Muslukları ‘açuk’ koyanların sonu

ECA Tarihi Musluk Koleksiyonu sergisinin tam da ortasında camekânın içine her halinden sığmadığı belli tarihi bronz yangın musluğunu görünce gerçekten şaşırıyorsunuz. Gördüğünüz arte povera bir heykel değil çünkü. 18.yy.’a ait. Gündelik hayatın tam da içinden ama görünmeyen nesnelerinden bir adet yangın musluğu! ECA’nın Aya İrini’de düzenlediği Tarihi Musluklar Sergisi, geçmişin gündelik nesnelerinden muslukların her türlüsünü farklı dönemleriyle sergiliyor. Sergi boyunca bazı musluk tasarımlarının modernliği karşısında şaşkınlığınızı önleyemiyorsunuz. Bu yüzden şaşkınlığın yarattığı merakla bu burma lülelerin tarihini öğrenmek istiyorsunuz. Şimdi şöyle... Burma lüle biçimindeki musluklar ilk kez Kanuni döneminde kullanılıyorlar. Bu burma lülelerin yani muslukların çeşmelere takılması hiç de kolay olmuyor. Sucu esnafı ve sahipleri bu muslukları hiç ama hiç istemiyorlar.
Muslukları protesto eden ve halkı da kendi taraflarına çekmeye çalışan sucu esnafı ve Sipahileri, ne yazık ki Kanuni Sultan Süleyman’ın baskısıyla susmak zorunda kalıyorlar. Çeşmelere takılan yeni muslukları tahrip etmeye kalkanlar Kanuni’nin "Yabana akmak içün açuk koyanların dahi vechi meşruh üzre haklarından gelesün" fermanıyla pes ediyorlar.
Tümü döküm tekniğiyle yapılan musluklar önceleri bakır - kalay alaşımı kullanılarak bronz, daha sonra daha ucuz olan bakır - çinko alaşımı pirinç malzemeden yapılıyor. Saray muslukları tunç üzerine altın yaldızlı, bol gümüş alamışı değerli madenlerden hazırlanıyor, işçilikleriyle öne çıkıyor. Sergide yer alan 18. ve 19. yy.’a ait musluklarda göze çarpan ilk şey, bezeme ve form olarak bir heykel gibi özenle tasarlandıkları. Yılan, ejderha, koç başı, kuş gibi formlardaki musluklar, ait oldukları binaların mimari zevkinin de birer yansıması.. Sergiyi düzenleyenlerden İslam Eserleri Müzesi direktörü Dr. Nazan Ölçer, bugün pek çok tarihi yapı içinde veya cephesinde yer alan muslukların, ne yazık ki orijinal olmadığına, eritilmekten tesadüfen kurtulmuş örneklerinin de azlığına dikkat çekiyor.
Tarihi Musluk Koleksiyonu Sergisi, sezonun en ilginç sergilerinden biri. Evet koskoca Aya İrini’nin tam ortasına kurulmuş camekanların içinde tarihi musluklara bakmak biraz garip. Kilisenin sahnesine kurulmuş Barkovizyondaki görüntüler ilgi çekici değil hatta sıkıcı. Yeni çeşme uygulamaları güneyde son dönem açılan oryantal tatil köyü aksesuvarlarını andırıyor andırmasına da... O bronz koca yangın musluğunun camekân içine sığmayan hali, gerçekten sergiyi kurtarıyor. İlginç kılıyor.