Rüyalarınızın Facebook’u geliyor mu?

C hristopher Nolan’ın yönettiği ve esas oğlan Leonardo DiCaprio’nun döktürdüğü “Inception” (“Başlangıç”) filminde bazı izleyiciler kurguyu anlamakta güçlük çektiler. Anlayanların bir kısmı da biraz ürktü açıkçası. Rüyalar insanlık için her zaman gizemli bir diyar oldu, Freud’tan Jung’a bilinçaltımızdan bilinç dışımıza didiklenmedik yeri kalmadı. Uyku bilimi adıyla tıbbi ve bilimsel çalışmalar yapılıyor. Tüm bu girişimlere rağmen rüya ve insan bilinci arasındaki ilişki büyük oranda gizemini koruyor. Bilim camiasında en tartışmalı konulardan biri “lucid dreaming” (uyanık rüya) denilen gizemli yeteneğimiz. Yani rüyanızda, rüyada olduğunuzun bilincine varmanız, hatta rüyanızı yönlendirebilmeniz. Bilim insanları yıllardır bu fenomeni inceliyorlar. İşin sırrı henüz tam çözülmüş değil, araştırmalar yayımlanmaya devam ediyor. Ancak bu fenomenin gerçekliğinden şüphe duyulmuyor.

Christopher Nolan’ın filmi “Inception” (“Başlangıç”), bir grup “uyanık rüya görücü”nün başkalarını rüyalarına dahil ederek bilgi çalan bir çetenin öyküsü.

Rüyada uyanık olmak
Rüya konusunda çalışan bilim insanlarının geliştiriği bazı teknolojiler, uyku sırasında insan beyninde ne olduğunu artık daha net gösterebiliyor. Elektroensefalografi (EEG), REM denilen uyku durumunda oluşan hızlı göz hareketini ölçen sistemler (EOG) ve kas hareketlerini analiz eden cihazlar... Artık uykudayken beyninizde neler olup bittiğini görebilen bilim insanları “uyanık rüya”larda, gerçekten de uyanık olduğunuza dair kanıtlar elde ediyor.
Uyanık rüya gördüğünü belirten insanları inceleyen bilim insanları, uyku ve uyanık haldeki EEG ve diğer verileri karşılaştırdılar. Rüyasında uyanık olduğunu belirten insanların beyin dalgaları, tıpkı günlük hayatta uyanık olduğumuzdaki beyin dalgalarına benziyor. İşin en ilginç yanıysa uyanık rüya durumunda “gerçek fiziksel uyarıları” fark edebilmeniz ve tepki verebilmeniz. Yani odanızdaki hafif bir sesi ve ışığı uykunuzda hissedebiliyorsunuz.
İşte bu gözlem büyük bir devrimin yolunu açabilir.
En azından Zeo Sleep Manager’ın kurucuları için. Son bir kaç yılda akıllı telefonlarla çalışan uyku yönetim aplikasyonları çıkaran şirketin yeni hedefi, rüyalarında uyanık insanları birbirine bağlayacak bir “rüya sosyal medyası” yaratmak. Gece siz uyurken arkadaşlarınızın da rüyasında uyanık olduğunu internetten size bildiren bir sosyal medya ağı. Zeo ekibi ilk deneylerinden bir hayli umutlanmışlar. Facebook’taki takipçilerinizi rüyalarınıza davet etmek ve rüyaların sınırsız evreninde maceradan maceraya akmak kulağa hoş gelse de bilim insanları “lucid dreaming” yeteneğinin nüfusun yüzde 20 kadarında doğal olarak görüldüğünü sanıyor. Bu kişiler ayda bir kez böyle bir deneyim yaşadıklarını belirtiyor. Konuya ilgi duyanlar bu yeteneğin belirli bir süre çalışmayla ve mevcut aplikasyonların yardımıyla herkes tarafından kazanılabileceğinde ısrarlı.
Facebook gibi sosyal medya sitelerinde şekillenen yeni “sosyal” hayatımızı yapay ve sibernetik bulanlar, şimdi ne düşünecek bilemiyorum. Bir elektrik sinyali olsa da internetin en azından fiziksel bir gerçeklik temeli vardı. Peki bir “sosyal rüya toplumu”na ne demeli?
Beni aşar, müsadenizle...

