Somali’den evlat edinmek için günde 100 telefon

Açlıkla savaşan, ailesini kaybeden ve kimsesiz kalan bu çocukları evlat edinmek için dünyanın dört bir yanından birçok aile gönüllü.
Türkiye’de de Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na günde onlarca telefon geliyor. Peki, Somali’den gidip evlat edinmek için ne yapmak gerekiyor? Bu iş ne kadar zor? Gerekli kurumlarla ve uzman avukatlarla görüştük. Ne yazık ki sonuç çok da olumlu değil. Somali’de bu süreci destekleyecek kurumlar olmadığı ve ülke uluslararası evlat edinmenin yolunu açan sözleşmeyi imzalamadığı için şu an Somali’den evlat edinmek imkansız. Kısacası yardım etmek isteyenler bir süre daha cep telefonlarından mesaj yollamaya devam etmek durumunda.

Kızılay da Somali’deki kimsesiz çocukları
akrabalarına kavuşturma çalışmaları yürütüyor.

“Orada bu tarz bir işlem için altyapı mevcut değil”

SHÇEK (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu) Ankara Şube Müdürü Erdem Baylan

* Somali için günde 100’e yakın telefon alıyoruz. Ancak ülkede bu tarz bir işlem için yeterli altyapı olmadığı için şu an elimiz kolumuz bağlı.

* Normalde yurtdışından çocuk evlat edinmek istiyorsanız da yapmanız gereken, evlat edineceğiniz çocuğun kayıtları ile bize başvurmak. Yani “Ben Çin’den evlat edinmek istiyorum” diye geldiğiniz zaman da size yardımcı olamıyoruz. Bizi aracı kurum gibi düşünebilirsiniz. Çocuk belli olacak, ailesinin haberi olacak, biz sadece aradaki iletişimi sağlayıp yazışmaları yapacağız.

* Normalde Türkler, Bulgaristan ya da Makedonya’dan çocuk almak istiyorlar çünkü alacakları çocuklar uzaktan akrabaları oluyor. Bunun dışında yurtdışından evlat edinen bir ülke değiliz. Türk çocukları evlat edinmek isteyenlerse genelde Amerikalı ve İngilizler oluyor. Kanunlarımız bu konuda çok katı. Örneğin aile Türkse bile Amerika ya da İngiltere’de yaşadığı sürece oralı bir aile ile aynı şartlara tabi tutuluyor ve 0-6 yaş arası çocuk alamıyor.

Türk Kızılayı afet bölgelerinde yürüttüğü çalışma ile çocukları akrabalarına kavuşturuyor.


“Türkiye’de kimi aileler çocuklarını yatırım olarak görüp vermek istemiyor”

* Türkiye’de evlat edinmek için sırada bekleyen 1800 aile var. Bu süreçte en büyük sorun ailelerin 0-1 yaş çocuk edinmek istemesi, kimse büyük çocukları almak istemiyor. Yuvalarımızda bakıma muhtaç çocuklar var ama bu nedenle aileler evlat edinemiyorlar. Pek çok çocuğun öz aileleri onları evlatlık vermeye yanaşmıyor. Çocuklara yuvada kaldıkları süre boyunca devlet bakıyor, 18’ini doldurunca da işe yerleştiriyor. Aileler “Devlet büyütsün işe soksun. Maaşıyla da bana baksın” diyerek çocuklarını evlatlık vermiyorlar. Bir nevi yatırım olarak görüyorlar.
Bu hukuki olarak uzun bir süre. Kimi zaman öz ailelerden vazgeçenler oluyor ancak bugüne kadar 12 bin çocuğu evlatlık olarak verdik ve hiç sorun yaşamadık. Mahkeme sürecinde de evlat edinen ailenin yanında oluyoruz. Bize göre annelik doğurmak değil, çocuğun ihtiyaç duyduğu sevgiyi ihtiyaç duyduğu zamanda ona vermek.



Türkiye Somali’de yaşananlara karşı çok duyarlı. Her gün onlarca insan
Somalili bir çocuk evlat edinmek için yardım kurumlarını arıyor.

“Kimsesiz çocukları kayıp akrabaları ile bir araya getirmeyi daha doğru buluyoruz”

Türk Kızılayı

* Somali konusunda milletimiz fazlasıyla duyarlı. Yardım hatlarımız 7 gün 24 saat çalışıyor. Hatta Somali nedeniyle ek personel almak durumunda kaldık. Hatlarımız sürekli meşgul diyebilirim.

* Somali’de evlat edinme meselesiyle ilgili bize de başvurular geldi ancak bu hem bizim görev tanımımızda yok hem de bizim kurum olarak sıcak baktığımız bir uygulama değil. Biz Kızılay olarak aile bütünlüğünü korumayı tercih ediyoruz. Afet bölgelerinde Kızılhaç ile birlikte yürüttüğümüz “tracing” adında bir çalışma var. Ailesini kaybeden, kimsesiz kalmış çocukları akrabalarıya bir araya getiriyoruz. Çocuklar hem sahipsiz kalmıyor hem de öz ailelerinden de kopmuyorlar. Yakında bu çalışmayı Somali’de de yürütmeye başlayacağız.

