"Şışşt zilli"

"Şışşt zilli"
Dikkat!!! Testus bir sınav değil... "Çoktan seçmeli testöleble "gırgır" geçmeyi amaçlamakta... Testustaki şıklardan biri mutlaka doğru yanıt ve doğru olanı bazen şıkların en komiği... Yanıtlar her testusun altında, göz ucunda... Ezcümle, en iyi sınav testustan beter...
AHMET TURHAN ALTINER / Testus Zilliyus

Önce raks vardı... Sonra kriz... Ya sonra? Sonra? Krizden önce televizyonlar sürekli çalıp oynayanların görüntüsünü yayınlıyordu. Vur patlasın çal oynasın, sonsuza dek. Sonsuz mu? Kırmızı pabuç takıp sonsuza dek raks eden sadece sonsuzluk değil mi? Her şeyin beklendiği an her şeyin bittiği an oldu. Kriz Tarkan’ın şarkısındaki gibi "Salına salına sinsice" geldi. Önce susss pusss... Ürkü ve giderek şaşkınlık... Önce her şey ve umutlar hızla dibe... "Birden kapandı birbiri ardınca perdeler..." Çalıp oynayan azaldı... Azaldı... Ama kısa sürdü durgunluk. Kımıldanmalar başladı yeniden. Hızla... Herkes birden zil takıp oynamaya başladı. Bütün satışlar düşmüşken zil satışları arşa fırladı. Şıkıdım şıkıdım zil sesi ayyukta...
Acep kriz raksın kendisi mi: "Raks ortasında bir durup oynar, yürür gibi; Bir baş çevirmesiyle bakar öldürür gibi..." Çıldırtan korku? Daha beter bir kriz mi geliyor? Acep çok oynandığı için mi geliyor? Önde çalıp oynayanlar... Arkada çalıp götürenler... Bir de seyredenler... Seyirci olmayı yurttaşlık zannedenler... Buyur ola zilli testusa bu kez de, "Bu bahçede raksın bütün hızı" berdevam... "Kalbim zaman zaman bu haberlerle burkulu; Zihnim düşünceden dağınık, gözlerim dolu..."

1- Girişteki alıntı dizeler Yahya Kemal Beyatlı’nın şiirlerinden... Hangisi hangi şiirden onu siz bulun... Yalnız, "Gözler kamaştıran şala, meftun eden güle / Her kalbi dolduran zile her sineden ole," üstadın hangi şiirinden acep?
a. Akşam Musikisi
b. Endülüs’te Raks (Zil, Şal ve Gül)
c. Sessiz Gemi
d. Ses

2- Dünyayı zil takıp oynatan Türk kim?
a. Tarkan
b. Zilciyan ailesi
c. Ahmet Ertegün
d. Hepsi

3- İstanbullu Zilciyan ailesinin 1623’ten beri yapıp bütün dünyada Türk zilleri olarak meşhur ettiği rakipsiz ziller 1680’de ilk defa hangi klasik müzik kompozitörü tarafından ve hangi eserinde kullanılmıştı?
a. Mozart, "Saraydan Kız Kaçırma"
b. Strungk, "Esther operası"
c. Beethoven, "9. Senfoni"
d. Haydn, "Askeri senfoni"

4- Tarkan’ın çok güzel zil çaldığını, doğru yerde doğru vuruşlar yaptığını söyleyen oryantal dansın duayeni gazetelere göre kimmiş?
a. Ümmü Gülsüm
b. Sibel Can
c. Nesrin Topkapı
d. Asena

5- Müzisyen Çinüçen Tanrıkorur’a göre, "Mehterhâne," Hunlar zamanındaki adı Tuğ olan ve vurmalı sazlarla nefesli sazlardan oluşan askerî mızıka okulunun Fatih’ten sonra aldığı isim... Savaşta ordunun önünde giden kös, davul, nakkare, zil, çevgan, çalpara, çengi harbî, zurna ve boru gibi yüzlerce vurmalı ve nefesli çalgının adları İslamiyet’ten sonraki adlar. Önceden bunlar Türkçe imiş. Örneğin, eskiden zurna, yurağ imiş. Peki zilin eski adı neymiş?
a. Tarkan
b. Çengi
c. Çanğ
d. Dümbek

