Matematikçiden tarihi polisiye

Helga Glaesener ve başına buyruk kahramanını ben arayıp bulmadım. Tesadüfen karşıma çıktılar. Bazen en hayırlısı böyle karşılaşmalar oluyor. Aslında daha önce tanışıklık kurma şansımız da zayıfmış. Çünkü Glaesener’in “Bataklık Köpekleri” dışında Türkçeye çevrilen tek kitabı, Yerdeniz Yayınları’ndan çıkan “Safran Satıcısı/ Die Safranhaendlerin”. O da ne yazık ki gözüme çarpmamıştı.
Önce kitaptan söz edelim: Mekânımız Toskana, zaman ise 18. yy. Tarihi bir esrarla karşı karşıyayız. Aynı zamanda bir reform dönemindeyiz. Bölgenin hakimi, Avusturya asıllı Büyük Dük Leopold, hukuk sisteminde birçok değişiklik yapmış ya da yapmaya niyetli. Ancak henüz hiçbiri yerine oturmamış. Kendi kurduğu Düzenleme Komitesi ile genelde hukuku ve yasaları düzeltmeye çalışıyor. ‘Giudice’ Enzo Rossi de bu kurulun üyelerinden biri, bir yargıç.

Art arda cinayetler
Cecilia Barghini ise, hukuktaki aksaklıklara genellikle birinci elden, onlar tanıdığı kişileri etkileyince tanık olur. Cecilia akrabası olan Rossi’nin kızı Dina’ya bakmakla görevli bir mürebbiyedir. Tiyatro dünyasının yıldızı Inghiramo ile yaşadığı bahtsız aşk macerasının ürünü olan çocuğu düşürmesine yol açan büyükannesi, ona bulduğu nişanlıyı istemeyen Cecilia’yı Floransa’dan küçük Montecatini kasabasına sürmüştür.
Büyükanne Bianca, aslında yeğeni olan, karısının terk edip gittiği Enzo’dan da haz etmez. Oysa, çok zor bir çocukluk geçirmiş olan yargıç, bilgili ve sağduyulu kararlarıyla tanınır.
Ancak Montecatini’de işler bir anda karışır. Bataklıkta, rahiplerin denetimi altındaki buharlı makinelerin yer aldığı evlerin birinde işkence görüp, köpekler tarafından ısırılarak öldürülmüş bir gencin cesedi bulunmuştur. Ölen genç balıkçının ikiz kardeşi, Yargıç Enzo’nun da eski sevgilisi olan, sakat ve asi Francesca ile balıkçılar intikam ister.
Büyük Dük’ün bölgedeki bataklığı kurutması, balıkçıları geçim kaynaklarından yoksun bırakıp yoksulluğa mahkum etmiştir. Ancak balıkçılara göre, Mario’nun katili, onun sevgilisini de elinden alan toprak sahibi Sergio Feretti’dir. Rossi başarısızca katili ararken, ilkini bir cinayet daha izler ve ne yazık ki o da sonuncu olmaz. Enzo Rossi bu arada bir başka yargıç olan Lupori ile de anlaşmazlığa düşer.

Yoksulluk ve hırsızlık
Helga Glaesener’in kitaplarının sanırım hepsi, tarihi polisiyeler. Ama tarihi olmaları da, iyi polisiyelikleri de ‘roman’ oluşları kadar önemli değil. “Bataklık Köpekleri”ni tarihi romanlara düşkün olanlar da, polisiye sevenler de, sadece roman okumayı tercih edenler de aynı rahatlıkla okuyabilir. Matematik eğitimi görmüş yazarın tarih bilgisinin nereden geldiğini bilmiyorum ama, dönemine hakim görünüyor. Grandük Leopold ve Beccaria gibi tarihi şahsiyetler de kitapta yer alıyor.
Karakter yaratma konusunda da hakkını yememek gerek. Cecilia ile Enzo’nun yanı sıra, Francesca Brizzi, yaşlı balıkçı Adolfo, büyükanne Bianca, hatta başrahibe ile ‘Sbirro’ Bruno, yaşayan karakterler.
“Bataklık Köpekleri”nin iyi bir roman olması, onun polisiye özelliğine de katkıda bulunuyor elbette. Glaesener’in sağlam bir olay örgüsü var; esrarını da, mevcut ihtimaller düşünülürse, sonuna kadar başarıyla gizlediği söylenebilir.
Öte yandan, tarihi roman oluşu onu bize yabancılaştırmıyor. Nasıl yabancılaştırsın ki? 18. yy. Toskana’sında hukukun ve kadın haklarının durumu ‘pek parlak değil’. Sorgu sırasında işkenceyi yasaklayan yasa çıkmış ama her yerde uygulanmıyor.
İnsanlar, ne kadar uğraşsalar üstesinden gelemedikleri yoksulluk yüzünden zaman zaman hırsızlık gibi suçlara itiliyor. Kimse yoksulların sorunlarıyla uğraşmıyor. Yüksek sınıf mensupları, sadece kendi çıkarlarını düşünüyorlar. Yani, eski hamam eski tas...