KÜL KÂBUSU 6 AY SÜREBİLİR!
17.04.2010 - 00:14 | Son Güncellenme:
DIŞ HABERLER SERVİSİ - SERHAT OĞUZ - İSTANBUL Milliyet / DHA
Eyfyallayöküll yanardağından yükselen kül bulutları yüzünden Avrupa’da hava trafiğinde kaos yaşanıyor. Yaklaşık 17 bin uçuş iptal edildi, yolcular mahsur kaldı. Uzmanlara göre, patlamalar sürerse hava ulaşımındaki aksama 6 ay kadar devam edecek
İzlanda’da çarşamba günü faaliyete geçen “Eyfyallayöküll” yanardağından yükselen kül bulutları yüzünden, Atlas Okyanusu’ndan Rusya’ya, Kuzey Kutup Dairesi’nden Bulgaristan’a kadar Avrupa’da hava trafiğinde kaos yaşanıyor. Yanardağın Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana yaşanan en büyük hava trafiği kesintisine yol açtığı belirtiliyor.
Birçok ülkede dün de havaalanları kapalı kalırken, yaklaşık 17 bin uçuş iptal edildi. Avrupa’da hava trafiğini kontrol eden Eurocontrol adlı kuruluş, dün yapılması planlanan 28 bin uçuştan yalnızca 11 bininin gerçekleştirilebildiğini açıkladı. Polonya, İngiltere, Avusturya, Danimarka, Belçika gibi birçok ülkede havaalanlarının tamamı ya da büyük kısmı kapalı kalırken, Fransa, Finlandiya, Almanya, Rusya ve İspanya’da da büyük ölçüde aksama yaşandı. İsveç, Norveç ve İrlanda ise dün bazı uçuşlara izin verdi.
Volkanik kül bulutu hava trafiğini, havayolu şirketlerinin Avrupa’ya uçak seferlerini iptal etmek zorunda kaldığı Asya-Pasifik’e kadar etkiledi. Wellington’dan Tokyo’ya, Hong Kong’dan Singapur’a binlerce yolcu, Avrupa hava sahasının büyük bölümünün kapatılması nedeniyle uçak seferlerinin iptali karşısında endişe yaşıyor. Hava trafiğinin ne zaman normale döneceği ise öngörülemiyor. Uzmanlar, yanardağdaki patlamaların sürmesi halinde hava ulaşımındaki aksamaların 6 ay kadar devam edebileceğini söylüyor.
Avrupa’yı felç eden yanardağ patlamasının meydana geldiği İzlanda’da ise rüzgâr sayesinde havaalanları faaliyetlerini sürdürebiliyor. Kül bulutunun doğu ve güneydoğuya doğru ilerlediği ve dağılmasının günler alabileceği belirtiliyor.
Buzulun üçte biri eridi
Yanardağ patlamasının sıcaklığından ‘Eyfyallayöküll’ buzulunun da üçte birinin eridiği belirtildi. Buzula yakın nehrin de yatağından taşmak üzere olduğu bildirildi. İzlanda’nın deniz kenarı çevre karayolu da yanardağ püskürmesinde kayboldu. Yanardağın doğusunda binlerce hektar arazi kalın kül tabakasıyla kaplandı. Eyfyallayöküll buzulu İzlanda’nın en büyük beş buzulundan biri. Altındaki yanardağ, İzlanda 9. yüzyılda iskan edildiğinden beri beş kez püskürdü.
Volkanlar tarihi nasıl şekillendirdi* 70 bin yıl önce gerçekleşen Toba yanardağı patlaması, insanlığın sonu oluyordu. Sumatra adasındaki patlama nedeniyle nüfus düştü. Genetik çeşitlilik azaldı.
* Filipinler’de 1991’de infilak eden Pinatubo yanardağından yükselen küller, güneş ışığını engelledi. Dünya 0.4-0.5 santigrat derece soğudu.
* 68 yıl önce Endonezya’da faaliyete geçen Tambora yanardağı ise küresel ısıyı 0.4-0.7 santigrat derece düşürdü. 1815’teki patlaması ise 1816’nın ‘yaz mevsimi olmayan yıl’ olarak anılmasına neden oldu.
*1883’te yine Endonezya’da patlayan Karakatau yanardağı 36 bin can aldı. Atmosfere yükselen erimiş kaya ve sülfat aerosolleri, gökyüzünde parlak kırmızı ışıklar yarattı.
Avustralya’da ABC radyosunda konuşan Anne adlı bir yolcu, 1982’de Endonezya’da patlayan Galunggung yanardağı nedeniyle havada yaşadıkları zor anları anlattı. Singapur Havayolları’na ait Boeing 747 model bir uçakta bulunan 230 yolcudan biri olan Anne, dört motordan üçünün durduğunu söyledi. 2 bin 400 metre düşen uçak, motorlarından biri çalışınca kurtuldu. Bu olaydan birkaç gün önce, aynı şanssızlığı British Airways’e ait Boeing 747’deki 240 yolcu da yaşamıştı. Motorları duran uçak, 7 bin 500 metre irtifa kaybetmiş, ancak pilot kül yüzünden tıkanan motorları yeniden çalıştırmayı başarmıştı.
