Rüyalarımızı hatırlayamamızın arkasında bilim yatıyor
Tam birine anlatacakken hafızamız silinmiş gibi unuttuğumuz rüyaların arkasında, uyku sistemimizin karmaşık yapısı var. Uykunun ne olduğunu anlamak, rüyaların nasıl unutulduğunu anlamanın tek mantıklı yolu...
"Seni görmem imkansız, rüyalarım olmasa" sözünün kaynağıdır rüya. İstediğiniz, istemediğiniz, karşılaşmaktan çekindiğiniz ya da karşılaşmak için can attığınız, yıllardır görüşmediğiniz, gördüyseniz de hatırlamadığınız, tanıdığınız, tanımadığınız herkesi rüyalarda görürsünüz. Rüya, uyku sırasında gerçeklikle aranızda kopan bağın farklı gerçekliklerle kurulduğu bir süreçtir.
Keşke hatırlasak...
Çoğumuz, gece gördüğümüz rüyayı birilerine anlatmaya çalışırken zorlanırız. Hatırlayamıyoruz zira. Tüm detaylar silinip gidiyor zihnimizden. Peki, nasıl oluyor da birkaç saat önce zihnimizin ince ince işlediği bir rüya bir anda yok olup gidebiliyor? Tüm rüyalarımızı hatırlasak müthiş olmaz mıydı?
Belki de olmazdı. Gerçeklik algımız karışabilir ve yaşama adapte olmakta zorlanabilirdik. Fakat yine de, rüyaları neden hatırlayamadığımız sorusu, üzerinde konuşmayı hak ediyor.
Uyku, çok karmaşık bir şey
Çoğumuzun düşündüğünün aksine uyku, epey karmaşık bir yapıya sahip. Yalnızca "Yoruldum ve uykum geldi" cümlesiyle açıklamak zor ve yalnızca "Uyudum, birkaç saat sonra da uyandım" cümlesiyle açıklanamayacak kadar fazla evre içeriyor. Uyku sırasında dinlenen zihin, çok hızlı bir trenin içinde bir aşağı bir yukarı gidip geliyor. O tren, duygularımızla yüklü. Üstelik uyku aynı zamanda, bir zihinsel aktivite...
Hızlı göz hareketleri ve rüyalar
Rüyalar çoğunlukla, uykunun hızlı göz hareketlerini içeren (REM / Rapid Eye Movement) evresine denk geliyor. Senkronize olunmayan bir uyku süreci anlamına da geliyor; zira bazen uyanıklık belirtileri de gösteriyoruz. Gözlerimiz çok hızlı hareket ediyor, düzensiz nefes alıp veriyoruz ve vücut neredeyse hiç hareket etmiyor. REM, 90 dakikalık bir dalga halinde uykumuzun içinde yer ediniyor.
Kan akışı bile değişiyor
REM uykusu sürecinde kan akışımız bile değişiklik gösteriyor ve beynimizin kilit noktalarına fazladan kan akışı gerçekleşiyor. Korteks denilen, rüyaların içeriğinin oluştuğu beyin parçasına ve limbik sistem denilen duygusal durumumuzu etkileyen bölgeye ekstra kan akışı gerçekleşiyor. Bu da, farklı ve mantıksız öyküleri zihnimizin 'kabul ettiği' bir dönem olarak REM'i geçirdiğimizi gösteriyor.
Hatırlasak ne olur?
REM uykusunda yaşadığınız her şeyi ve rüyalarınızı hatırlasanız, bilim insanlarına göre gerçeklik algınız yıkılır. Yani, hangi hayatın ve gördüklerinizden hangisinin gerçek olduğunu karıştırırsınız. Bu nedenle beyin fonksiyonlarımız, bize 'farklı ve gerçekdışı' olay örgüleri gösterirken, bir yandan da bunları hatırlamamızı engelleyecek süreçler yürütüyor.
Zihnimiz, akıl sağlığımızı koruyor.
andac.uzel@demirorenmedya.com
