İşsizlik, eğitim, yolsuzluk

Liseli gençler hangi TV dizisini seyreder? O dizilerden hangi karakteri kendine örnek alır? Sigara içme, alkol kullanma alışkanlıkları var mıdır? Bu sorular uzayıp gidiyor. Soruların cevapları ise İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nün yaptığı araştırmada yatıyor. İstanbul Valiliği tarafından hazırlatılan, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Organize Suçlar Şubesi’nin de destek verdiği araştırma için 1020 lise öğrencisiyle konuşuldu. Liseliler İstanbul’un farklı demografik, sosyo-kültürel ve ekonomik yapıya sahip semtlerinden, kent merkezi ve çevresindeki okullardan seçildi. Kadıköy Fenerbahçe, Beşiktaş Etiler, Bağcılar Barbaros, Küçükçekmece Ticaret ve Gaziosmanpaşa Habibler liselerinin öğrencileri 67 soruya yanıt verdiler. Çalışma yaklaşık iki yılda tamamlandı. Şu anda hazırlığı süren iki akademik kitaba da malzeme olan bu ilginç araştırmaya göre işte İstanbul’daki lise öğrencilerinin hali...
(Sonuçlar, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Araştırma Görevlisi Mustafa Çağlayandereli’nin hazırladığı araştırma özetinden alınmıştır.)

Lise gençliğinin
% 60.7’si hayatından memnun,
% 63.6’sı geleceğinden umutlu.
% 58.7’si başarılı olmak için eğitimin önemine inanıyor.
Projede çalışan araştırma görevlisi Mustafa Çağlayandereli, lise gençliğinin abartıldığı gibi "bunalımöda olmayan bir kesim olduğunu söylüyor: "Gençlerin çoğunun boş zaman etkinliklerinden kötü alışkanlıklarına, üst kuşaklarla ilişkilerinden yaşamın anlamına dair görüşlerine kadar bütün algı-tutum-davranış ve düşünce biçimlerinde olumlu, ılımlı ve uyumlu oldukları tespit edildi. Gençler için aile ve okul en önemli iki kurumdur ve sorunlar bu kurumlar sayesinde aşılmaktadır."

• Zamanlama açısından gençlerin TV izleme düzeyleri normal ölçülerde
• Erkek ve kız öğrenciler aynı düzeyde TV izliyor
• Ebeveynlerinin eğitim düzeyi yüksek olanlar görece TV izlemeye daha çok zaman ayırıyor
• Her 4 öğrenciden 1’i TV bağımlısı ve öğrencilik görevlerini aksatıyorlar
• Liseli gençliğin TV programlarını izleme düzeyleri şöyle:
Az sıklıkta izlenenler: Televole türü magazin, yabancı dizi, tartışma, belgesel, çizgi film
Normal sıklıkta izlenenler: Yarışma, yerli film, yerli dizi
Çok sıklıkta izlenenler: Yabancı film, müzik-eğlence, spor, haber, komedi
• Yerli ve yabancı pop türü müzik dinliyorlar, diğer türleri ise çok az
• Dizi ve film türlerini izleme düzeyleri şöyle:
Az sıklıkta izlenenler: Dramatik ve bilimkurgu
Çok sıklıkta izlenenler: Komedi, korku ve polisiye-macera
• (2002 yılı için) seçilmiş yerli dizileri izleme düzeyleri şöyle:
Az sıklıkta izlenenler: "Aynalı Tahir", "Hırsız" ve "Üvey Baba"
Çok sıklıkta izlenenler: "Deli Yürek" ve "Yılan Hikayesi"
• Her 3 gençten 2’si dizi ve filmlerdeki tiplemelerden en az birini örnek alıyor
• Yerli diziler arasında "en fazla özdeşlik kurulan" tiplemeler şunlar: "Deli Yürek" dizisinden Yusuf (% 48.3), Zeynep (% 29.3) ve Ağabey (% 24.5) ile "Yılan Hikayesi"nden Memoli (% 25.0) ve Kral (% 22.0)
• Dizi ve filmlerdeki tiplemeleri gerek fiziki görünüm gerekse kişilik özellikleri açısından toptan olumlayıcı veya toptan yadsıyıcı tutum içerisindeler
• Fiziki görünüm ve kişilik özellikleri açısından olumladıkları bir tiplemeyi çoğunlukla beğeniyor ve onu örnek alıyorlar
•
Merkezde oturan magazin seyrediyor
Kent merkezinde oturan ve öğrenim gören gençlik kesiminin çoğunluğunda çevredekilere göre TV tüketimi daha fazla. Bu kesim çevredekilere göre TV programları arasında televole türü magazin programlarını ve yabancı filmleri daha fazla izliyor. Bu kesim daha çok oranda alkol ve uyuşturucu kullanıyor, daha çok oranda cinsel taciz ve sözlü sataşma eylemlerine uğruyor. Kent çevresindeki gençlik kesiminin çoğunluğunda merkezdekilere göre TV tüketimi daha az. Buna rağmen bu kesim merkezdekilere göre TV programları arasında yerli dizileri daha fazla izliyor, okullarının yakın çevresindeki sokak çetelerinden daha çok oranda rahatsız. Suça ilişkin diğer davranışları kent merkezindekilerle aynı olmakla birlikte, bu kesimin alkol ve uyuşturucu kullanımı daha az. Ayrıca cinsel tacize uğrama ve sözlü sataşmaya uğrama durumları da düşük.

