DEPRESYON HAKKINDA BİLMEK İSTEYECEĞİNİZ HER ŞEY

Depresyon nedir?

Depresyon; bireyin gündelik yaşantısını, konsantrastonunu, motivasyonunu ve yaşama sevincini olumsuz etkileyen bir duygu durum bozukluğudur. Depresyon, kişinin sadece olumsuz duygulanım içinde olması değildir. Majör depresyon tanısı almış pek çok kişinin fiziksel sağlığında da olumsuz değişimler olmuştur. Örneğin iştahlarında ciddi bir azalma veya artış ve uyku sorunları görülmeye başlanmıştır. Son yıllarda depresyon çok sık karşımıza çıkan bir olgu olmuştur. Amerika'da yapılan bir araştırma, yılda 15 milyon Amerikalı'nın depresyon tanısıyla takip ve tedavi edildiğini gösteriyor*.

Pek çok birey, hayatının bir kısmında kendini kötü hissedebilir. Ancak duygusal olarak her çökkünlük depresyon değildir. Depresyon; çökkün ve mutsuz duygu durumun çok daha uzun süredir devam ettiği, olumsuz düşüncelerin devamlı eşlik ettiği ve enerjinin çok düştüğü bir duygu durum halidir. Majör depresyon tanısı almış bir birey çoğunlukla eğlenceli bir haftasonu tatili geçirirken depresyondan çıkıp, hafta başı yeniden depresyona girmez. Depresyon, aktivite ve mekan gözetmeksizin görülür.

En ciddi depresyon vak'alarında bile tedavi mümkündür. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, sonuç almak da o kadar hızlı olur. Pek çok araştırma, depresyon tedavisinde en etkili yöntemin Bilişsel Davranışçı Terapi olduğunu gösterir*. Psikoterapi sürecinde bireyin gerçekçi olmayan olumsuz düşünceleri ve davranışları ile çalışılır. Gerekli durumlarda ilaç tedavisinden de faydalanılır.

Depresyon belirtileri nelerdir?

*Bir süredir devam eden üzgün, depresif ve ağlamalıklı duygu hali

*Karamsarlık ve hiçbir şey düzelmeyecekmiş hissi

*Suçluluk, değersizlik ve beceriksizlik düşünceleri

* Bir zamanlar keyif alınan aktivitelerden artık zevk almamak

*Cinsel aktivitelere karşı ilgiyi yitirmek

*Enerji düşüklüğü, kronik yorgunluk hissi, sabah yataktan kalkmak istememe,

*Az veya çok uyuma, uykuya dalmada güçlük veya gece sıkça uyanıp uykuya devam edememe

* Konsantre olmada güçlük, hafızda zayıflama, çalışma veriminin düşmesi

*İştahta artış veya azalma,kısa süre içerisinde 5 kilodan fazla kilo alma veya verme

*Huzursuzluk,

*İntihar düşünceleri veya girişim planları

Depresyon tanısı almış kişiler yukarıdaki belirtilerin hepsini göstermez. Bazen birkaçı, bazen de pek çoğu gözlemlenebilir. Tanı konabilmesi için mutlaka bir uzman psikolog veya psikiyatristten destek alınması gerekir.

Depresyonun nedenleri nelerdir?

Depresyonun bilinen tek bir nedeni yoktur. Depresyonu genetik, biyolojik,çevresel ve psikolojik faktörlerin bir araya gelmesiyle açıklamak daha doğru olur. Travmalar, sevilen birinin ölümü, ayrılıklar veya bunun gibi stresi tetikleyebilecek durumlar depresyonun ortaya çıkmasında önemli bir rol oynar. Fakat bazı durumlarda depresif belirtiler hiçbir neden yokken de ortaya çıkabilir.

Beyin görüntüleme teknolojileri (MR cihazları gibi), depresyonda olan kişilerin beyinlerinin, depresyonda olmayan bireylere göre daha farklı göründüğünü göstermektedir. Depresyonda olan kişilerin düşünme, uyku, iştah, duygudurumdan sorumlu beyin alanlarının normalin dışında bir aktivite sergilediği gözlemlenmiştir. Bunlara ek olarak, depresyondaki bir kişide beynin iletişim aracı olarak kullandığı nörotransmiterlerde de olağan dışı olumsuz aktiviteler olduğu belirtilmiştir. Ancak net bir şekilde beyindeki hangi değişikliğin depresyona tam olark neden olduğu belirlenememiştir.

