‘O oyun’un, ‘o afiş’i, şimdi ‘bu sergi’de

‘O oyun’un, ‘o afiş’i,
şimdi ‘bu sergi’de
Bülent Erkmen’in Tiyatro Devran’dan bugüne, Kumpanya için yaptığı "işler"i İstanbul Sanat Merkezi Kumpanya Sahnesi fuayesinde sergileniyor
ELİF KORAP

Bülent Erkmen’in Tiyatro Devran’dan bugüne Kumpanya için yaptığı afiş ve diğer ‘şey’lerini kapsayan "Afişler ve Diğer Şeyler" sergisi, İstanbul Sanat Merkezi Kumpanya Sahnesi fuayesinde sezon boyunca sergilenecek.
Sergi, Erkmen’in on yıl boyunca Kumpanya oyunları için hazırladığı afişler, tanıtım broşürleri, bilet, kartpostal, davetiye, çıkartma, basın bülteni, küçük ilanlar, logolar, kurumsal yapıyı oluşturan basılı malzemeler, video film gibi işlerini kapsıyor.

"O anın" yansıması
Sergide yer alan afişlerin bir özelliği, bu işlerin sahnelenecek oyunların metinleri için değil, "o zaman dilimiönde sahnelenecek olan "o oyunu" yansıtıyor olmaları. Yani afişlerin sahnelenen oyunun, o andaki oyuncularının, yönetmeninin, tüm unsurlarının özelliklerini taşıması. Bu nedenle, Erkmen hemen hemen tüm oyunların afiş tasarımlarında, oyunda yer alan oyuncuları, kimi zaman da oyunun yönetmenini, yazarını, onların el, ağız, yüz ve göz görüntülerini çeşitli biçimlerde kullanmış.
Böylece afişler oyun metninin afişi olmadığı gibi, sahnelenen oyunun da bir parçası haline gelmiş.

Fark edilmeyen önem
Şimdi bu sergide bir araya gelen ‘o oyun’ların afişleri yeni bir işlev üstleniyor. Erkmen’e göre bu işlev "Yapılan ama görülmeyen şeylerin kurumsal bir bütünlüğü sağlamadaki fark edilmeyen önemiöni vurgulamak. İşler kronolojik sıraya göre değil, birbirleriyle olan ilişkilerine göre mekâna yerleştirilmiş. Hepsi çok farklı zamanlarda yapılmış işler ancak şimdi bu sergiyle aralarında eskiden beri süregelen ilişki faklı bir boyuta geçerek yeni bir etkileşime olanak tanıyor, tanıtımını üstlendikleri oyunları değil, kurumun yaşamını aktarıyorlar.
Kumpanya’nın 10. yıl kapsamında "İsm 2. Kat" etkinlikleri içinde yer alan sergi için Erkmen şunları söylüyor:
"Sergide genel olarak iki eğilim görürsünüz. Tanıtım malzemesinde görülen işaretler, bu tiyatro da görülen eğilimlerin de belirleyicileri aynı zamanda. Bir yandan daha hareketli daha dışa dönük bir anlayışın ürünlerinin afişlerini, diğer yandan daha kapalı, izleyiciye daha fazla iş bırakan bir anlayışın oyunlarının afişlerini görüyoruz.
Burada gördüğünüz tüm oyunlar tiyatro metinlerinin değil, "o tarihte", "o oyuncularla" yapılan "o oyunun" afişleridir. El, ağız, bu oyunların afiş malzemeleridir.

On yılı anlatan işler
Örneğin, "Kim o?", kimlik, azınlık olma hali üzerine bir oyun. Bu durumun üzerine yapılan oyunu oyuncularının kimlikleri üzerine oturttum tasarımı. Oyundaki soru, bu oyunun afişinin görsel malzemesi olarak başka bir düzleme taşındı. Dünya Tiyatro Günü’nde Naz Erayda’nın yaptığı bir işi görüntüledim. Bu da bir video çalışması olarak yer aldı sergide.
Yalnız afişler değil, diğer tasarımlar da oyuna göre farklı önemler kazanıyor. Örneğin "Yedi" adlı oyun... Bu oyunun biletleri önemlidir. Her temsile yedi kişi çağırılmıştır. Bu nedenle biletler numaralanmıştır. 130 numaralı bilet 130’uncu izleyicinindir. Bu parçalar çok önemli. Bir kurumsal kimlik oluşturup oradan güçlü bir yapı çıkaran görünmeyen malzemelerdir bunlar.
Afişler oyunların, oynadıkları süre içindeki tanıtımlarını yapmak için tasarlandı. Şimdi burada, başka bir nedenle tekrar bir araya geliyorlar. On yılın fonksiyonunu, on yılı anlatma işlevini yükleniyorlar."



SANAT