50 yıllık 'Uzun Yürüyüş'

1 Ekim 1949'ta Mao'nun ilan ettiği Halk Cumhuriyeti bugün yarım asırlık doğum gününü kutluyor.


       Çin Halk Cumhuriyeti, bugün dünya tarihinde önemli bir kilometre taşı olan yönetim ve rejim değişikliğinin 50. yaşgününü kutluyor, ancak 1 Ekim, yalnız komünist Çin'in doğum günü değil. Bu tarih, aynı zamanda Kıta Çini'ne uzun süre egemen olan Şek yönetiminin de sona erdiği gün.
       Çan Kay Şek, Çinli komünistlerin karşısında uğradığı yenilgiden sonra Kıta Çini'nin karşısındaki Formoza adasına kaçıp sığındı ve orada "Milliyetçi Çin Cumhuriyeti"ni ilan etti.
       Şek'in ana yurdunda doğup yetiştiği ev, 1996'dan bu yana tarihi ve turistik bir mekan olarak turist ziyaretlerine açık tutuluyor. Şek'i ülkeden kovan Başkan Mao Çe Tung, Çin Halk Cumhuriyeti'ni ilan ederken yüzlerce milyon insanı açlıktan, kargaşadan halsiz düşmüş bir ülke devraldı.
       İşte Çin'in 50 yıllık "Uzun Yürüyüş"ünün kısa öyküsü:
       * 1949: Mao'nun ordusu kesin zaferi kazandı, başkent Pekin'e girdi. 1 Ekim 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilan edildiği tüm dünyaya duyuruldu.
       * 1950: Mao, üç yıllık politik bir kampanyayla birlikte sürecek olan tarım reformunu başlattı. Topraklar kollektivist öğretilere uygun olarak paylaşıldı. üç milyon toprak sahibi ve köylü, yerlerinden sürüldü. Bu insanlar bir daha geri dönmedi.
       * 1958: Mao'nun hedefi, ülkeyi modernleştirmekti. Çin halkının her bireyi, üretimi hedefleyen ekonomik savaşa katılmaya çağrıldı. Örneğin, Hebei eyaletindeki dev demir çelik tesislerine yılda 100 bin demir, 50 bin ton çelik üretme emri verildi.
       * 1966 - 1976: Mao Kültür Devrimi'ni başlattı. "Küçük Kızıl Kitap"ı bayraklaştıran 20 milyon genç "Kızıl Muhafız", yeni iktidar merkezleri oluşturdu, ancak "Kültür Devrimi'nin sonu bir felaket oldu. Bir kuşak Kültür Devrimi'ne kurban edildi. Mao'dan sonra yerini Hua Guofeng aldı. Hua, karşısında Mao'nun dul eşi Jiang King ve ülkenin kaderini tümüyle ele geçirmek isteyen "Dörtler Çetesi"ni buldu. Hua zor uğraşlardan sonra Jian King ve Dörtlü Çete'den kurtuldu.
       * 1978: Bu kargaşa sürecinde, işbaşına geçeceğini günü bir köşeye sinmiş, sabırla bekleyen Deng Şiaoping (Cüce Deng) ortaya çıktı. Deng sağlam bir kişiliğe sahipti. Ciddi reformlar gerçekleştirdi.
       * 1989: Çin ulusu artık özgürlük istemeye başlamıştı. Komünist Parti içinde de kendilerine destek bulan birçok genç Pekin caddelerine döküldü. "Tiananmen Katliamı" diye tarihe geçen olay yaşandı.
       * 1999: 1990'lı yıllarla birlikte reformlar hız kazandı. Çin, siyasal özgürlük olmadan sınırlı bir ekonomik liberalizm sürecini yaşamaya başladı. Dev Çin'in büyüme hızı yüzde 8'e yerleşti.
       "Ejderha", artık yolunu bulmuştu. Yeni soluk arıyordu. Gerçi arananlarla yaşananlar arasında çelişkiler vardı ama ulaşılmak istenen hedef de belirlenmişti: Pazar sosyalizmi.