Zeo Sleep Manager

Zeo gibi ürünler sosyal rüyaların yolunu açabilir. Başa veya bileğe takılan aparatlarla beyin EEG verilerini ve yarı uykulu haldeki (REM) göz hareketlerini okuyan bu aksesuarlar siz uykudayken
elde edilen verileri akıllı telefonlardaki aplikasyonlara aktarıyor. Biriken bu veriler
daha kaliteli bir dinlenme için uykunuzu yönetmeyi vaat ediyorlar. Hatta “uyanık rüya” görme eğitimi verenler de var. Sizin REM uykusundan anlayan kafa bandı ve aplikasyon sizi uyandırmayan ama yarı uykulu haldeyken fark edebileceğiniz ışık, ses gibi gerçek fiziki sinyaller üreterek uyur ve rüyada olduğunuzun bilincine varabilmenizi amaçlıyor.
Böylece rüyalarınızda uyanmayı öğrenebiliyorsunuz. Bir kafa bandı ve aplikasyondan oluşan Zeo’nun masa saatli versiyonları da var. 100 dolar / myzeo.com

Rüyalar açık, Dream: ON

Rüya ve teknoloji dünyasının ilişkisi uyku kalitenizi artırın söylemiyle yola çıktı. Akıllı telefonların bağlantı, işlem gücü, kayıt ve sensör yeteneklerini kullanan girişimciler ilk olarak uykunuzu yönetmenizi sağlayacak aplikasyonlar sunmaya başladılar. “Dream: ON” adındaki aplikasyon ilk örneklerden biri. Sadece iPhone gibi akıllı telefonların yeteneklerini kullanarak ek bir aparata gerek duymayan bu aplikasyon uykunuzu hafif, derin, REM ve uyanık olarak sınıflayıp sürelerini gösterebiliyor. İçindeki hazır algoritmalarla, sabah kalkış için kurduğunuz alarmı sizin uykudan en zinde olacağınız zamana göre ayarlayabiliyor. iPhone / iPad / Ücretsiz

Elektronik kitapta sorun politik mi?

Teknolojiyi üretemediğimizi kabullendik artık. Ama elektronik kitap tıpkı ithalattaki hammade ithaline benziyor. Yani donanım için parayı dışarıya veriyor olabilirsiniz, ama bu girdi size katma değeri daha yüksek şeylerin yolunu açar. Kültür gibi! iPad’in veya tabletlerin bir moda ikonunun ötesine geçmesinde en önemli servislerden biri, e-kitaba erişim. Ama Türkiye bu konuda tam bir arap saçı. Idefix.com’un yöneticisi Mehmet İnhan’ın ısrarlı girişimleri olmasa şimdiki üç-dört bin kitaplık e-kitap külliyatı bile olmayabilirdi.
Ama ok yaydan çıkıyor. Geçen haftalarda yaşanan üç gelişme e-kitap okumak isteyenler için en azından umut veriyor. İlki TTNET’in (ttnetkitap.com) e-kitap satışına başlaması. Ardından Turkcell’in Idefix ile kitap aplikasyonunu çıkarması, en önemlisi Apple’ın Türkiye’deki şimdilik Türkçe kitap olmasa da e-kitap dükkanını faaliyete geçirmiş olması. Bunlar çok olumlu gelişmeler. Fakat bir yandan hâlâ en yeni kitapları e-kitap olarak bulamamamız bir kenara, TTNET’in servisinde ağırlıklı olarak Yayıncılar Meslek Birliği (YAYBİR) üyelerinin kitaplarının var gibi görünmesi ayrı bir soru işareti. Bu birlik Pusula Yayıncılık’la “Kitapyum” adıyla bir dükkan daha açmaya hazırlanıyor. Bir de Türkiye Yayıncılar Birliği var. Üyeleri farklı yayınevlerinden oluşan bu iki meslek kuruluşu e-kitap konusunda ayrı çalışma yürütüyor ve farklı dağıtım stratejileri var. YAYBİR’in içinde daha çok muhafazakar yayınevlerinin yer aldığı söyleniyor. Bu da son yıllardaki “kamplaşma” çılgınlığımızın bir ürünü mü? Sorun nereden kaynaklanırsa kaynaklansın, Türkçe elektronik kitap bugün dört-beş bin başlıkla sınırlı. 100 binin üzerindeki güncel başlığı düşünürseniz deve de kulak. Cephelere bölünmekle harcayacağımız mesaiyi yaratıcı aplikasyon ve kitaplara versek zaten Mars’a ilk biz giderdik. Devletin e-kitapdan hâlâ yüzde 18 vergi almasını da anlamamaya devam ediyoruz!