“Somali’de durum ciddi, bence yakında evlat edinilmesi için çalışmalar başlar”

Somali Büyükelçiliği çalışanı Sevda Akkaş

* Somali’de evlat edinilmesine dair bir altyapı çalışması yok. Bu konuyla ilgili iletişime geçilecek bir kurum da mevcut değil. O nedenle gelen tekliflere cevap veremiyoruz. Yoksa günde en az 30 kişi arayıp oradan çocuk almak istediğini belirtiyor. Biz de biraz beklemeleri gerektiğini söylüyoruz.

* Somali’deki durum ciddiyetini koruyacağa benziyor. Bu nedenle bence yakında evlat edinilmesine dair çalışmalara başlanır. Evlatlık olmasa da koruyucu ailelik sistemi olabilir. Ayda 100 dolarlık bir yardım ile Somalili bir ailenin tüm masraflarını karşılamak mümkün. Hem bu daha mantıklı. Bir çocuğun hayatını değiştirmek yerine koskoca bir aileyi kurtarmış oluyorsunuz.

* Elçiliğimizi yardım amaçlı da arıyorlar. “Biz dernek vasıtasıyla değil direkt sizin üzerinizden oraya yardım etmek istiyoruz” diyorlar.
Onları da Kızılay ve Diyanet’e yönlendiriyoruz. Bu kurumların cep telefonu mesajı ile yardım toplama kampanyaları var. Biz de elçilik çalışanları olarak oralara mesaj yolladık.


Türkiye’de evlat edinme süreci nasıl işliyor?

Türkiye’de mahkemeler evlat edinme kararını Türk Medeni Kanunu’nun 305-320 maddeleri arasındaki hükümlere göre veriyorlar. Bu hükümler arasında evlat edinmek isteyen kişinin minimum 30 yaşında olması, evli bir çift evlat edinecekse minimum
5 yıldır evli olmaları, kişinin sosyal güvenliğinin sağlanmış olması var. 40 yaşını geçenler içinse şöyle bir uygulama söz konusu. 41 yaşındaysanız 1, 43 yaşındaysanız da minimum 3 yaşında bir çocuk alabiliyorsunuz. Mahkeme ayrıca çocuğun (eğer 6 yaşından büyükse) fikrini de alıyor ve öz ailenin onayını bekliyor. Öz aile çocuğunu evlatlık verme rızasını mahkemeye yazılı ya da sözlü olarak sunmak zorunda. Ayrıca mahkeme kararını verdikten sonra öz ailenin vazgeçmek için altı haftası var. Bu süre içinde kararını değiştirilerse mahkemeye başvurabiliyorlar. Son olarak şunu da belirtelim öz ailenin kararını değiştirme hakkı bir defaya mahsus.


HUKUKÇULAR NE DİYOR?

“Somali’nin uluslararası sözleşmeyi imzalaması gerek”

Avukat Begüm GÜREL

T.C. vatandaşlarının Somali’den evlat edinebilmeleri için; Türkiye’nin 2001’de Lahey’de imzaladığı ve 5049 sayılı yasa ile yürürlüğe giren “Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme”nin Somali tarafından da imzalanmasını sağlamak gerekiyor. Böylece iç hukukunda yasal düzenleme bulunmayan Somali açısından da sorun çözülmüş olacaktır.

“Medyada yer almak için yapılan açıklamalara kıymet verilmemeli”

Prof.Dr.Bahadır Erdem (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi)

Yurtdışında yapılan evlat edinme işleminin tamamlanması için yabancı mahkeme kararının Türk mahkemelerince tanınması, ‘tanıma kararı’ verilmesi gerekir. Yani eğer küçük dinlenebilecek yaşta (minimum 6) ise çocuğun rızası, asıl anne ve babası hayatta ve nerede oldukları biliniyor ise onların rızası, evlat edinen ile evlatlık arasında 18 yaş fark bulunması gibi, birtakım şartların yerine gelmesi gerekiyor. Somali’den evlat edinmek isteyenlerin bu isteklerinin gerçekleşmesi hukuki açıdan şu an olası değil. Bebek ölümleri korkunç bir insanlık dramı. Ancak sadece medyaya çıkmak için yapılan ‘Somalili çocuğu evlat edinmek istiyorum’ şeklindeki beyanatlara da kıymet vermemek gerek.

“Ülkemizde de bakıma muhtaç çocuklar olduğunu unutmamak lazım”

Avukat Dilek Ergüler

Yabancı uyruklu bir kişinin evlat edinilmesinde evlat edinilecek olan kişi hangi uyruktansa o ülkenin yasalarına uygun hareket etmek gerekmektedir. Bu da ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. İnsanların Somali’den evlat edinme isteklerini anlayabiliyorum ve saygı duyuyorum ancak yasal olarak bu mümkün gözükmüyor. Ülkemizde evlat edinilmeyi bekleyen çok sayıda çocuk olduğunu hatırlamakta yarar var.