Devrimin adı: Mao

       50 yıllık Kızıl Çin İmparatorluğu'nun kurucusu, nüfusu milyarı aşan bir ülkeyi "afyon cenneti" olmaktan kurtarıp 20. yüzyılın ikinci yarısında bir "dünya süperi" yapan Mao Çetung, insanlık tarihinin tanıdığı en önemli liderlerden biri olarak anılmayı hak etti.
       Mao, 1893'te ülkesinin Hunan eyaletinde, dinine bağlı Budist, varlıklı denilebilecek bir toprak sahibinin oğlu olarak doğdu.
       Kimi çevrelerin iddiasına göre, babası, gelecekte "çok büyük adam" olacak oğlunun okumasını istemedi, ama Mao, 13 yaşındayken evinden kaçarak ilkokula gitti.
       Mao, Marksist öğretiyle 1918'de tanıştı. 1921'de Çin Komünist Partisi'nin ilk kongresi kabul edilen "Şanghay Konferansı"nda, doğduğu yer olan Hunan'ı temsil etti.
       1931'de Çangsi dağlarındaki direnişçi komünist çetelerin başı olan Mao, 1949'a kadar Çin'in "mutlak hakimi" olan Çan Kay Şek kuvvetlerinin baskısıyla denetim altında tuttuğu Çiangşi bölgesinden çekilmek amacıyla düzenlenen 10 bin kilometrelik tarihi "Uzun Yürüyüş"e (Ekim 1934 -1935) katıldı. 1935'te Çin Komünist Partisi'nin yönetimini resmen ele aldı. Bu arada ülkeyi işgal eden Japon güçlerine karşı "en büyük siyasal hasmı" Çan Kay Şek'le işbirliği yaparak Japonlar'ın kovulmasında etkin oldu.
       2. Dünya Savaşı sonunda, Çan Kay Şek'le görüştü. Karşısındaki kişi ve çevresinin güçsüzlüğünü fark etti. Sovyetler'in desteğine gereksinim duymadan 1949'da zaferle sona erecek iç savaşı başlattı.
       1955'ten başlayarak, yeni bir ekonomik politikayı kabul ettirdi. Tarım karşısında sanayiye ağırlık veren Sovyet etkisinden kurtulmak istiyordu. "Yüz Çiçek" (1956 - 1957), "İleriye Doğru Büyük Hamle" (1957 - 1958) gibi bir dizi kampanya başlattı.
       Siyasal kavgalarla geçen yaşamının son döneminde, Çin'i dışarıya açmak gerektiğini de kabul ederek önce Birleşmiş Milletler üyesi oldu (1971) ardından ABD ve Japonya ile ilişki kurdu.
       Köylü olduğunu hiçbir zaman unutmayan, doktorları tarafından "sekse ve boğazına aşırı derecede düşkün bir insan" olarak tanımlanan Mao, 1976'da Pekin'de öldü.

Yıldönümü için pahalı makyaj

Çin'de Komünist Parti yönetimi, Halk Cumhuriyeti'nin 50. yıldönümü, kutlamaları için masraftan kaçmadı. Bu büyük "şov"un perde arkasında dolar hesabıyla milyarlar akıtıldı, "temizlik operasyonları" düzenlendi.
       Törenler öncesinde başkent Pekin, pahalı bir "makyaj"la güzelleştirilirken, şehrin sokaklarında şüpheli görülen binlerce insan gözaltına alındı.
       Yalnızca başkent Pekin'in törenler için süslenmesi amacıyla toplam 36 milyon dolar harcadı. Ünlü Tiananmen Meydanı'nın zeminindeki kaldırım taşları baştan aşağı yenilenirken, önemli binalar temizlenip yeniden boyandı. Meydanın yakınlarındaki Changan Bulvarı ise çiçeklerle donatıldı.

Bir devin kimliği

       Yüzölçümü: 9.597.000 kilometrekare
       Nüfus: 1 milyar 254 milyon
       Başkent: Pekin (Nüfusu 9 milyon)
       Yönetsel bölünme: 22 bölgeden oluşuyor. Bunlardan 5'i özerk yönetim.
       Kişi başına yıllık gelir: 860 Dolar.
       Para birimi: Yuan (1 Yuan yaklaşık 50 bin lira)
       İşsizlik: Yüzde 3.
       Nüfus artışı: 1.8.
       Ortalama yaşam: 70 yıl
       Resmi dil: Mandarin.
       Devlet Başkanı: Jiang Zemin (27 Mart 1993'ten beri)
       Başbakan: Zu Ronji (17 Mart 1998'den beri)