Çayeli’nden öteye mavi ve yeşilin izinde

Rize’de Büyükdere’nin kenarındaki çay bahçesinde bir ilçe belediye başkanı kulağıma fısıldıyor: “Sana Rizelilerle ilgili bir sır vereyim. Bir Rizeli çok şeydir. İki Rizeli ise hiçbir şey. Çünkü biz birbirimizi yeriz!” Trabzon ve Artvin arasında bir bumerang gibi yatan Rize, belki de Türkiye’nin en orijinal ili. Bu yıl Süper Lig’e yükselen Atmacalar’ın, yani Rizespor’un renkleri gibi her yer mavi ve yeşil...
Denizin, ormanın ve tepelerden aşağı dalga dalga gibi inen çaylıkların oluşturduğu uyumu bozan tek şey ise insan eli! Müteahhitiyle meşhur Karadeniz’in artık mimarıyla da öne çıkması şart. Rize şehri görsel açıdan sınıfı geçemiyor.

Çıkrıklı mini teleferik
Rize’nin Kasımpaşalı Belediye Başkanı Halil Bakırcı kentsel dönüşüme el attıklarını anlatıyor. Rizelilerin genelde “pek yumuşak tabiatlı olmadığı” bilgisini paylaşan Bakırcı, yine de insanları dönüşüme ikna konusunda
çok yol kat etmiş.
Bu tabiat konusu önemli... Rize’de vadilerde, ormanın derinliklerinde, en tepelerde tek başına çok sayıda ev var.
Tabiatın bu kadar içinde yalnız kalmak için de pek yumuşak tabiatlı olmamak gerektiği kesin. Bu izole evlerin bazıları, aşağıya uzanan çıkrıklı, sepetli minik teleferiklerle, sanki ucundan,
biraz olsun hayata bağlanıyor.

‘Organik’ sofra
320 binlik nüfusuna rağmen Rize kabına bir türlü sığmıyor. Bugüne kadar iki başbakan (Tayyip Erdoğan ve Mesut Yılmaz) çıkaran il, Kalkavan ve Cengiz aileleri gibi iş dünyasından birçok önemli ismin de memleketi.
Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı’nın Buzlupınar köyünde 150 yıllık evinde adeta bir organik ürün pazarına benzeyen kahvaltı masasındayız.
Rize, organik tarımın başkenti olmaya aday. Rizeliler, Uzakdoğu kökenli çayın en kalitelisini, Yeni Zelanda’nın ardından kivinin en iyisini ve Amerikalı yaban mersininin (likapa) en tatlısını organik olarak yetiştirme iddiasında.

280 yıllık ev
Bakanın ahşap evi kalabalıkla birlikte dalgalanıyormuş hissi veriyor.
Evi 20 metre öteden şu anki yerine parça parça taşıdıklarını anlatan Yazıcı salonda arkasında yer alan tahta duvara tıklıyor: “Burası annemle babamın odasıydı. Ben de arkalarda bir yerde yatardım.”
Köyün muhtarı Rıfat Kolivar da ev konusunda iddialı: “Hesapladım. Bizim ev 280 yıllık çıktı. Dedemin babası yapmış.”

“Evvel Zaman” içinde...
Bakan’ın eski adı Biberoz olan mahallesinden inişimiz de çıkışımız gibi yılankavi bir yoldan... Rize’nin merkezinde
bir köşke gidiyoruz. Belediyenin restorasyonu sonrası artık burası Evvel Zaman isimli bir restoran. Ahmet Oflu’nun eşiyle işlettiği restoran, Rize’nin geleneksel yemeklerini tatmak için ideal. Karalahana çorbasından mısır ekmeğine, mıhlamadan tavaliye, laz böreğinden sarmaya Allah ne verdiyse...
Eğer denk düşer, doğaçlama ‘atma türkü’ söyleyen Ahmet Çakar da Evvel Zaman’daysa, Rize insanının zeka, yemek ve misafirperverlik üçgeninde kendinizi kaybedeceğiniz kesin.

Nasıl gidilir?
Rize’nin bir havalimanı yok. Trabzon üzerinden şehre ulaşım ise yaklaşık
45 dakika sürüyor. Rize’ye 5 kilometre mesafedeki Dedeman Oteli iyi bir soluklanma fırsatı sunuyor. Otelde başarılı geçen toplantının ardından terasa çıkıp bir yunus sürüsünün geçişini izliyoruz.

Rizeli bakan Hayati Yazıcı, Milliyet ekibini evinde kahvaltıya çağırdı. Ahşap ev kalabalıkla birlikte adeta dalgalandı.

Rize’de yılda 4 kez çay hasadı yapılıyor. Hasat sırasında çay bitkisinden tek seferde iki yaprak ve bir filiz koparılıyor. Buna ‘iki buçuk’ adı veriliyor.

Çay nasıl yapılır?
Rizeliler çayda haliyle iddialı. Şehrin merkezindeki Çayhan’da en iyi çayın nasıl yapılacağı gündeme geliyor. Tarif şu: “Önce demliğe su konup kaynatılıyor. Su kaynayınca içine çay serpiliyor. Çaydanlığın altına da su dolduruluyor ve demlik üstüne konarak ocağa yerleştiriliyor. Alttaki su kaynayınca ideal çay yudumlanıyor.”

Rize’nin muhteşem doğası sanat çalışmalarına da sahne oluyor. Tabii ki en çabuk tükenen boya yeşil!

Rize Ayder Yaylası’nda yeni açılan Kaçkar Resort, bölgenin ilk ‘yıldızlı’ oteli olmakla övünüyor. Otelin ortaklarından Metin Yenilmez (solda) ve İbrahim Sayın’ın hedefi Ayder’i adeta bir Davos yapmak.

Davos’a rakip geliyor

“Ladin ve kayın denizi” Ayder Yaylası da, karla kaplı Kaçkarlar da Rize’de. Bölge siyah akbaba, Apollo kelebeği, Kafkasya engereği ve şakrakkuşu gibi nadir hayvanlara da ev sahipliği yapıyor.
Ayder yaylasında bu ay açılan
4 yıldızlı Kaçkar Resort otelinin ortağı Metin Yenilmez iddialı: “Burayı Türkiye’nin Davos’u yapacağız.”
Ayder’in buzul göllerinden akan şelalelerinin yanı başındaki otel karayolları tesisinin 12 milyon lira masrafla yenilenmesiyle doğmuş. Ortaklar arasında İbrahim Sayın ve Şaban Demircan da var. 43 odası bulunan otele
72 yeni oda, bir helikopter pisti ve yer altında 500 kişilik bir de toplantı salonu eklenecek. Kaçkarlara yapılması planlanan kayak merkezine teleferik bağlantısı da bulunacak otelin gözü ise uluslararası organizasyonlara
ev sahipliği yapmakta.

FERETİKO TUTKUNU SULTAN SÜLEYMAN
Rize’de feretikonun yıldızı tekrar parlıyor. Feretiko, Rize bezi. Hint keneviri benzeri lif kenevirinden dokunuyor. Devlet, Hint ve lif keneviri ayrımı yapmadan kenevir üretimini sınırlandırınca feretiko darbe yemiş. Şu anda az miktarda ithal kenevir ya da pamukla dokunuyor. Bu bez hafif, sağlam
ve terletmiyor. Trabzon doğumlu Kanuni Sultan Süleyman’ın bir feretiko çamaşır tutkunu olduğu, Osmanlı leventlerinin de feretiko giydiği konuşuluyor. Bazı esnaf
son dönemde Kanuni’ye olan ilginin feretikoya da yarayacağı beklentisinde.