Bebek çok, uzman yok

Her yıl Türkiye’de ortalama 1.3 milyon çocuk doğuyor. Bunların yaklaşık 100 bini prematüre olarak dünyaya geliyor. Bebeğin doğumu, yoğun bakım ünitesinde geçen günler, taburcu olduktan sonraki süreç, aileler için yıpratıcı olabiliyor.

Bilgi Grup Yayıncılık’tan çıkan, Prof. Dr. İpek Akman’ın yazdığı ‘Sevgiyle Büyü Prematüre Bebek’ kitabı, prematüre bebeği ve yaşayacağı olası sorunları tanımanın yollarını anlatıyor. Ayrıca ailelere bakımla ilgili bilgiler ve tavsiyeler veriyor.

Normal hamilelik süreci, son adetin başlangıç gününden sonra 208 gün ya da 40 hafta. Eğer doğum 37’nci haftadan önce gerçekleşirse, prematüre doğum olarak adlandırılıyor. Tüm hamileliklerin yüzde 10’u prematüre doğumla sonuçlanıyor. Bu doğumlar, yenidoğan ölümlerin yüzde 70’inden sorumlu.

Yaşama şansı
Prematüre bebeğin solunum sistemi, beyindeki sinir hücreleri, nefes alış verişini düzenleyen merkez, sindirim ve bağışıklık sistemleri tam olarak olgunlaşmıyor. Yoğun bakım ünitesindeki tedavilerde bu organların gelişimi sağlanmaya çalışılıyor. Bu kritik dönemdeki bakım, tam teşekküllü bir hastanede sağlanmadığı takdirde körlük, sağırlık, hareket bozuklukları, zeka ve algılama sorunları yaşanabiliyor.

Yaşam şansının belirlenmesinde gebelik haftası büyük önem taşıyor. Son 20 yılda bu alandaki ilerlemelerle önceleri 28 hafta olan dış ortamda yaşayabilme sınırı, 23 haftaya düşürüldü. 23 haftanın altında gerçekleşen doğumlarda yaşama şansı yüzde 5’in altında olan bebeklerde nörolojik özür riski oldukça yüksek.

GEBELİK HAFTASINA GÖRE YAŞAMA ŞANSI

23’üncü hafta:........................Yüzde 10-20
24’üncü hafta:.......................Yüzde 30-40
25’inci hafta:..........................Yüzde 50-60
26-27’nci hafta:...........................Yüzde 80
28’inci hafta:..........................Yüzde 90-95
30’uncu hafta:..............................Yüzde 95

DOĞUM AĞIRLIĞINA GÖRE YAŞAMA ŞANSI ABD TÜRKİYE
500-700 gr.:....... Yüzde 50-60....... Yüzde 15-30
751-1000 gr.:......Yüzde 80-90....... Yüzde 50-70
1000-1500 gr.:....Yüzde 90-95....... Yüzde 80-95
1500-2000 gr.:....Yüzde 95......... Yüzde 95

Amerikan Pediatri Akademisi, her bin canlı doğum için bir yoğun bakım ünitesi ve her 2 bin 500 doğum için bir neonatolog (yenidoğan uzmanı) bulunması gerektiğini belirtiyor. Bu durumda ülkemizde en az bin 300 yoğun bakım ve 500 neonatolog olması gerekirken maalesef uzman sayısı, 100’ü geçmiyor. Ayrıca yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde her iki bebeğe bir hemşirenin bakması öneriliyor.Ancak Türkiye’de yoğun bakım hemşire sayısı oldukça az. Bu eksikler, yenidoğan ölüm oranlarını artırıyor.

Prematüre doğum önlenebilir mi?Yüksek riskli gebeliklerde düzenli takip ve risk faktörüne uygun tedavi yaklaşımlarıyla gebelik süresi uzatılarak fetüsün gelişmesi için zaman kazanıla- biliyor. Enfeksiyon tedavisi, cinsel aktivite kısıtlaması ve yatak istirahati önlemlerden bazıları. Anne adayının tansiyon, nabız ve kalp atışları da takip altında olmalı.

BEBEK DOĞUM AĞIRLIĞI
24-31 hafta: İleri derecede prematüre
32-35 hafta: Orta derecede prematüre
36-37 hafta: Sınırda prematüre

RiSK FAKTÖRLERi

* Anne yaşının 18’den küçük, 35’ten büyük olması
* Annede yüksek tansiyon, diyabet ve enfeksiyon olması
* Çoğul gebelik
* Rahimdeki sorunlar
* Plasenta sorunları
* Bebeğin sıvı kesesindeki sıvı miktarının az olması
* Annenin daha önce prematüre doğum yapmış olması
* Annenin sigara ve alkol kullanması.

Psikolojik yardım
Prematüre bebeklerin uzun süre yoğun bakımda kalmaları gerekebiliyor. Bebek ne kadar erken doğduysa ve doğum ağırlığı ne kadar küçükse bu süre o kadar uzun oluyor. Anne babayla bebeğin uzun süre ayrı kalma-ları, tıbbi sorunlar ve bebeği kaybetme kor-kusu nedeniyle bu dönem psikolojik açıdan çok yıpratıcı geçebiliyor. Ailelerin bu dönem-de profesyonel yardım almalarında fayda var.

YAZAR KiMDiR?

1991 yılında Hacettepe Üniversitesi İngilizce Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Çocuk hastalıkları ihtisasını Pennsylvania Eyalet Üniversitesi’nde yap-tıktan sonra 1997’de Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne başladı. Yenidoğan ihtisasını tamamlayıp 2002’de doçent, 2007’de profesör oldu. Pek çok ulusal ve uluslararası yayını olan Akman, Ame-rikan Hastanesi’nde görev yapıyor.