6- Klasik Türk müziğinde "zilliler" diye bir enstrüman grubu var. Tarkan zillilerden hangisini çalıyor?
a. Zilzurna
b. Zillimaşa
c. Parmak zili
d. Hepsi

7- Zil bir vurmalı çalgı. Osmanlı müziğinin en büyük vurmalı enstrümanı kös. Padişahı temsil ediyor, bu yüzden onun izni gerekiyor çalınması için. Develerle taşınıyor. Yan yana iki tane bulunuyor. Tevatüre göre Viyana kuşatmasından kesin dönüş yaptıklarında Osmanlılar pek çok eşyayı bırakıyorlar. Kösler bırakılanların başında. Bir başka tevatür, Avrupalılar, Osmanlılardan kösü 15. yüzyılda dinliyorlar ve 17. yüzyıla gelindiğinde geliştirilmiş kös benzeri bir enstrüman orkestranın tam göbeğinde... Avrupalıların kösten araklayarak ürettikleri enstrümanın "gavurca" adını köstürebilecek misiniz?
a. Tamtam
b. Tarkan
c. Timpani
d. Timbal

8- İspanyol çingenelerinin, kökü Hollanda’ya sürülmüş İspanyol Yahudilerinin ezgilerine dayandığı da iddia edilen Flamenko dansında kullandıkları zile benzer çalgının adı nedir?
a. Tambura
b. Kalimba
c. Kastanyet
d. Hiçbiri

9- Kastanyetin parmak zilinden farkı nedir?
a. Kastanyet kelime olarak kestaneden gelmesine rağmen armuda benzer. Zil daireseldir.
b. Kastanyet genellikle sert ağaç veya fildişinden yapılır, zil metal pirinçten...
c. Kastanyetin iki parçasından biri "hembra" dişi, öbürü "macho" erkek seslidir. Parmak zilinin iki kampanası da dişi!!!
d. Ziller parmaklar arasında, kastanyetler avuç içine alınıp birbirine vurulur.
e. Hepsi

10- Zil daima hafif meşrepliği, şirretliği ve edepsizliği anlatmak için kullanılmıştır. Zilli kötü kadının adıdır. "Sen bir garip çingenesin, zilli etek neyine?" Gereksizce sevinmek, zil takıp oynamaktır... Aşırı kıvanca kapılmak, etekleri zil çalmaktır. Kendinden geçmiş sarhoşa zilzurna deriz peki, "zil gibi" olmak ne demek?
a. Çok rezil
b. Çok sarhoş
c. Çok aşık
d. Çok uçarı

11- Zil argonun da önemli enstrümanlarından... Zilliyi susturmak, açlığına gidermek demekmiş. "Bugün zilimödeki gibi, zillik neymiş?
a. Kriz
b. On parasızlık
c. Akşamcılık
d. Akşamdan kalmalık

12- "Zil" Farsça’dan geliyor. Osmanlıca’da pek çok zil var... Örneğin, zilzil etek demekmiş. Zilyet, alçalma... Zilzen, zil çalan... Peki "zilzal" nedir, kestirebilecek misiniz, zangır zungur?
a. Zil takıp oynama partisi
b. Doğuştan zilli olmak
c. Zelzele yani deprem!
d. Hiçbiri

13- Yüz yıl öncesinin Tarkan’ı kimdi? Ansiklopediye göre, askeri sanat okulundan tornacı olarak yetişmişti. Beşiktaş muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa’nın himayesini görmüştü. Beşiktaş’ta Saman iskelesinde çalgılı kahvesi vardı. Güzel sesi, ustaca düzenlediği cinaslı manileriyle tanındı. Kimdi?
a. Zilli Zarife
b. Zil İzzet
c. Zil Yusuf
d. Hiçbiri

14- Son soru coğrafyadan. Zil Kalesi nerede?
a. İstanbul’da Sulukule’de
b. Rize’de Çamlıhemşin’de Fırtına Deresi’nin bay yamaçlarında
c. Alucra’da Zil Ovası’nda
d. Her yerde n

Yanıtlar: 1) b, 2) b, 3) b, 4) c, 5) c, 6) c, 7) c ve d, 8) c, 9) e, 10) b, 11) b, 12) c, 13) b, 14) b






PAZAR