Hava trafiğinde yaşanan aksamalar yüzünden havayolları şirketlerinin hisseleri düşmeye başladı. British Airways’in hisseleri yüzde 1, Lufthansa’nın hisseleri yüzde 1.5, Air France-KLM’nin hisseleri de yüzde 1.8 düşüş gösterdi. Yalnızca İngiltere hava sahasının hafta sonunda da kapalı kalmasının, havayolu şirketlerinin 100 milyon sterlinden fazla maddi kayba uğramasına yol açacağı tahmin ediliyor. Bazı şirketler, yolcularının bilet ücretlerini geri vermek zorunda kalırken, yolcuların alternatif arayışı sonucu kaydığı demiryolları şirketlerinin bilet satışlarında ise patlama oldu.
WHO’dan sağlık uyarısı
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), İzlanda’daki volkanın püskürttüğü küllerin gökten yağmaya başlaması durumunda Avrupalılara evden çıkmamaları uyarısında bulundu. WHO sözcüsü David Epstein, kül bulutunun ne gibi bir zarar vereceğini tam olarak bilmediklerini belirtmekle birlikte, mikroskobik külün solunması durumunda akciğerlere ulaşabileceğini ve solunum yoluyla ilgili problemlere yol açabileceğini söyledi. Külün, astım ve solunum yolu hastalıkları bulunanları daha fazla etkileyeceği belirtildi.
İzlanda sahil koruması tarafından yayımlanan bu fotoğraf konuşuldu dün... Fotoğrafta buzulun altındaki yanardağ krateri görülüyor ancak fotoğraf karesi ters çevrildiğinde ortaya ürkütücü bir resim çıkıyor!
Mevsimleri etkileyebilir
Meteoroloji ve jeoloji uzmanlarına göre, volkan patlamaları uzun süre devam ederse, atmosfere yayılan kül ve duman, güneş ile yeryüzü arasında perde oluşturarak hava sıcaklıklarının 4-5 derece düşmesine yol açabilir. İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, İzlanda’da faaliyete geçen volkanda patlamaların günlerce sürmesi halinde dünya genelinde mevsimlerin olumsuz etkilenebileceğine dikkati çekti.
Kadıoğlu, Avrupa’yı kaplayan volkan bulutlarının önce cumartesi günü (bugün) Türkiye’ye ulaşacağını tahmin ettiğini ancak, hava akımlarındaki değişiklik göstermesi nedeniyle bulutların, pazartesi veya salı günü Batı Anadolu ve İstanbul’a ulaşabileceğini ifade etti. Kadıoğlu, bulutların etkisinin ve gelme zamanının yine hava akımlarındaki değişikliğe ve yeni patlamaların olmasına göre değişebileceğini sözlerine ekledi.
Yolcular mahsur kaldı
Kül bulutları nedeniyle Türkiye’den yapılacak bazı uçak seferleri de aksadı. THY’nin dün İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan yapılması planlanan Köln, Londra, Amsterdam, Brüksel, Paris, Stockholm, Helsinki, Birmingham, Kopenhag, Hamburg, Göteburg, Frankfurt, Berlin, Varşova, Düsseldorf, Münih, Stuttgart, Dublin, Nürnberg, Riga ve Hannover seferleri karşılıklı gerçekleştirilemedi. Avrupa’ya yapılacak uçuşlarda, dün gece 24.00 itibariyle olumlu bir gelişme yoktu.Yurt genelinde THY’nin önceki gün 22 seferinin, dün de toplam 120 seferinin iptal edildiği açıklandı.
Turistler ülkelerine dönemedi
Havayolu şirketleri, iptal edilen seferlerden sonra yolculara konaklama imkânı sağladı. Çok sayıda da yolcu dış hatlar terminalinde bulunan THY’ye ait “Hotel Desk” adlı banko önünde otellere yerleştirilmek için bekledi. Muğla’da 3 bin 800 ve Antalya’da da 4 bin turist ülkelerine dönemedi.
Merkel de uçamadı
Kül bulutu nedeniyle ABD ziyaretinden Berlin’e dönen Almanya Başbakanı Angela Merkel’in uçağı Portekiz’in başkenti Lizbon’a inmek zorunda kaldı. Afganistan’da yaralanan askerlerle ülkesine dönemeyen Alman Savunma Bakanı Karl-Theodor zu Guttenberg’in uçağı da dün akşam İstanbul’a indi.
İŞTE O KÜL BULUTU:
