Mevsimsel allerjik rinit: Bahar nezlesi

Koç Üniversitesi Hastanesi hekimi Dr. Ayşe Bilge Öztürk allerjik rinit(bahar nezlesi) ile ilgili bizleri bilgilendiriyor. Allerjik rinit çocukluk çağında ve erişkinlerde en sık görülen allerjik solunum yolu hastalığıdır. Ülkemizde görülme sıklığı çocuklarda %2-37, erişkinlerde %8-30 arasında değişmektedir. Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilirse de ilk belirtiler çoğunlukla çocukluk ve genç erişkin dönemde ortaya çıkmaktadır.

Allerjik rinit görülme oranı son 10 yılda giderek artmıştır.

Allerjik rinitli hastalar:

• Hapşırık, burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve burun kaşıntısı,

• Geniz akıntısı, öksürük, halsizlik, koku almada güçlük,

• Damak ve kulak içinde kaşıntı,

• Gözlerde kaşıntı, sulanma ve kızarıklık yakınmaları ile başvurabilirler.

Tedavi edilmeyen hastalarda:

• Rahat nefes alamama nedeniyle uyku bozuklukları,

• Çocuklarda dikkat eksikliği, konsantrasyon bozukluğu ve sınav başarısızlığı,

• Erişkinlerde hastalığın ciddiyetine bağlı olarak akademik performansta ve iş üretkenliğinde azalma bunların sonucunda da yaşam kalitesinde düşme görülebilir.

Polen allerjisine bağlı rinit şikayetleri genelllikle polen mevsimi olarak tanımlanan “Nisan-Temmuz” döneminde ortaya çıkar ve her yıl aynı dönemde tekrar eder. Bazı bölgelerde polenlerin yılboyu devam etmesine bağlı olarak hastaların yakınmaları da yılboyu devam edebilir. Yeşil alanlarda polen yoğunluğunun daha yüksek olması nedeniyle allerjik kişilerin bu bölgelerde şikayetleri ağırlaşır. Polen allerjisi olan hastaların semptomları özellikle güneşli ve rüzgarlı havalarda artar.

Polenler rüzgarın etkisiyle çok uzak mesafelere taşınabilir ve polen kaynağından çok uzakta bile olsalar duyarlı kişiler bundan etkilenebilir. Coğrafya, ısı ve iklim koşullarına bağlı olarak polen sayıları ve özellikleri yıldan yıla değişebilmektedir ve allerjik kişilerin yakınmalarının şiddeti de buna bağlı olarak yıldan yıla farklılık gösterebilmektedir.

Polenler ağaç polenleri, çayır polenleri ve yabani ot polenleri olarak genel olarak üç grupta incelenir. Ağaçlar genellikle kış sonunda ve ilkbahar başında polen üretir. Çayır polenleri ilkbahar sonu ve yaz başında, yabani ot polenleri ise yaz sonu ve sonbahar başında atmosferde yoğun olarak bulunur. Ülkemizde en sık bulunan polen cinsi çayır polenleridir.

Allerjik rinit, özellikle de mevsimsel allerjik rinit hastanın hikayesi ile tanı konabilen bir hastalıktır. Kan veya deriden yapılan allerji testleri ile rinite neden olan allerjik ajan ortaya çıkarılabilir. Ancak polen allerjisi olan hastalara aşı tedavisi (immünoterapi) düşünülmediği sürece, allerji testleri uygulanması gereksizdir.

Bir kısım polen allerjik kişilerin yakınmaları yıllar içinde kendiliğinden gerileyebilmektedir. Ancak hastalığın aktif olduğu dönemde tedavi gereklidir. Allerjik rinitin tedavisinde şikayetleri arttıran allerjenlerden kaçınma ve ilaç tedavisi esastır. Başlıca polen korunma önlemleri:

1. Polen mevsiminde açık havada uzun süre kalınmamalıdır.

2. Evler akşam saatlerinde havalandırılmalıdır.

3. Polenlerin göz temasını engellemek ve göz yakınmalarını azaltmak için gözleri tamamen çevreleyen güneş gözlükleri kullanılmalıdır.

Mevsimsel allerjik rinit tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar; antihistaminikler ve kortizon içeren burun spreyleridir. Spreylerde bulunan kortizon sadece burun bölgesine uygulandığından yan etkisi yok denecek kadar azdır. Bu ilaçlar hastalarda uzun süreli ve güvenle kullanılabilmektedir. İlaç tedavisi yanında etkinliği kanıtlanmış diğer bir tedavi aşı tedavisi (allerjen ile immünoterapi) dir.

Allerjen immünoterapisi uygun kişilerde mutlaka allerji uzmanlarınca yapılmalıdır. Hastalık şiddetine uygun olan tedavinin belirlenmesi ve allerjenlerden korunmada daha ayrıntılı bilgi için, hastalar izlemlerini yapan hekime danışabilir. Konu ile ilgili bilgi edinmek için Türkiye Ulusal Allerji ve İmmunoloji Derneği ve Türk Toraks Derneği web sitelerinden faydalanılabilir.