Kent çevresi lise gençliği, erkek öğrenciler; geniş aileye sahip, ebeveynlerinin eğitim düzeyi ve gelir düzeyi düşük öğrenciler; polisiye-macera türü dizi ve filmleri sık izleyen, fantezi-arabesk türü müzik dinleyen öğrenciler; daha önce bir kere kavgaya karışmış, bir kez dayak yemiş, bir kez gaspa uğramış; okullarının çevresinde sokak çetelerinin olduğunu bildiren ve bu durumdan şikayetçi olan öğrenciler TV'deki tiplemeleri daha çok oranda örnek alıyor.

• Her 3 öğrenciden 2’si en az bir kere sigara içmiş
• Her 3 öğrenciden 1’i en az bir kere alkol kullanmış
• Uyuşturucu kullanımı düşük (% 3.2)
• Erkek öğrencilerde sigara ve uyuşturucu kullanımı daha fazla. Alkol kullanımı ise her iki cinsiyette eşit düzeyde
• Her 10 öğrenciden 1’i evi terk etme eyleminde bulunmuş
• Her 10 öğrenciden 1’i intihara teşebbüs etmiş
• Erkek öğrencilerde evi terk etme davranışı, kız öğrencilerde de intihara teşebbüs davranışı daha fazla
• Her 2 öğrenciden 1’i kavgaya karışmış. Erkeklerde kavgaya karışma oranı daha yüksek
• Liseli gençlik arasında cinsel tacize uğrama oranı düşük (% 4.6)
• Her 5 öğrenciden 1’i dayak yemiş
• Her 10 öğrenciden 1’i kapkaç olayına uğramış
• Her 2 öğrenciden 1’i sözlü sataşmaya muhatap olmuş
• Kız öğrencilerde cinsel tacize, erkek öğrencilerde ise gaspa ve şiddete uğrama durumları daha fazla. Kapkaç olayına uğrama ve sözlü sataşmaya muhatap olma ise her iki cinsiyette eşit düzeyde
• Her 3 öğrenciden 1’i öğrenim gördüğü okulda "okul çetesi" olarak adlandırılabilecek öğrenci gruplarının var olduğunu bildirmiş ve bu durumdan şikayetçi
• Her 2 öğrenciden 1’i öğrenim gördüğü okulun yakın çevresinde "sokak çetesi" olarak adlandırılabilecek serseri grupların var olduğunu bildirmiş ve bu durumdan şikayetçi


"Türkiye'nin öncelikli sorunları" sorulduğu zaman çoğunluğu (% 66.5'i) "işsizliği" Türkiye'nin en önemli birinci sorunu olarak değerlendirmiş. Gençlere "Türkiye'nin öncelikli 3 sorunu nedir?" diye sorulduğunda ise şu sonuçlar elde edilmiş: % 29.4 işsizlik,
% 14.6 eğitim, % 14.0 yolsuzluk, % 11.9 bölüşüm adaletsizliği, % 8.1 terör,
% 6.7 demokrasi, % 5.0 ahlaki değerlerde yozlaşma, % 4.0 toplum hizmetlerindeki eksiklikler, % 3.3 uyuşturucu, % 1.9 çevre kirliliği,
% 1.1 irtica.