Hızlandırılmış tarih!

27 Temmuz 2004 tarihindeki sürmanşet: "Tarihi camiler Allaha emanet". Üstbaşlıkta Sayıştayın tarihi eserlerin güvenliğinin sıfır olduğunu raporladığı belirtilmiş... 28 Temmuzdaki sürmanşet: "Tarihi eserlerin sayısını bilen yok". Vakıflar Genel Müdürlüğü tarihi eserlerin envanterini oluşturamadığını itiraf ediyor. 29 Temmuzda Radikalin manşeti: "Tarihte sorumlular kayıp!" Eyvah ne yapacağız derken... Hemen ertesi gün müjde geliyor: "Tarihi eserler için seferberlik sözü!" Tarihi eserlerin envanterinin yapılmasına, güvenlik önlemlerinin alınmasına ve onarıma hemen başlanacakmış. Hayırdır inşallah! Bir türlü yapılamamış işlerin saplandığı çıkmaz nasıl oldu da derhal çözüme ulaşacakmış, acep? Demek ki bütün röleveler hazır... Projeler tamamlanmış... Bütçe amade... Başlamak için yalnızca Radikalin haberi bekleniyormuş! Yazdığına göre İstanbulda Süleymaniye Külliyesi de restore edilecekmiş. Ödüm koptu! Hızlandırılmış trenden sonra... Hızlandırılmuş restorasyon! Nasıl olacak? Boş durmamalıyım. Ben de hızlandırılmış bir testus yapmalıyım! Süleymaniye Külliyesi üzerine hızlandırılmış bir testus! Geçenlerde biri, "O kadar deprem oluyor, Süleymaniyeye neden bir şey olmuyor?" diye sormuştu. 18inci yüzyıldan, Evliya Çelebinin ağzından yanıtlamaya çalışacağım. "Bütün Osmanlı ülkesinde ne kadar usta mimar, yapıcı, amele, taş yontucu ve mermerci varsa topladı... Üç bin esir, tam üç sene çalışarak temelini yerin dibine indirdiler... Ta bu derece yerin dibine varıncaya kadar yapılan kazıdan sonra, oradan temeline rıhtım yapıp üç senede bina toprak üstüne çıktı. Bir sene o hal üzerine bırakıldı... Dört tarafındaki duvarları kubbe kemerlerine varıncaya kadar üç senede bitirdiler. Sonra dört ayak üzerine sağlam ve yüksek bir kubbe yaptılar..." Allahtan, Mimar Sinan hızlandırılmış temel önermemiş! Buyur ola birkaç soruyla hızlandırılmış Süleymaniye testusuna bu kez de...1-Mimarlık tarihinin en büyük şantiye organizasyonlarından biriyle gerçekleştirilen Süleymaniye Külliyesi 1550den 1557ye kadar yedi yılda tamamlanmış. İnşaatta çalışan sanatçı ve işçilerin temizlik ve sağlık gereklerinin nasıl karşılandığını günü gününe tutulmuş İnşaat Defterlerinden anlıyoruz. Külliyenin yapımında ilk iş olarak inşa edilen tesis hangisiymiş?a. Yatakhaneb. Hastanec. Kütüphaned. Hamam2- 1537de mimarbaşı tayin edilen Mimar Sinan, ömrünün sonuna kadar 477 esere imza attı. Osmanlı yeniçeri teşkilatının bir parçası olan Hassa Mimarları Ocağının başı olarak mimarlık hizmetlerini geliştirdi ve kurumsallaştırdı. Hassa mimarbaşı neden sorumluydu?a. Devletin bütün binalarından ve onarımındanb. Piyasadaki inşaat malzemesi fiyatlarındanc. Bütün inşaattan (izin, proje, kontrol, ruhsat dahil) d. Hepsi3- Mimar Sinan hangi Osmanlı sultanlarına mimarbaşı olarak hizmet vermişti?a. Kanuni Sultan Süleymanb. II. Selimc. III. Muratd. Hepsi4- Belleğimizdeki İstanbul siluetini Mimar Sinan yaratmıştı. Mimarlığının, mühendisliğinin ve süsleme sanatçılığının yanı sıra şehir tasarımcısı da olduğunu iddia edebileceğimiz Mimar Sinanın