Bazı depresyon çeşitlerinde genetik geçiş önemli rol oynar. Bu sebeple anne veya baba tarafında depresyon tanısı almış bireylerin olması depresyon olasılığını arttıran bir faktördür.

Depresyonun çeşitleri nelerdir?

Depresyon, genelde iki temel şekilde karşımıza çıkar. Bir tanesi, gündelik hayatta "depresyon" kelimesi olarak kullandığımız, ancak psikiyatri ve psikoloji alanında "Majör Depresyon" olarak adlandırılan çeşididir. Yukarı saydığımız depresyon belirtileri majör depresyonda görülür.

Bir diğer çeşidi ise "Bipolar Depresyon" olarak adlandırılan, depresyon ve manik süreç dediğimiz aşırı mutlu ve enerjik halin birbirini takip ettiği çeşididir. Bipolar tanısı almış kişiler aşırı mutlu ve aşırı çökkün ruh halini iki zıt kutupta yaşar ve bu zıt duygudurum hali döngüler şeklinde birbirini takip eder. Örneğin 4 ay manik (aşırı enerjik ve mutlu), 4 ay depresif süreç geçirebilirler. Ancak Bipolar Depresyon tanısı koymak zordur. Bu nedenle bireyin terapisti ve doktoru tarafında süreçte çok sıkı takip edilmesi gerekir.

Yeni bir bebeğin gelişi annede duygu durum dalgalanmaları yaratabilir. Eğer bu süreç uzun sürerse ve anne depresyon belirtileri göstermeye başlarsa "Doğum Sonrası Depresyon" görülüyor olabilir. Bu süreç hem biyolojik hem de çevresel faktörlerden etkilenir. Anneliğin vermiş olduğu ani hormon değişimleri ve hayatının dramatik olarak değişmesi depresif süreci tetikleyebilir.

Mevsim değişikliklerinde de duygusal alanda dalgalanmalar yaşanabilir. "Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu" olarak adlandırılan bu süreçte kişiler depresyon tanısı alacak kadar ciddi ve yoğun bir biçimde belirtileri göstermez ve bu belirtiler geçicidir. Ancak depresif belirtiler devam ederse, mutlaka bir uzmana başvurulması gerekir.

Depresyon tedavisi:

Depresyon, ne boyutta olursa olsun, kesinlikle tedavi edilebilen bir durumdur. Pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi, depresyonda da tedavi ne kadar erken başlarsa o kadar hızlı sonuç alınır ve tekrarlama olasılığı düşer.

Doğru depresyon tedavisinde fiziksel rahatsızlıkların ilk etapta elenmesi gerekir. Örneğin bazı viral enfeksiyonlar veya tiroid rahatsızlıkları depresyonu tetikleyici olabilir. Alkol veya uyuşturucu kullanımı olup olmadığı tedavide ilk bakılacaklar arasındadır.

Eğer bireyin biyolojik olarak herhangi bir rahatsızlığı yoksa, tedavide psikiyatri ve klinik psikooloji el ele ilerler. Depresyon tedavisinde Bilişsel Davranışçı Terapi ve ilaç kullanımı eş zamanlı ilerleyebilir. Bazı durumlarda sadece terapi yeterli olmaktadır. Terapi süreci kişiyi depresyona sürükleyen olumsuz düşünme süreçlerini değiştirdiği için, ilerleyen zamanlarda depresyonun tekrar etmesini önler. Ancak birey terapiye gelemeyecek kadar ağır depresif belirtiler gösteriyorsa (örneğin yatağından çıkacak kadar enerjisi yoksa) ilaç tedavisi ile kişiyi terapiye hazır hale getirmek uygun olacaktır.

Haftada 3 veya daha fazla yapılan fiziksel egzersiz veya açık havada yapılan yürüyüşler de depresif belirtilerin azalmasına yardımcı olur.

Yazar:Uzman Klinik Psikolog İpek Gökozan,Madalyon Psikiyatri Merkezi

www.ipekgokozan.com twitter:@ipekgokozan instagram:psikologipekgokozan

*Kaynak: