Ölü kuşlar cenneti

Doğa harikası Sultan Sazlığı'nda, çevre ve avcı katliamı serbest, belgelemek yasak

İhsan Yılmaz


Uluslararası Ramsar Sözleşmesi'ne göre "A sınıfı" sulak alanlar listesinde yer alan Ortadoğu ve Avrupa'da eşi benzeri bulunmayan 301 türde 700 bin canlının yaşadığı Sultan Sazlığı Kuş Cenneti katlediliyor.
Kayseri'nin Develi, Yeşilhisar ve Yahyalı ilçeleri üçgeninde bulunan doğal SİT alanı Sultan Sazlığı SOS veriyor. Turizm ve tanıtım yönünden yeterince değerlendirilemeyen ve korunamayan bu alan, son yıllarda hızla kirletiliyor. Fabrikaların atıkları, üç ilçenin kanalizasyonu, evsel, tarımsal atıklarla avcılar, sazlığı tehdit ediyor. Sazlığı besleyen su kanallarındaki aşırı kirlenmenin yanı sıra bölgede ölü kuşlara da rastlanıyor.
Jandarmanın çabasına karşın, 12 ay avlanmanın yasak olduğu bölgede, hala avcılık sona erdirilebilmiş değil. 17 bin 200 hektarlık alanı, biri özürlü beş kişi koruyor.

Fabrika atıkları

"Sultansazlığı Tehlike Raporu"nu hazırlayan Sultansazlığı Tabiatı Koruma Vakfı ve Türkiye Doğal Hayatı Koruma Vakfı Başkanı Mehmet Yakuter'in iddiaları şöyle:
"Asil Deri Fabrikası, en büyük tehditlerden biri. Para ve üç gün kapatma cezası verildi, ancak fabrika, deri işlemede kullandığı krom altı maddesini atıklarla birlikte dört yıldır Yay Gölü'ne deşarj ediyor. Doğru düzgün çalıştırılmayan arıtma tesisi de işe yaramıyor. Saray Halı Fabrikası ise yeterli arıtmayı yapmadan atığını bırakıyor. İranlıların özelleştirme yoluyla aldıkları Çinkur fabrikasının bacadan dışarı verdiği ağır metaller de rüzgar yardımıyla alana gidiyor."
DSİ'nin doğal su akış sistemini bozması, ihraç edilmek üzere sazların zamansız kesilmesinin de ekolojik sistemi bozduğunu öne süren Yakuter, kısa süre içinde Sultan Sazlığı için özel jandarma biriminin kurulmasını ve Milli Parklar çalışanlarının eleman ve teknik donanım yönünden güçlendirilmesi gerektiğini söyledi.

Gazetecilere saldırı

Kirliliğin boyutunu ortaya koymak için yaptığımız çalışma sırasında sazlık alana 400 metre mesafedeki Ova Çiftlik köyündeki Milli Parklar Kuş Halkalama İstasyonu ve Kontrol Merkezi'nde çalışan, başta bölgeyi kaçak avcılarlara karşı korumakla görevlilerin saldırısına uğradık.
Atıklarla kirlenen su kanalında ölü bir flamingoyu görüntüleyince, önce bize rehberlik eden Yakuter'e saldıran bazı görevliler, daha sonra güç kullanarak makinamızın içindeki filmi aldı.
Yeşilhisar Jandarma Komutanlığı'na suç duyurusunda bulunmamızdan sonra Yakuter iki, ulaştırma görevlimiz Tuncay Alyurt da bir gün rapor aldı. Memur Mehmet Akbulut, filmi makineden alan Halit Akgün ve Ayhan Bal'ın ifadelerini alan jandarma, Süleyman Ay ile Kadir Ata'yı da ifade vermeye çağırdı. Jandarma yetkilileri, dosyayı tamamladıktan sonra Yeşilhisar Savcılığı'na gönderileceğini bildirdi. Milli Parklar yetkilileri de olayla ilgili idari soruşturma başlatılacağı kaydetti.

Sultan Sazlığı ve tarihçesi

Osmanlı padişahlarının av yeri olarak bilinen Sultan Sazlığı, Kayseri'ye 70 kilometre uzaklıkta ve kuş göç yolu üzerinde. Göl, sazlık ve otluk alanlarla birlikte 17 bin 200 hektar olan Sultan Sazlığı, Yay gölü (tuzlu), sazlıklar (tatlı) olmak üzere iki ekolojik sistemi birarada bulunduruyor.
İlk kez İsmet Özer tarafından yapılan bir araştırmayla ortaya çıkarılan Sultan Sazlığı'nın daha sonra dünya çapında bir sulak alan olduğu belirlendi. 1971'de Kara Avcılığı Kanunu'na dayanarak "Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası", 1988'de "Tabiatı Koruma Alanı", 1993'te Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nca "Birinci Derece Doğal Sit Alanı" ilan edildi. 15 Mart 1994'te ise Bakanlar Kurulu kararıyla Uluslararası Ramsar Sözleşmesi'nin (Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi) maddeleri uyarınca A sınıfı "Sulak Alanlar Listesi"ne alındı.

301 tür kuş var

Sultan Sazlığı'nda en dikkat çeken kuş flamingolar. Bunun yanında pelikan, balaban, balıkçıl türleri, leylek, kuğu, boz kaz, çeltikçi, ördek çeşitleri, arı şahini, akbaba, atmaca, kızıl şahin, yırtıcı kartal, kerkenez, doğan çeşitleri, bıyıklı doğan, kınalı keklik, saz tavuğu, turna, deniz saksağanı, uzunbacak, step yağmurcunu, dağ kumkuşu, çulluk, nehirkenarı koşucusu, martı, kırlangıç çeşitleri, bağırtlak, üveyik, alaca baykuş, yalı çapkını, mavu kuzgun, kırlangıç, sarı kuyruksallayan, bülbül, kızılkuyruğu, ardıç çeşitleri, çalıkuşu, ötleğen, bıyıklı baştankara, yırtıcı boğan, saksağan, ispinoz, kirazkuşu, şarkıcı ardıç gibi 301 tür kuş ve diğer hayvan grupları bulunuyor.