Kanser dönemeci

Kanser dönemeci
Dikkat!!! Testus bir sınav değil... "Çoktan seçmeli testölerle "gırgır" geçmeyi amaçlamakta... Testustaki şıklardan biri mutlaka doğru yanıt ve doğru olanı bazen şıkların en komiği... Yanıtlar her testusun altında, göz ucunda... Ezcümle, en iyi sınav testustan beter...
Testus Terellellus / AHMET TURHAN ALTINER

Hedefe düşürülen uçaklar, olmadık anda, olmadık yerde patlayan bombalar, savaşlar, trafik canavarları, açlık, her an deprem korkusu... Afetler ardında her geçen gün birbirinin nefesini daha iyi hissetmek zorunda kalan ve bunun sonucunda başkalarının da varlığının farkına varan insan diye bildiğimiz ‘yürüyen hedefler’ bu sıkıntılarla ancak sağlıklı oldukları sürece mücadele edebilirler. Peki ya bu ‘yürüyen hedefler’ bir de içeriden saldırıya uğramışlarsa? İşte size bu çılgın dünyanın saldırılarıyla içlerinden de kuşatılmış olan kanser hastalarından bahsedeceğim..."
Bir doktorun gönderdiği "testus kanserus" bu satırlarla açılıyor. "Ben size yazdığım testusu gönderiyorum. Cümlelerin toparlamasını yaparsanız güzel olur kanısındayım. İsterseniz beraber düzenleyebiliriz" diyor Dr. Adnan Noyan. Böyle bir doktorun varlığından duyduğum sevinci ve şükranlarımı yansıtabilmek için onunla buluşuyorum.
Kanser, hücrelerin kontrolsüz büyümesi ve yayılması ile bilinen bir hastalık. Yüzden fazla çeşidi var. Yani, bende kanser var demek yetmez, hangi kanser türü olduğunun farkında olmam önemli. Genetiğin, çevresel faktörlerin, yaşam tarzının ve beslenme biçiminin bu hastalığa katkıları söz konusu. Ayrıca erken teşhis tedavide çok önemli. Kanser hastaları açısından "fazla şanslı olmayanölar içinde sayabileceğimiz ülkemizde ve dünyamızda durum nedir? Böyle bir gayreti sevgiyle karşılayarak buyur ola bir doktorun ağzından testusta kanseri görmeye bu kez de... Doktor Noyan diyor ki:
"Kanser, koroner kalp hastalığı ya da enfeksiyon hastalıkları gibi kronik hastalıklara çok benzer. Çünkü esas nedenler çevresel. Beslenme bu faktörlerin en önemlilerinden. Çünkü beslenme tarzındaki ya da diğer çevre faktörlerindeki olumsuz etkiler hücrelerin DNA’sında yıkıcı etkiler yaparak kanser olayına katılmalarını sağlar. Hepatit B ve C gibi virüsler, radyasyon, petrol ürünleri gibi kimyasal kanser yapıcılar bu faktörlerden bazılarıdır. Üstelik insanda hücre sayısının fazlalığını (10 trilyon), buna karşın her hücre DNA’sının çevresel faktörler tarafından çok kolay etkilenebilirliğini düşünecek olursak, kanserin neden bu derece tehlikeli olduğunu anlarız. Çevremizde yaygın olan kanser yapıcılar bu kadar geniş bir hedefte yıkıcı etkilerini DNA’ya bağlanma yolu ile yapmakta. Bu reaksiyonlar sonucu hücrenin genetik yapısı değişmekte.
Kanserin gelişmesini etkileyen faktörler etkin olmalarına karşın elimizde yapacak çok şeyler var. İlki, ailesinde kansere yakalanma oranı yüksek kişilerin genetik yönden araştırılması ve kontrollerin erken yaşlarda başlaması. Bu oranı yüksek kişilerde erken yaşlarda tarama yöntemleri ile kanser ilk aşamada yakalanıp ortadan kaldırılmalı. Elbette ki beslenme biçiminin düzenlenmesi, bu yöntemlerin yanında uygulanacak esas düzenlemeler arasında yer almalı. Her insanın gereksinimi olan sağlıklı beslenme kanser hastalarında zorunluluktur. Örneğin yağdan zengin ve liften fakir toplumlarda belirli bir kanser türüne yakalanma riski yüksek iken tam tersi beslenme uygulayan toplumlarda bu oran düşük seyretmekte. Sebze ve meyve ağırlıklı beslenmenin yanı sıra alınan C, E, beta karoten vitaminleri, selenyum ve balık yağının, kansere neden olan serbest oksijen radikallerinin etkisini engelleyip, kanserli hastaların bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser öldürücü hücrelerin sayısını artırdıkları saptanmıştır. Kısacası yağsız, şekersiz ve sebze meyve ağırlıklı lifli gıdalardan oluşan beslenme tarzı ilk aşamada kanser hastalarına, sonra hasta yakınlarına önereceğimiz bir beslenme şekli. Bu tür yaşam tarzı, kanseri ancak beynimizde yenmekle mümkün. Beyinden vereceğimiz doğru emirlerle, bu hastalıkla her aşamada mücadele edebiliriz. Kanseri yenici hücrelerin güçlenmesi bu emirlere bağlı..."
<>

1 Bolca yenen meyve ve sebzenin solunum ve sindirim sisteminden kanser riskini azalttığı saptanmıştır. Bu riskin azalmasında 100 çeşit yararlı vitamin, mineral, fiberler ve koruyucu yapıların rolü olduğu belirtilmekte. Durum böyleyken "Ne istersen ye" tavsiyesinde bulunan kişiler arasında kimler yer almaz?
a. Onkologlar
b. Balık-ekmekçiler
c. Köfteciler
d. ?

