Michelle’i, geçen ocak ayında seçim kampanyası sırasında buraya getiren hikaye bu. Michelle ailesini öğrendikçe onlar gibi yüzlerce Afrika kökenli Amerikalının kölelikten devraldığı yaraları öğrendi: “Çoğu kez bu hikayeler gömülür, verdikleri acı nedeniyle hafıza onları gömer, unutur. Çoğumuzun anlama fırsatı yok. Ama geçmiş orada” dedi.
O vakte dek, ailenin tarihi hakkında fazla konuşulmadığı için, çok soru soran bir kız çocuğu değil Michelle. Kölelikten, Amerika’nın son derece kendine özgü kimliğinin kalbine onu bağlayan, onu ülkesinin esası haline getiren geçmişten, ailenin tarihinden büyük ölçüde habersiz.
Beyaz Saray kapısı ona açıldığında, güneyli beyazların “tuhaf kurum” adını verdiği, Amerikan bilincinde çıkmaz leke olarak duran karmaşık meseleye biraz ışık tutma şansı doğdu. Washington Post gazetesine verdiği demeçte, “Tarihte böyle bir rol oynamak, herkese nasip olabilirdi. Ama bize nasip oldu, bizim ailemize; bizim hikayemiz bu büyük hikayenin anlatıcısı seçildi” dedi.
Sonra, sadece zencilerin değil, dünyanın dört bir yanında herkese tanıdık bir konuya değindi: “Utancın üstündeki örtünün kaldırılması, altında saklı onurun kazılıp çıkarılmasıdır mesele. ”

Friendfield ile tanışma
Friendfield ile çocukluğunda, Spiegel kataloğunda sekreter olarak çalışan annesi Marian ve Şikago’da su damıtma tesislerinde kazan bekçiliği yapan babası Fraser Robinson III’le birlikte buraya dedesini ziyarete geldiğinde tanıştı Michelle. Babası Fraser III Şikago doğumlu. Şikago’ya göç ettikten sonra postacılık yapan dedesi Fraser II
Friendfield’de doğdu.
Onun babası tek kollu Fraser ise köle Jim Robinson’un oğlu. Üvey anne kurbanı. 1900’deki nüfus sayımında, sığındığı beyaz ailesinin yanında “besleme” olarak kayıtlı. Bugün Friendfield’e 80’ini aşmış hanımlar onu, “köşe başında gazete satan ayakkabı tamircisi Bay Fraser Robinson” olarak hatırlıyor.
Michelle 10 yaşına dek, her yaz, Friendfield’de, cırcırböceklerinin kuvvetli naralarıyla çoğu geceyi uykusuz geçirdi. Ağır rengeyiği etini kaldırmayan midesinin sıkıntısı içinde, patika yolun önünden, büyük büyük büyükbabasının mezarına gittiğinden habersiz geçti durdu. Yörenin yemeklerini burada tattı. Enginar püresinde yengeç, sucuklu balıklı pirinç üstünde yenen bamya çorbası “gumbo” ve timsah köftesini burada yedi.
Abisi Graig’le birlikte Princeton Üniversitesi’nde okuduğu günlerde hafta sonlarını Princeton’da temizlikçilik yapan halası ile geçirdi. Harvard Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra babası Fraser’ı 1991’de kaybetti. Şikago’da çalıştığı avukatlık firmasında Barack Hüseyin Obama ile tanıştı. Siyahi yönetmen Spike Lee’nin “Doğruyu Seç!” adlı filmini görmek üzere ilk kez çıktılar. 1992’de evlendiler.