Çocuğumda DEHB mi var?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) sadece akademik bir sorun değil. Ülkemizde yüzde 5-7 gibi yüksek bir oranda görülen ve çocuklukta başlayıp erişkinliğe dek süren bu rahatsızlık tedavi edilmediğinde çocuğun okul başarısını etkilemekle kalmıyor, ciddi tıbbi ve sosyal sorunlara da neden oluyor. Ege Üniversitesi Çocuk Psikiyatrisi Kliniği'nden Doç. Dr. Eyüp Sabri Ercan, hastalığın ciddiye alınıp doğru tedavi edildiği taktirde normal bir çocuk, ergen veya yetişkin ile DEHB olan birisi arasında neredeyse hiçbir fark kalmayacağını söylüyor. Tabii bunun için çocuklarında dikkat dağınıklığı, aşırı hareketlilik, bunaltan acelecilik gibi belirtileri gözlemleyen ve neredeyse umutsuzluğa kapılan ailelerin, tüm hastalıklar gibi bu bozukluğun da ancak erken tanı ve tedaviyle düzelebileceğini kabul etmeleri gerekiyor.

Dikkat! Okul bitti ama yaz da önemli
Hiperaktif çocuklar için tatiller de en az okul zamanı kadar önemli. Çünkü serbestçe oyun oynanan veya bisikletle gezilen yaz aylarında uzmanlar hiperaktif çocukların diğer çocuklardan çok daha fazla kazaya uğrama riskleri olduğunu söylüyorlar. Yaz aylarında tedavi olmayı gerektiren bir diğer önemli neden de hiperaktif çocukları şiddetten korumak. Çünkü anne-babalar her ne kadar çocuklarını dövmemeye çalışsalar da, hiperaktif çocukların dur durak bilmeden koşturması veya aşırı derecede tutturması gibi nedenler anne-babaların şiddet uygulamasına neden olabiliyor ve bu da önemli psikiyatrik sorunlara yol açıyor.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin farkı ne? Kişinin yaşına, sosyal ve kültürel özelliklerine oranla konsantre olmada zorlanması, unutkan ve dağınık olması, işlerini organize etmede güçlük çekmesi, dikkatinin çok çabuk dağılması, dikkat ve sabır gerektiren işlerden kaçınması genel olarak "dikkat eksikliği" olarak açıklanıyor. Önemli: Bu belirtileri gösteren çocuklar, bilgisayar, televizyon gibi sevdikleri uğraşlara karşı dikkat eksikliği yaşamıyorlar. Dikkat eksikliği görev ve sorumluluk konusunda yaşanıyor. Bunun bilinmesi çok önemli. Çünkü birçok birey, dikkat eksikliği olduğu halde bilgisayar ya da TV başındayken dikkati dağılmıyor diye uzmana başvurmuyor ve tedavi edilemiyor.
Hiperaktivite ise kişinin yaşına göre çok daha hareketli, aceleci veya aşırı konuşkan olması durumuyla açıklanıyor. Çocukların yetişkinlere göre daha hareketli olması doğal karşılanabilir. Ancak bir çocuğun hem kendi hem de ailesinin yaşamını etkileyecek kadar hareketli olması, sürekli bir yerlere tırmanması, motor takmış gibi yerinde duramaması hiperaktivitenin belirtilerinden. Yetişkinlerde de bir yerde uzun süre beklerken aşırı sıkılma ve içsel huzursuzluk gibi duyguları, uzmanlar hiperaktivite belirtisi sayıyor.

Tedavi neden gerekli?
DEHB olan çocukların dış görünüşü normal bir çocukla tamamen aynı olduğu için insanlar bazen bunun bir hastalık mı yoksa çocuğun bilerek yaptığı yaramazlık veya sorumsuzluk mu olduğu konusunda kararsız kalabiliyorlar. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olan Yrd. Doç. Dr. Eyüp Sabri Ercan'ın, Doğan Kitap'tan çıkan "Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu" isimli kitabında bu kararsızlığı yaşayan aileler şöyle anlatılıyor: "Çocuğum hiperaktif mi? Dikkat eksikliği mi var?" yoksa sağlıklı da biz anne –baba olarak bir yerde hata mı yapıyoruz? Ya da öğretmeni mi bir yerde hata yapıyor veya arkadaşı yüzünden mi böyle sorunları oluyor? soruları anne babanın kafasını allak bullak ederken, çevredekiler de boş durmaz. Çoğunlukla çevreden söylenen 'zeki çocuklar böyle olur, merak etmeyin büyüyünce düzelir, enerjisi fazla geliyor, bırakın koşup oynasın' ya da 'suç sizde, ona sorumluluk verememişsiniz, çok şımartmışsınız' şeklindeki sözler bu konudaki kafa karışıklığını artırır ve aileler gereksiz zaman kaybederler. Özellikle babalar annelere göre daha fazla sorunları görmeme ve erteleme eğilimindedirler. Oysa DEHB aynı astım, şeker hastalığı veya hipertansiyon gibi kronik bir hastalıktır. ve tedavi edilmediğinde ileriki yıllarda madde bağımlılığı, depresyon, okul ve iş kaybı gibi çok önemli sorunlarla karşılaşabilirler. Eğer çocuğunuzda buna dair şüpheniz varsa, kendiliğinden geçer diye beklemeden çocuk psikiyatristine başvurmanız gerekir."