Gökyüzünde özgürlük ve sadakat

Eski Romalılar Sezar’ın Galya’yı aldığını Roma’ya bildirmek için posta güvercininden yararlanmış, Napolyon’un Waterloo’da yenilgiye uğradığı haberini bir güvercin İngiltere’ye, at ve gemilerle giden en hızlı postacılardan dört gün önce götürmüş. Ayaklarına bağlanan mektupları sevdalılara ulaştıran güvercinler tarih boyunca aşk hikayelerinin belirleyici öğesi olmuş.

Bugün elektronik teknikler posta güvercininin yerini alsa da hâlâ pek çok meraklı posta güvercini besliyor, eğitiyor ve yarıştırıyor. Türkiye’de gereken ilgi gösterilmese de Avrupa’da, özellikle Belçika’da prestijli bir yarışma, hatta insanları bir araya getiren büyük bir etkinlik olarak görülüyor. Yarışma İstanbul - Çorum - Ankara arasında kısa mesafede düzenlendiği gibi farklı etap olan uzun mesafede 1150 hava kilometresiyle Erzurum hattında da gerçekleşebiliyor.

Rekor fiyat 400 bin dolar

Peki kuşlar İstanbul’dan Çorum’a, Ankara’ya yolunu nasıl bulup uçuyor? Aslında durum bunun tam tersi. Kuşlar yarışın adını alan şehirden salınıyor ve İstanbul’a, evlerine dönüyor. Çünkü posta güvercinleri sebebi kesin olarak bilinmeyen bir şekilde evini bulma yeteneğine sahip. Özgür oldukları kadar yüksek sadakat duygusuna sahip hayvanlar. Yani bugün sevgilinize güvercinle haber yollamak istiyorsanız, güvercinin sizin değil onun olması gerekiyor.

İstanbul’da Türkiye Güvercin Federasyonu’na bağlı yedi dernek var. Bunlardan biri ve yarışların genelinde en çok kupaya ve kaliteli kuşlara sahip olanı Gaziosmanpaşa Boğaziçi Posta Güvercin Sevenler Derneği. Derneğin 42 üyesi bulunuyor. Birçoğu emekli ya da kendi işinin sahibi. Kimisi çocukluğundan beri kuş besliyor, kimisi emeklilikten sonra hobi ediniyor. Ortak noktaları ise bu işe sevdalı olmaları.

Posta güvercinleri büyümeyen birer bebek. Yoğun bakım, dolayısıyla zaman ve maliyet gerektiriyor. Posta güvercinlerinin fiyatları 400 liradan başlıyor, ucu açık. Şu anda rekor 400 bin dolara Çin’de bir işadamına satılan kuşta.

Her yıl farklı etaplarda yarışlar düzenleniyor. Güvercin sahipleri yıl boyunca kuşlarına idman yaptırarak yarışa hazırlıyor. Her sabah birer saat Kartal’dan salınıyorlar ve 30 kilometre uçuyorlar. Kuşlar eve sahiplerinden daha önce dönüyor. Onları kümes başında karşılayan başka biri de şart. Bakımları, aşıları cabası. Kuşların yarışa gönderileceği hafta önce hava durumuna bakılıyor, koşullar uygunsa kuşların raporu alınıyor ve ayaklarına çipleri takılıp, arabaya yerleştiriliyor. Kuşların taşındığı özel araç yarış noktasına varınca GPS’ten koordinatı verip hava kilometresini bildiriyor. Dernek başkanı start veriyor ve arabanın kapakları açılıyor. GPS’teki barkod sistemiyle kuşun kaç saatte yol aldığı bilgisi öğreniliyor. En yüksek hızı hangi kuş yapmışsa o şampiyon oluyor. İşin en keyifli kısmı ise kuşların kümesinin yer aldığı çatıda heyecanla eve dönüşlerini beklemek oluyor.

Güvercinler yolunu nasıl buluyor?

Bu konuda henüz net bir bilgi yok ama güneşten yararlandıkları tahmin ediliyor. Bu yüzden kuş besleyenler güneş doğmadan kuşlarını salmıyor. Bazı tahminlere göre de frekans ve manyetik alanlardan yararlandıkları düşünülüyor. Bilinen bir diğer yöntem ise koku hafızalarının güçlü olması, koklayarak yönlerini buluyorlar.

Dernek üyeleri avcılardan şikayetçi

“Eline tüfek alan havada gördüğü kuşa ateş ediyor. Oysa biz bir güvercine iki sene emek veriyoruz. Yeri geliyor ailemizden uzak kalıyoruz. Hastalanmasınlar diye vitaminler alıp içiriyoruz. Tüfekle yaralanan kuşlarımızı kendimiz tedavi
ediyoruz. Avcılardan şikâyetçiyiz.”

“Emek, zaman, para isteyen bir hobi”

Nihat Bayraktar (Gaziosmanpaşa Boğaziçi Posta Güvercin Sevenler Derneği Başkanı): Türkiye’de posta güvercini yetiştiriciliği olarak Manisa şu anda kalitesi ve yurt dışı standartlarına yakınlığıyla örnek bölgedir. İstanbul ve diğer şehirlerin de Manisa’yı örnek almaması içih hiçbir sebep yoktur. Gerek reklamının yapılması gerekse ufak tefek giderler belediyelerin işbirliği ile kolayca sağlanabilir. Türkiye’de bu hobinin hak ettiği değeri göreceğine inanıyoruz.

Erdal Gürsoy: 1970’ten beri güvercin besliyorum. Dernek aracılığıyla sosyalleşmeye başladım. Eşlerimiz de duruma alıştı. Sabah kuşları eşim uçuruyor, akşam ben uçuruyorum.

Alpay Özalp: Küçükken annemle babam çok baskı yaptılar bırakmam için. 25 yaşındayken, “Bu işi bırak, sana sıfır araba alalım” dediler. Çok zoruma gitti, karşılarında güvercinin pisliğini alıp yedim. “Arabanızı da istemiyorum” dedim. Şaşırıp pes ettiler. Ölene kadar bırakmayı da düşünmüyorum.

Fatih Çağlar: 97’den beri posta güvercini besliyorum. Posta kuşlarının eve olan bağlılığını gördükten sonra heyecanım arttı. En stresli anımda bile elime aldığımda her şeyi unutuyorum. Senelerin verdiği tecrübeyle tedavilerini de biz yapıyoruz.

Hamza Bozkır: 1960’tan beri güvercin besliyorum. Hepimizi kötü alışkanlıklardan arındırıyor, birçok kişiyle tanışmaya vesile oluyor. 2008’de Makedonya’daki yarışta 14 ülke arasında şampiyon oldum. 2010’da da yine aynı yerde as kupası aldık.

Cengiz Gürkan: Ben beş yıldır bu işi yapıyorum, zaman ve emek isteyen bir iş ama çok keyifli ve heyecanlı. Eşim de çok destek oluyor. Kendisi mali müşavir. Hangi kuş nereden geldi, ne kadar para harcandı, yarışta kaçıncı oldu, hepsinin fizibilitesini çıkartıyor.

Tuncay Savcıoğlu: 30 senedir kuş besliyorum. Hem evde hem işyerinde kümesim var. Dernek olarak takım ruhuna sahipiz. Birbirimizin kuşlarıyla ilgilenir, yardımcı oluruz. Paylaştıkça güzelleşen bir hobi bu.