2 Spor yapmak şişmanlamayı önleyeceğinden bağırsak, prostat, uterus, meme ve böbrek kanserlerine yakalanma ihtimali azalır. Spor yapmanın kanseri önleyici başka bir etkisi aşağıdakilerden hangisi?
a. Spor yapmak bağırsak hareketlerini artırdığı için kanser yapıcıların orada kalma süresi azalacağından kalınbağırsak kanserine yakalanma ihtimali azalacak.
b. Spor yapmak hormon seviyesine etki edeceğinden göğüs ve prostat kanseri riski azalacak.
c. Amerikan Kanser Cemiyeti’nin tavsiyesine göre haftada 3 kez 30 dakika egzersiz yapmak kanser riskini azaltır.
d. Hepsi

3 Yiyeceklerin ısıtılmak amacıyla plastik kaplarda yüksek sıcaklıkta 10 dakikadan fazla tutulması plastikteki kanser yapıcı kimyasal yapıların besinlere geçmesine yol açacaktır. Besin ve plastik kap arasındaki mesafe 7,6 santimden fazla değilse mutlaka kap olarak cam ya da seramik kullanılmalıdır fikrini ortaya atan kim?
a. Cam üfleyicisi
b. Plastik cerrah
c. Seramik sanatçısı
d. Amerikan (FDA) Besin ve İlaç Kullanım Bilimi

4 C vitamini ve betakaroten içeren koyu sarı ve yeşil meyveler, folik asit açısından zengin olan şalgam ve brokoli, Brüksel lahanası ve lahana, faydaları açısından nasıl değerlendirilirler?
a. Gaz yaparlar.
b. Günde 5 kez yendiklerinde kansere karşı koruyucu yapılar içerirler.
c. Mutlaka vitamin ve minerallerle desteklenmelidirler (3 gram C vitamini, 50 mikrogram selenyum, 50 miligram betakaroten, 400 ünite E vitamini, balık yağı.)
d. Hepsi

5 Kanser tedavisinde oldukça dikkat çeken, "kanserli dokuyu besleyen damarlanma"yı öldürerek kanseri yok eden tedavinin öncüsü hangi üniversiteden ve kim?
a. Harvard, Falkman
b. Urfa, Balık Osman
c. Osmaniye, Müslüm Baba
d. Osmangazi, Durmuş

6 Kanser hastasının yaşam süresine ve kalitesine tek kişinin karar verdiği ülke hangi gezegende?
a. Dünya
b. İki oyun bi Mars
c. Uranüs
d. N’ettin gezegeni

7 Peki, ağrılar içinde kıvranan pankreas tümörlü kanser hastasına müdahale etmeyip röntgen masasında bırakan ağrı kliniği hangi ülkede?
a. Belize
b. Papua-Yeni Gine
c. Cibuti
d. Türkiye
8 Bir kanser ilacı ülkemizde hastaya nasıl verilir?
a. Muayenehane koltuğunda 30 dakikada hızla verilip hemen işetilir.
b. 24 saat ilaç verebilen pompa ile yavaş yavaş zerk edilerek kanda belirli bir seviyede devamlı tutulur.
c. Hastanın yanına konup "al bunları ve buraya gelme, evde taktır" diyerek zavallı evine ebedi uykuya yollanır.
d. Ne yazık ki hepsi

9 Doğru dürüst bir kanser tedavisi nerede yapılır?
a. Cerrah, onkolog, patalog, ağrı ve evde bakım ünitelerinin beraber çalışarak hastaların 24 saat yardımına koşan ve her hasta için ortak kararların verildiği merkezlerde
b. A hastanesinde ameliyat, B laboratuvarında patolojik tetkik, C muayenehanesinde kemoterapinin yapıldığı ve hastanın evinde yalnız dinlenmeye sevk edildiği tedavi biçiminde
c. Evinde, sadece ısırgan otu içirilerek
d. Hepsi

10 Doktor Adnan Noyan’ın soru ve şıklarından sonra bu son soru benden... 1997’de yayınladığım Yaşama Sanatı dergisinin 13. sayısının dosya konusu kanser idi. Onkolog Muzaffer Çavuşoğlu’yla kanser üzerinde bir söyleşi yapmıştım. Hayret, onun söylediğine göre Türkiye’de kansere yakalandıklarını öğrendikten sonra hangi meslekten olanlar hayata en çabuk veda ediyormuş?
a. Çiftçiler
b. Pilotlar
c. Barmenler
d. Doktorlar

Yanıtlar: 1) ?, 2) d, 3) d, 4) d, 5) a, 6) a, 7) d, 8) d, 9) a, 10) d



PAZAR