Yorgunlukla nasıl başa çıkılır?

Günümüzde yorgun olmadığını söyleyenimiz yok denecek kadar azdır. Kimimiz çalışma hayatından, kimimiz ise evdeki yoğunluktan kaynaklanan yorgunluktan şikayet eder dururuz. Şüphesiz geride bıraktığımız 9 günlük bayram tatilinin ardından da kendini hâlâ yorgun ve dinlenmemiş hissedenler vardır.
Prof. Dr. Emin Ergen "Yorgunluk ve Başa Çıkma Yolları" adlı kitabında yorgunluk ve nedenlerinden bahsederek bunlarla baş etmenin yollarını anlatıyor. Ergen’e göre sabahları atlanan kahvaltıdan trafikte soluduğumuz gazlara, televizyon karşısında geçirdiğimiz uzun saatlerden çoğu kez farkında olmadığımız kansızlık sorununa kadar pek çok faktör, "ortak derdimiz" yorgunluğun başlıca nedenleri. Ancak her şeye rağmen yorgunluğun üstesinden gelmek mümkün.
Hem A.Ü. Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı başkanı hem de Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Sağlık Komisyonu başkanı olan Prof. Dr. Ergen konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

Hastalık belirtisi
Yorgunluk nedir?
Her zaman yaptığınız işler için kendinizde bir yetersizlik, enerjisizlik, güçsüzlük hissi. Dinlenmeye, beslenmeye rağmen bunun giderilememesi.

Neden yoruluyoruz?
Günümüzde çok daha fazla uyaran yabancı maddeyle karşı karşıyayız. Büyük kentlerde trafik, burada geçirdiğimiz zaman, stresler bizi yoruyor.

Gerçekten yorgun olup olmadığımızı nasıl anlayabiliriz?
En önemlisi uyku düzenidir. Normal bir uyku düzeninin ardından kişinin dinlenmiş kalkması gerekir. Eğer 7-8 saatlik gece uykusuna rağmen dinlenmemiş kalkıyorsa ve birkaç hafta bu şekilde devam ediyorsa bu kişi gerçekten yorgundur.

Dinlenmeyle geçer mi?
Fiziksel yorgunluğa neden olan etkenler normal bir uykuyla, dinlenmeyle ve beslenmeyle bir günde bile geçer.

Yorgunluk hastalık mı?
Aslında bir hastalık olarak algılamıyoruz. Hastalığın bir belirtisi, görüntüsü olarak karşımıza çıkıyor.

Hastalıklarla ilişkisi nedir?
Depresyon, kronik yorgunluk sendromu, anemi (kansızlık), bazı kanser türleri, astım, hormon ve enfeksiyon hastalıkları, kalp yetmezliği gibi hastalıklar yorgunluk belirtisi verir.

Vitamin çözüm değil
Gidermek için neler yapmalı?
Bazen seyahate çıkmak, iş değiştirmek, yeni etkinliklere katılmak, ev ve aile içindeki düzenlemeler bile yararlı olabilir. Düzenli beslenmek, önerilen egzersizlere (yürüme, yüzme, bisiklet) katılmak ve uygun süre dinlenmek yeterli olacaktır.

Kullanılan vitaminler yorgunluğu giderir mi?
Vitamin çözüm değil. Ayrıca uyarıcı ilaçlar da yorgunluğu maskeler. Ardından çok büyük bir çöküş yaşanabilir. Sakinleştiriciler ise yorgunluğu daha da derinleştirebilir.

Manyetik alanlar, cep telefonları nasıl etkiler?
Bol ışık, renk, elektrik kablosu organizmaya ek yük getirir. Bu TV ekranının çevresinde, mikrodalga fırınlarda, cep telefonlarında daha fazla. Gün içinde bunlar sürekli olarak vücudumuzu uyarıp yoruyor.

Kahve çözüm mü?
Kahve yorgunluğu azaltmaz, maskeler. Kafein organizma dinlenme ihtiyacı duyduğu halde uyarıcı etkisiyle uyanıklık durumunu artırır. Dolayısıyla uyanıklık hissi vermekle birlikte aslında organizmayı derinden derine etkiler. Sabah kahvaltısından, öğle yemeğinden sonra içilen kahvenin çok güzel bir tarafı olabilir. Ama akşam içildiğinde uykuya geçişi engelleyebiliyor, ertesi sabah farkında olmadan yorgun kalkıyorsunuz.

Ne yapmalı, ne yapmamalı?
• Mutlaka kahvaltı yapın.
• Günde en az iki-üç kez yemek yiyin. Yemeğinizi oturarak yiyin. Masadan doymuş kalkın ama mideniz şişkin olmasın.
• Tam, dinlendirici ve derin bir uyku için gece yarısından önce yatın. Yatmadan önce yemeyin.
• Çok sıcak ya da soğuk suyla duş almayın.
• Sigaradan uzak durun.
• Pamuklu giysiler giyin.
• Boyun, parmak ve el bileğinde fazla metalik aksesuvar taşımayın.
• Yürüyüş yapın. Yürüdüğünüz yer kumsal, çim, veya toprak alan olsun.
• Düzenli egzersiz yapın (yürüyüş, bahçe işi, yoga, dans vs. olabilir).
• Kan dolaşımınızı desteklemek için sabah veya akşamları sıcak ve nemli bir havluyla gövdenizi, omuzlarınızı ve bacaklarınızı ovuşturun. Bunu yapamıyorsunuz avuç içlerinizi, ayak tabanı ve parmaklarınızı bile ovuşturmanız dolaşıma destek olur.
• Soğuk havalarda bile odanızı havalandırın.
• Evinizi, özellikle yemek hazırladığınız mekanları düzenli ve temiz tutun.
• Isıtma, pişirme amacıyla elektrikli cihazlar, mikrodalga yerine tüp veya doğalgaz kullanın.
• Alüminyum veya teflon pişirme kapları yerine toprak, çelik veya dökme demir olanlarını tercih edin.
• Televizyon ve bilgisayar ekranının açık kaldığı süreleri azaltın. Bilgisayarda ekran filtresi takın.
• Suyun az içilmesi yorgunlukla çok yakından ilişkili. Susuzluk yorgunluğu tetikliyor. Susadıkça az ama sık su için.
• Şekerli gıdalardan uzak durun. Yorgunluğa neden olan rafine şekerler (toz, kesme şeker) yerine liften ve vitaminden zengin ekmek, tahıl, fasulye, mercimek, kuru bezelye, pirinç, makarna ile meyve sebze ve süt, süt ürünleri tüketin.