Hücre tedavisinde yeni yöntem

Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi’nin partnerlerinden biri olduğu, kanser ve Alzheimer gibi hastalıklarda hücrelerin girdiği etkileşimleri incelemek ve içerisindeki molekülleri analiz etmek amacıyla hayata geçirilen MANAQA Projesi’nde sona gelindi. MIT Technology Review Dergisi tarafından ‘’35 yaş altındaki en yenilikçi kişiler’’ arasında gösterilen Yrd. Doç. Dr. Hamdi Torun liderliğinde sürdürülen proje kapsamında geliştirilen Nano-El teknolojisi ile hastalığa neden olan hücreleri tedavi etmeye yönelik moleküler düzeyde ilaç geliştirilmesi planlanıyor.

Biyomoleküler alanda çalışmalar yürüten Boğaziçi Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Hamdi Torun’un liderliğinde yürütülen Avrupa Birliği destekli MANAQA (Magnetic Nano Actuators for Quantitative Analysis) projesi kapsamında geliştirilen ‘’Nano-El’’ sayesinde biyomoleküller incelenebilecek. Nano-El ile hastalıklara neden olan hücreleri tedavi etmeye yönelik moleküler düzeyde ilaç geliştirilmesi planlanıyor.

Nano-El ile tek moleküllerin incelenmesine olanak verecek yeni bir mikroskop geliştirilecek ve hastalığa neden olan hücreler incelenebilecek. Torun, Nano-El’in nasıl çalışacağını şöyle açıklıyor: “Biz öyle bir Nano-El yapmak istiyoruz ki, benim elim gibi davransın; ben onu kullanarak molekülleri inceleyebileyim. Örneğin kanser hücresini ele alalım; kanser hücresini bağlayacak molekülleri bilirsek o zaman o hücreleri hapsedebiliriz. Alzheimer tedavisinde önemli bir uygulama olabilir.

Alzheimer’da tek bir molekülün, proteinin açılma, katlanma profilinde olan yapısal bir değişiklik beyin üzerinde plak oluşumuna sebebiyet veriyor. Plaklar arttığı zaman hastalık ilerliyor. Projemizde, söz konusu yapısal bozukluk nereden tetikleniyor veya bunu engellemek için başka bir molekül geliştirilebilir mi gibi temel sorulardan hareket ediyoruz.”

Nano-El ile kişiye özel ilaç

Aynı hastalığa sahip iki kişinin fizyolojik yapılarının farklı olduğuna dikkat çeken Torun, şunları ekliyor: “Bu kişilere uygulanması gereken tedavi de farklıdır. Bunları anlayabilmek için öncelikle moleküler düzeyde ölçümler yapmalısınız. Bu anlamda yeni ilaçların geliştirilmesine olanak sağlayacak teknolojiler, bizi aynı zamanda kişiselleştirilmiş ilaç teknolojisi aşamasına getiriyor.”

Türkiye’den üçüncü yılına giren proje Türkiye’den Boğaziçi Üniversitesi, İsviçre’den ETH Zürich, İspanya’dan UAB Barcelona, Almanya’dan Üniversitat Würzburg, İsviçre merkezli AEON ve Avusturya merkezli Happy Plating’in ortak çalışması ile hayata geçiriliriyor.