elinde İstanbul, özellikle Süleymaniyenin kubbe tasarımıyla deniz dalgalarını andıran muhteşem ve hareketli bir siluete sahip olmuştu. Başka hangi mimarlık öğesi bu siluetin önemli etmenidir?a. Onun sadece bir cami değil kente ve kültüre sahip çıkan bilimsel ve toplumsal bir külliye oluşu.b. Yedi tepeli İstanbulun üçüncü tepesinde yer alması.c. Süleymaniye Külliyesinin dört mimaresi var. Bunlardan kubbeye yakın olan ikisi daha uzun, üçer şerefeli; kuzeydeki diğer ikisi daha kısa ve ikişer şerefeli... Bence, Mimar Sinan bu minareleri kubbelerle dalgalanan siluete uyum göstersin diye kuzeydeki ikiliyi daha kısa yapmış. d. Hepsi. Süleymaniye silueti, bir cami olmaktan çok yapı haline gelmiş bir sosyal düşünce, bütün bir tarihi içeren bir sembol.5- Bezeme açısından Süleymaniye çok süslü bir yapı değil. Mihrap duvarındaki çiniler İznikten. Peki vitraylar hangi ustanın eseri?a. Frank Lloyd Wright b. Matrakçı Nasuhc. Sarhoş İbrahimd. Karahisarlı Şemsettin Ahmet6- 1557de, Süleymaniye Külliyesinin açılış merasiminin en önemli olgusu neydi?a. Kanuni Sultan Süleyman "Bu bina eylediğin beytullahı sıdku safa ve dua ile sen açmak evladır" sözleriyle mimarı onurlandırarak külliyenin açılışını ona yaptırmıştı.b. Sinan ise hünkara, "Hattat Karahisari bu camii hatları ile tezyin ederken gözlerini kaybetti, kör oldu. Bu şerefi ona bahşedelim" demişti. Açılışı Hattat Karahisariye yaptırdılar.c. Kanuni, açılışı tarikatlardan birinin şeyhine yaptırmıştı.d. Kanuni, açılışı davetli Fransa kralıyla birlikte yapmıştı.7- Osmanlıda sultan camilerinin içinde bulunan küçük mezarlıklara sultanın çevresi ve yüksek bürokratlar gömülüyordu. Her isteyen tarikat şeyhi burada yatamazdı. Koca Sinan, Kanuni Sultan Süleymana saygısızlık etmemek için kendisi için inşa ettiği türbeyi cami mezarlığının dışına yapmıştı. Mimarisini de mütevazı ölçülerde yapmıştı. Bugünkü kanunlarımıza göre tarihi camilerdeki sınırlı büyüklükteki mezarlıklar diğer kültür varlıkları gibi devlet malı sayılıyor, dokunulmazlıkları var. Şimdilik siyaset malzemesi yapılmasına izin verilmiyor. Devletin koruma sorumluluğu altında bulunan bu cami mezarlıklarına ne ad veriliyor?a. Taziyeb. Hazinec. Hazire d. Mersiye8- Süleymaniye Külliyesi içinde hamam, iki türbe, imaret, dört medrese, tabhane, darültıp, darülhadis ve darülkurradan başka aşağıdakilerden hangisi yer almakta?a. Sıbyan mektebib. Darüşşifac. Tiryaki Çarşısı adlı dükkanlard. Hepsi9- Mimar Sinan cami içinde mükemmel bir hava dolaşım sistemi oluşturulmuş. Aydınlatma için kullanılan 4 bin mumun çıkardığı is giriş kapısı üzerindeki boşlukta toplanmış. Bu is nerede kullanılıyormuş?a. Hamam camlarını karartmak içinb. İsli balık yapmak içinc. Bu is, hat yapımında kullanılan mürekkebe hammadde olmuş.d. Hepsi Yanıtlar: 1) d, 2) d, 3) d, 4) d, 5) c, 6) b, 7) c, 8) d, 9) c. Yazara e-mail Sayıştay, tarihi eserlerimizin içinde bulunduğu acıklı durumu yansıtan etraflı bir rapor hazırlamış. Radikal gazetesi bu rapordan ayrıntılı biçimde haber yaptı, takip etti ve ilgili kurumları harekete geçirdi. Gündem şöyle oluştu...