İnsanlık yine alacakaranlıkta

Paris saldırıları, her gün kullandığımız teknolojilere sarıp sarmalanan ilk insani felaket olarak tarihe geçti. İleri düzey iletişimin karanlık ve aydınlık tarafları gün yüzüne çıktı. Facebook, Uber, Google ve Airbnb kaos anlarında insanların hayatta kalmasına yardımcı olan servislerini devreye aldı. Hatta kimisi için saldırılar, yeni hizmetlerini tanıtacakları garip bir fırsat yarattı.

Uzmanların asıl zorlandığı nokta...

Öte yandan şifreli mesaj uygulamalarının teröristlerin iletişim aracı olarak gündeme gelmesi ve Belçika İçişleri Bakanı’nın sürpriz Playstation açıklaması, ne tip güvenlik açıklarıyla yaşadığımızı sorgulatmaya başladı. Üstelik işin bu yüzü, mahremiyetin kısıtlanabilme ihtimalini gündeme getirdi ve karanlık iyice derinleşti.

Teröristlerin kimseye yakalanmadan Paris’te böyle büyük bir eylemi nasıl organize edebildiği, gündemdeki en önemli soru. Tüm dünyanın istihbarat ve emniyet birimleri, olası saldırıları engellemek için kesintisiz çaba sarf ediyor. 10 yıla dünyadaki bütün iletişimi kapsayacak olan internet, tabii ki istihbarat merkezlerinin odağında. Başa çıkılamayan hacker’ların, siber suçluların devlet birimlerince kiralandığı ve ulusal güvenliğe kalkan edildiği bir çağda yaşıyoruz. Gelgelelim, Paris saldırılarında görüldüğü üzere bu yoğun çabalar, teröristlerin silahlarını masum halka doğrultmasına engel olamıyor.

Belçika İçişleri Bakanı Jan Jambon, saldırıların oyun konsolu Playstation 4 üzerinden organize edilmiş olabileceği ihtimalinden söz ederek, güvenlik açığı tartışmalarını popülerleştirmeyi başardı. Jambon’un iddiasına göre Playstation’ın kuvvetli veri şifreleme mekanizması kullanıcıların konuşmalarını izlemeye imkan vermiyor. İşin aslı Playstation, kredi kartı gibi şahsi bilgileri
üst düzeyde koruyor fakat kullanıcı diyaloglarını o derecede değil. Çünkü oyunlar zaten herkese açık oynanıyor.

Siber güvenlik uzmanları için asıl zorluk, savaş oyunlarındaki diyalogları terör tehdidi olarak ayırt edebilmek. Düşünsenize, öyle bir oyundasınız ki zaten herkes bir yerleri havaya uçurmaktan, düşmanlara saldırmaktan, taktik kurmaktan ve yok etmekten bahsediyor. Böyle bir ortamda teröristlerin oyun jargonuyla eylem planladığını fark etmek gerçekten zor. Paris’teki eylemcilerden birinin odasında konsol bulunmuş olsa da Playstation’ın saldırılarda kullanıldığına dair kanıt elde edilebilmiş değil.

Suçluların ekmeğine yağ sürülecek

Playstation bu olayda komplo teorisyenlerinin gözdesi oldu fakat Telegram, Signal ve Wickr gibi herkese şifreli mesajlaşma hizmeti sunan uygulamalar, devlet güvenlik birimlerinin daha fazla dikkatini çekiyor. Batı’da saldırıların ardından hemen uygulamalara sınırlama ya da devletlere tam erişim imkanı verme konusu gündeme getirildi. Bu da halkın iletişimine daha fazla parmak sokabilmek anlamına geliyor.

Tartışma tam da burada büyüyor; önemli olan güvenlik mi, mahremiyet mi? Bütün mahremiyetimizi güvenlik birimlerine açınca, bir daha asla patlamayacak mıyız? Amerikalı ulusal güvenlik birimleri bunun gereklilik olduğunu savunsa da Başkan Obama’nın mahremiyete pek karışmak istemediği biliniyor. Çünkü burada başka bir handikap var: Devletin her bilgiye erişebilmesi adına sistemleri zayıflatmak; siber suçluların, hacker’ların ekmeğine yağ sürmek demek... Yani girdap büyümeye, karanlık ve aydınlık arasındaki mücadele şiddetlenmeye devam ediyor. İnsanlıksa alacakaranlıkta.

Yardıma koştular

Paris saldırıları sırasında hayata tutunmayı kolaylaştıran uygulamalar, teknoloji gündeminin bir diğer konusu oldu

Facebook hem faydalı oldu hem önüne gelen fırsatı kullandı

Saldırıdan kısa süre sonra Facebook, “Safety Check” adlı yeni uygulamasını devreye soktu. O gün Facebook arkadaşları Paris’te olan herkes, onların iyi olup olmadığına dair bir mesaj aldı. Sistem, olay bölgesinde yakaladığı kullanıcılara iyi olup olmadıklarını soruyor. Yanıtı ise tüm arkadaşlarıyla paylaşıyor. Facebook, Safety Check’i aslında doğal afetler için kurgulamıştı fakat Paris, insani felaketleri de deneyimlemek için bir fırsat yarattı.

Uber fiyat artışını durdurdu

Bizdeki Bi Taksi’ye benzeyen Uber, tüm dünyada yaygın olarak kullanılıyor. Uber, araçlara talebin yoğun olduğu anlarda fiyatı borsa gibi artırıyor. Daha fazla aracın müsait hale gelmesini amaçlayan bu uygulama, Paris saldırıları sırasında durduruldu. Yoğun araç çağrılarına tüm şoförlerin yanıt vermesi sağlanmaya çalıştı ve fiyatlar sabit tutuldu.

AIrbnb “Kapılarınızı açın” çağrısı yaptı

Turistik bölgelerdeki herkese evini döşeyip turistlere kiralama imkanı sağlayan Airbnb, saldırı sonrasında Paris’teki üyelerine evlerini ihtiyaç duyanlara açma çağrısında bulundu. Dönüş için uçaklarda yer bulamayan misafirlere de kalışlarını ücretsiz uzatma imkanı sağlanmasını önerdi. Airbnb şu günlerde Paris içi rezervasyon işlemlerinden komisyon almıyor.

Skype ve Google’dan ücretsiz telefon

Hangout uygulamasıyla Skype benzeri bir iletişim hizmeti veren Google, saldırılar sonrasında Fransa ile yapılacak tüm görüşmeleri ücretsiz hale getirdi. Google aynı uygulamayı Nepal depreminde de yapmıştı. Paris saldırılarında Skype uygulaması da ücretsiz aramalara izin verdi.

TwItteryeni servisinidenedi

Saldırı günü Twitter, yine başlıca iletişim mecralarından biriydi. Paylaşılan bilgileri düzenleyerek okunmalarını kolaylaştıran Moments uygulaması da saldırı günü için düzenlendi. #PorteOuverte (açık kapı) hashtag’i sığınak arayanlara derman oldu.