İzmir'in AB'si: Expo

Ada Ege'nin incisi, dünyanın incisi olmaya hazırlanıyor can.dundar@e-kolay.net Telaşın boyutunu anlatabilmek için durumu şöyle özetleyeyim:Türkiye için Avrupa Birliği neyse İzmir için de Expo o...Bir dönem Türkiye, AB üyeliği için nasıl heyecanlandıysa, İzmir şimdi Expo için öyle heyecanlı...Türkiye nasıl AB kriterlerini yerine getirmeye çalışıyorsa, İzmir de Expo seçicilerinin gözüne girebilmek için rakibiyle yarışıyor.Tartışmalar da aynı dalga boyunda sürüyor:Tıpkı AB tartışmasında olduğu gibi Expo tartışmasında da bir yanda "Bunlar bizi almazlar" diyenler var, öbür yanda, "Tersine Müslüman olmamız büyük avantaj" diyenler..."Expo gelecek, İzmir'i uçuracak, paraya boğacak" görüşünde olanlar ve bu uluslararası fuarı kentin kurtuluşu olarak gören iyimserler de var; "İzmir rantiyecilerin eline geçecek" diye korkan karamsarlar da...Kimisi "Uğraşmayın, hükümete yarar" diye dudak büküyor, kimisi "Ne ilgisi var, kendimiz için yapacağız" diye çabalıyor. Bayram tatilinin bir kısmını geçirdiğim İzmir bugünlerde Expo telaşında... Direklerde bayraklar, duvarlarda afişler, meydanlarda gönüllüler var. Aslında öykünün başlangıcı 1992'ye uzanıyor.O yıl Sevilla'da düzenlenen Expo'ya İzmir'den gidenler gördüklerinden çok etkilenip "Neden İzmir'de de yapmayalım?" diye düşündüler."2000'de Expo İzmir'de" diye proje hazırlayıp dönemin Başbakanı Tansu Çiller'e götürdüler. Ancak hükümet işe asılmayınca netice alınamadı.Aynı konu 2004'te Ege Adalar Konferansı'nda yeniden gündeme geldi. 2008'in adayı Selanik'in belediye başkanı, Bakan Kürşat Tüzmen'den destek istedi.Tüzmen destek sözü verdi.Ama işi bilen biri, "Destekleyemeyiz sayın Bakanım" diye fısıldadı. "Niye?""Biz organizasyonu yapan Uluslararası Sergiler Bürosu'na (BİE) üye bile değiliz."Bunun üzerine Tüzmen, Türkiye'ye dönünce üyelik için gerekli girişimleri yaptı ve 1932'den beri dünyada Expo sergilerini düzenleyen BİE'ye Türkiye, 98'inci üye olarak kaydoldu.Böylece oy kullanma ve aday olma hakkını kazandı. 98'inci üye Ve şehirler arasında adaylık yarışı başladı.Çarpık bir göç salgınında canına okunmuş kentler "Expo gelip kurtarsın" diye sıraya girdiler.İstanbul, Avrupa Kültür Başkentliğine adaydı; Expo'ya o yüzden yanaşmadı. AKP'li Antalya Belediyesi şansını denedi; ama yıllardır konuyu takip eden ve Üniversiade deneyimini başaran İzmir baskın çıktı.Nihayet Dışişleri Bakanlığı'nın da ikna edilmesiyle Kasım 2005'te İzmir'in aday olması için Bakanlar Kurulu karar verdi:"Türkiye, 2015 Expo'suna aday"dı. 2015 adayı 2015'e varana kadarki yol haritası belli:2008'deki küçük Expo için üç kent yarıştı; Zaragoza kazandı.2010'daki büyük Expo için beş kent yarıştı; Şangay kazandı.2012'deki küçük Expo için Fas'ın Tanca, Polonya'nın Wroslaw ve Kore'nin Yeosu kentleri yarıştı; Yeosu kazandı.2015'te büyük Expo için sadece iki rakip var:İzmir ve Milano...Milano, 1906'daki ilk Expo'ya ev sahipliği yapan kent...