Kültürel mirasımız çiniler için İngiliz polisi bizden çok çalıştı

Milliyet ise tarihi çinileri Londra'da Bonhams Müzayede Firması aracılığıyla satmaya çalışan Pakistanlı antika tüccarı Beşir Muhammed'i bularak, Sinan Paşa çinilerinin akıbetini araştırdı. Ve işte çinilerimizin ve ilgisizliğimizin öyküsü: Türkiye'nin kültürel mirasına ilgisizliği bir kez daha gözler önüne serildi. 1999'da Bursa'nın Yenişehir ilçesindeki 16. yüzyıldan kalma Sinan Paşa Camii'nden çalınan paha biçilmez 14 parça İznik Çinisi'nin izi, 2002'de Londra'da ortaya çıktı; ancak Türkiye'den iade için herhangi bir talep olmadı. Bunun üzerine antika kaçakçıları bu tarihi mirasımızın izini bir kez daha kaybettirmeyi başardı. Beşir Muhammed konuşmaya, "Sinan Paşa Camii'ne ait İznik çinileri, dükkânımın bodrumunda birkaç ay kaldı. Çinilerin çalıntı olduğunu anladıktan sonra bunları bana satan ve Türkiye'de 'sosyete antikacısı' olarak tanınan Yaman Mursaloğlu'na iade ettim. Ona verdiğim 45 bin sterlini hâlâ geri alamadım. Tarihi eserler şimdi Yaman Mursaloğlu'nda" sözleriyle başladı.Çiniler için 270 bin sterlin isteyen Mursaloğlu'na 45 bin sterlin nakit, bir tombak miğfer ve ünlü Fransız ressam Antoine de Favroy'un bir tablosunu verdiğini söyleyen Muhammed, şunları anlattı: 'Parayı da vermedi' "Londra'da Broadbent Caddesi'ndeki 8 numaralı dükkânımın bodrumunda, bir yatağın altında sakladığım çinileri satmak için ünlü müzayede firması Bonhams'la temasa geçtim. Bonhams'ın İslam Eserleri Bölümü Başkanı Claire Penhallurick'e çinilerin fotoğraflarını gösterdim. Ardından kendisi de gelip çinileri gizlediğim yerde gördü. Çinilerin çalıntı olmadığını, Türkiye'de 1999 depreminde yerle bir olan bir camiden alındığını anlattım. Ancak 12 Ekim 2002'de Hollandalı antika uzmanı Michel Van Rijn, internet sitesinde çinilerin çalıntı olduğunu açıkladı. Aynı tarihlerde bir Türk gazetesi de 'Çalınan çiniler Katarlı Şeyh'te' diye haber yaptı. Şeyh Saud Thani bu haberi yalanladı ama Bonhams Müzayede Şirketi çinileri almaktan vazgeçti, üstelik İngiliz polisi Scotland Yard'a ihbar etti." Polise ihbar edildi Bundan sonra çinilerin bir süre Londra'da başka bir galeride kaldığını anlatan Beşir Muhammed, "Çinileri, ünlü bir galeri sahibi benden Katar Şeyhi Saud al Thani'ye göstermek istediğini söyleyerek istedi. Çiniler bir hafta galerilerinde kaldı. Sonra satın alma planları olmadığını belirtip geri getirdiler" dedi. 'Katar Şeyhi inceledi' Londra'da Türkiye'den kaçırılan birçok parçanın el atından satıldığını iddia eden Pakistanlı antika tüccarı, şöyle devam etti: "Yaman'la birkaç iş yapmıştık. Getirdiği çinilerin çalıntı olup olmadığını sordum. Bana Türkiye'den bir antika satıcısından aldığını söyledi. 270 bin sterlin istedi. O kadar parayı bulmam imkânsızdı. Çinileri galerimde satarsam parasını verebileceğimi söyledim. Yaman paraya acil olarak ihtiyacı olduğunu söyleyince önce bir miğfer ve bir tablo verdim. Bir ay sonra da 45 bin sterlin gönderdim. Ardından bir Türk gazetesinde çıkan bir haber üzerine Yaman'ı aradım. 'Malını geri al, çalıntıymış' dedim. Arkadaşı Kamil Kitapçıyla birlikte bana geldi. Çinileri geri aldı, paramı da en kısa zamanda vereceğini söyledi. Hâlâ vermedi." Muhammed, "Çiniler şimdi nerede?" sorumuza da şu yanıtı verdi: "Tarihi eserlerin İngiltere'de arandığını öğrenen Yaman Mursaloğlu, 14 parçayı ayrı ayrı partiler halinde büyük ihtimalle İngiltere'den çıkardı." 'Çinileri aldı ama...' Bonhams'ın ihbarı üzerine Beşir Muhammed'i sorgulayan Scotland Yard'ın tarihi eser kaçakçılığıyla ilgili şubesinden polisler, Türk hükümetinden çinilerin çalındığına dair hiçbir başvuru olmadığı için bir şey yapamadı. Konuştuğumuz bir Scotland Yard üst düzey yetkilisi, 12 Ekim 2002'den geçen yıla kadar Türk yetkililerden bir başvuru gelmediğini ve olayın üzerine gidilemediğini doğruladı. Scotland Yard: Türk hükümeti başvuru yapmadı Michel Van Rjin de antika kaçakçılığı yapıyordu, daha sonra kaçakçılığı bırakıp antika kaçakçılarının peşine düştü. Orijinal mekânlarından kaçırılan tarihi eserleri ait oldukları ülkelere göndermekle ün salan Hollandalı antikacı, "Türk yetkilileri birçok kez uyardım, ama onlar hiçbir şey yapmadı. Web sayfamdaki haberler yüzünden Türkiye'den de birçok ölüm tehdidi aldım" dedi. Beşir Muhammed ve Yaman Mursaloğlu'nu uslanmaz birer tarihi eser kaçakçısı olarak tanımlayan Rijn, "Eğer İznik çinilerine ilişkin haberleri web sayfama koymasaydım, ayrıca Scotland Yard'a bu kadar baskı yapmasaydım, Bonhams müzayede şirketi bu çinileri 250 bin sterlin taban fiyattan satacaktı" diye konuştu. 'Baskı yapmasam çoktan satarlardı'