GELECEK

Tokyo-New York arası
Reaction Engines adındaki İngiliz şirketi “Skylon” adındaki yeni uçağın denemelerinde Mach 5, yani saatte 6 bin kilometrenin üzerinde bir hıza çıkmayı başardı. SABRE denilen yeni jet / roket hibrit motora sahip. Normal uçaklar gibi havaalanından kalkıyor, uzayın sınırına kadar çıkıyor ve tekrar normal uçaklar gibi inebiliyor. Tasarım üretilirse dünyanın çevresini altı saat gibi bir sürede dönebilecek. Dön-gel Konya altı saat.
Hiper iletişim çağına hiper hız seyahat.

Başbakana duyurulur!
Biz eğitimde teknoloji işini 4’ün küpü, eteğin boyunda unutmuşken Hindistan her öğrenciye bir tablet vizyonunda Türkiye’yi sollayabilir. Hindistan’da Datawind şirketinin okullar için geliştirilen “Aakash
2” adındaki 7 inçlik tablet tam 20 dolara satılacak. Yanlış değil, evet tam 20 dolar. Devlet desteğinin olduğu bu fiyatın yanı sıra CEO Suneet Tuli, “Aakash 2”yi 45 dolara herkese satmayı planlıyor.

YENİ

Apple’dan Türkiye açılımı!
Apple müşterileri Türkiye ofisinin açılmasının nimetlerini görmeye başlıyor. Yıllardır Türkiye’de ürünlerini satıp iTunes’tan müzik, film ve kitap gibi içerik dağıtım işine girmeyen Apple sonunda harekete geçti. Mac’lerde kullanılan iTunes’un 11’inci versiyonuyla birlikte Türkiye müzik, film ve kitap satış dükkanları faaliyete geçti. iTunes’tan Orhan Baba’nın albümünü indirmek, Yılmaz Güney’in filmlerini izlemek ilginç geliyor. İlk indirmeyi Neşet Baba’nın anısına yaptım. E-kitap mı? İngilizce birkaç kitap dışında bir hareket yok. Israrla bekliyoruz. Mac / iPad / iPhone

APLİKASYON

Turkcell Kitaplık
Dijital içerik satışı ve dağıtımında önemli oyunculardan biri olan Turkcell, dijital müzik konusunda Türkiye’nin önünü açan kurumlardan biri olmuştu. Aynı şey e-kitapta olsa ne iyi olurdu diye hayıflanıyorduk. Şirket sonunda kitap işine de el attı. Türkiye’de bu konuda öncülük yapan Idefix ile iş birliğiyle Turkcell Kitaplik aplikasyonu iTunes’ta. Android yolda. iPad / iPhone

TTNET Kitap
Şirket uzun süredir e-kitap konusunda çalışma yürütüyordu. Tabletlerin yayılmaya başlaması ve yayıncılar arasındaki sistem ve platform tartışmalarının bitmeyeceğini görmüş olacak ki sonunda dükkanı açtı. Apple iOS ve Android sistemlerinde çalışan uygulama içinde iki bine yakın elektronik kitap yer alıyor. Uygulamanın arayüzünün daha kullanıcı dostu olabileceğini belirtelim.
iOS / Android

Cıvıltılar

* Türkiye faaliyetlerine hız veren Yandex, NASA’nın uzay sergisini fotoğraflarla sanal olarak gezilebilecek hale getirdi.
* Dünyadaki heyecan dalgası geçse de iPhone 5, bu ay içinde Türkiye’de resmen piyasaya çıkıyor.
* Facebook’tan bulut fotoğraf. Sosyal medya sitesi yeni servisi Photo Sync ile telefonda çektiğiniz fotoğrafı anında hesabınıza yüklüyor.
* NIntendo oyun konsolu U adındaki yeni modelinden sonra arayı soğutmadı. Tak ve çalıştır yaklaşımıyla 99 dolara piyasaya çıkacak ‘Nintendo Mini’de ağ bağlantısı bulunmuyor.