İtalya fuarı altı kez ağırlamış.Oysa bu dev fuar, Doğu Akdeniz'e hiç gelmemiş; bir Müslüman ülkede hiç düzenlenmemiş.O yüzden İzmir'in şansı büyük... Türkiye'nin AB şansından katbekat büyük... Rakip: Milano Bir başka avantaj, 75 senelik fuarcılık tecrübesi... Ve İnciraltı'nda ayırdığı fuar alanının genişliği...Tabii bir de "tema"sı...Her fuar bir ana tema çerçevesinde düzenleniyor. İzmir yeryüzünün her daim en önemli gündem maddesi sayılan "sağlık"ı seçti. "Herkes İçin Sağlık" sloganıyla, dünya sağlık, eczacılık endüstrisinin de dikkatini çekti. Milano'nun "tema"sı ise "Gezegeni beslemek"...31 Mart 2008'de yani üç ay sonra, 140 ülkenin delegeleri Paris'te buluşacak. Önce Milano ve İzmir'in yarımşar saatlik sunuşlarını dinleyecekler.Sonra da bu iki kentten ve iki temadan birini seçecekler.İki dakika sürecek o oylamada Milano seçilirse kent için çok bir şey fark etmeyecek belki; ama İzmir seçilirse kentin kaderi değişecek.İzmir'in heyecanı bundan işte... Sağlık ana tema Geçenlerde İzmir Tevfik Fikret Lisesi'ndeki bir Expo buluşmasında bir kız öğrenci durumu şöyle tanımladı:"Milano olgun bir kadın gibi; İzmir ise uyuyan bir prenses... Uyanmak için Expo'nun öpücüğünü bekliyor."Sorun şu ki, İzmir hayli derin bir uykuda...Ve delegelerin bazıları olgun kadın seviyor. Uyuyan prenses TUNÇ SOYER Şu anda hummalı bir faaliyet var.İzmir, BİE delegelerine kendini beğendirmeye çalışıyor.En önemli koz, AB'de olduğu gibi, "Expo'yu Müslüman dünya ile buluşturma vaadi..."Expo merkezinden bir inceleme heyeti gelip İzmir'i gezdi ve "Adaylık için yeterlilik raporu" verdi.Ardından İzmir'de oluşturulan Expo heyeti, Paris'te delegelere üç kez sunum yaptı. Üçüncü sunuma Cumhurbaşkanı Gül de gidip destek verdi. Şimdi yapılması gereken, 140 ülkenin delegelerinin (en az 71'inin) ikna edilmesi...Bunun için de o ülkelerdeki bütün diplomatların seferber olması, ciddi kulis yapması gerekiyor.Milano çoktandır çalışıyor. İzmir'de böyle bir hazırlık var mı? Var ama yetersiz.Expo Genel Sekreteri Tunç Soyer "En önemli dönemece girdik. Hızlanmamız ve üç ay sıkı yüklenmemiz gerekiyor" diyor:"Dünyada nüfusu 3 milyonun üzerinde olan 150 kent var. Başarırsak bu 150 kent içinde İzmir ayrıcalıklı bir yer edinecek. Bir dünya kenti olacak. Altı ay açık kalacak fuar için kente 16 milyon ziyaretçi ve 15 milyar dolarlık yatırım gelmesi bekleniyor. Fuar bittiğinde, kent 30-40 yılda alacağı yatırımı yedi-sekiz yılda çekmiş olacak. 15 bin kişilik bir amfiteatr, 3 bin kişilik bir kongre merkezi, 3 bin kişilik gösteri sanatları merkezi kazanacak. Metro ağı genişleyecek, otoyollar, hızlı tren, deniz ulaşımında yenilikler, modern konaklama tesisleri gelecek. Müzeler, araştırma merkezleri, tıp fakülteleri de cabası... Kent Central Park, Hyde Park standardında bir park kazanacak. Daha da önemlisi İzmir global bir sağlık merkezine dönüşecek." "Üç ay yüklenmek lazım"