Çocuğum hiperaktif mi?

Okul ve aile hayatını, sosyal ilişkileri olumsuz yönde etkileyebilen hiperaktivitenin, erken teşhis ve tedavisi büyük önem taşıyor. Özellikle erken çocukluk döneminde ortaya çıkan dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu pratik bir testle belirlenebiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi. Sevda Sevimli Yurtseven, dikkat eksikliği testi ve tedavideki önemi hakkında bilgi verdi.

Belirtiler 3 yaş civarında ortaya çıkıyor

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, erken çocukluk yıllarında başlayan bir hastalıktır. Rahatsızlığın temel özelliği, kalıcı ve sürekli olan dikkat süresinin kısalığı, engellenmeye yönelik deneyim eksikliği nedeniyle davranışlarda ortaya çıkan ataklık ve huzursuzluktur. Belirtiler genellikle 3 yaş civarı ortaya çıkmakla birlikte tanı ilkokul yıllarında konulur. Ancak son dönemde testlerin de gelişmesi ile birlikte ilkokula kadar olan sürede dikkat eksikliği ve hiperaktivite daha kolay belirlenebilmektedir.

Okul hayatının başlamasıyla belirtiler belirginleşiyor

Dikkat eksikliği problemi olan çocukların önemli bir kısmı “Bunu isteyerek yapıyor” diye düşünülerek gereksiz zorlamalara ve baskıya maruz kalabilmektedir. Bu sorun, özellikle okul hayatının başlamasıyla belirginleşir. Erken tanı, çocuğa nasıl yardım edileceğini anlama ve destek olma açısından önemlidir. Çocuk bu sayede yaramaz etiketi almamış, olumsuz davranışlara maruz kalmamış ve eğitimin temeli zayıf atılmamış olur.

Çok konuşan ve yerinde duramayan çocuklara dikkat

Dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi olan çocuklar, genellikle agresif bir yapı sergiler ve kaygı bozukluğu olur. Bu çocuklar; karşı gelme davranışlarının yüksek olmasının yanı sıra düşük toleranslı olmaları, inatçılık ve azalmış güven duyguları nedeniyle arkadaşları tarafından reddedilme sorunları yaşarlar. Bu çocuklarda görülen diğer belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Aşırı hareketlilik ve kıvranma

• Yerinde oturmada güçlük

• Çok konuşma

• Dikkatini sürdürmede güçlük

• Dikkatin kolay dağılması

• Sıklıkla bir şey kaybetme

• Sorulara birden atlayıp cevap verme

• Kuralları takip etmede güçlük

• Sessizce oynamada güçlük

• Oyunlarda sırasını beklemede güçlük

• Bir aktiviteden diğerine kayma

• Sıklıkla ne söylediğini bilememe

• Tehlikeli aktivitelerle uğraşma

Test öncesi çocuğunuzun dikkatini dağıtacak bir durum olmamalı

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, bilgisayar ile uygulanan kısa süreli bir testle tespit edilebilir. 4-7 yaş aralığındaki çocuklarda teşhis çok daha kolay olmaktadır. Bu testte çocuğun dikkat durumu ve dürtüselliğine dair bilgiler oldukça net şekilde ortaya çıkmaktadır. Test uygulanırken çocuğun;

• Grip ve benzeri bir hastalığı olmamalıdır.

• Aç olmamalıdır.

• Tuvalet ihtiyacı giderilmiş olmalıdır.

Bu faktörler dikkati etkileyebileceğinden ya da test esnasında dışarı çıkma ihtiyacını artıracağından testi olumsuz olarak etkilemektedir.

Test yaklaşık 7,5 dakika sürmektedir. Ancak test başlamadan önce ebeveyn ile görüşme yapılmaktadır. Çocukla tanışma ve yakınlık kurulduktan sonra test aşamasına geçileceği için ailelerin toplamda 45-50 dakika gibi bir zaman ayırmaları gerekmektedir.