Canlar maliyete kurban edilmiş

Türkiye’nin, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 176 numaralı, “Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi”ni imzalamamasının ardında, “maliyet artar” gerekçesi çıktı. Zimbabve’nin bile imzaladığı sözleşmenin Türkiye tarafından kabul edilmemesiyle, Türkiye’deki madenler uluslararası denetime kapatılmış oldu. Sözleşme imzalansaydı, Soma’da hayat kurtarabilecek sığınma odası gibi önlemlerin hayata geçirilmesi zorunlu olacaktı. 1995 tarihli Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesi’ni sendikaların ısrarına rağmen Türkiye hükümetleri ısrarla imzalamadı.
Soma kazasından sonra imzalanması için imza kampanyası başlatılan uluslararası sözleşme temel olarak şu hususları teminat altına alıyor:
- Madende yangın ve patlamaları önleyecek tedbirlerin alınması. Doğal afetlere hazırlık.
- İşçi güvenliği ve sağlığı tehdit altına girdiği anda çalışmanın askıya alınması.
- Madenin, tahliye planına uygun şekilde tanzim edilmesi.
- Madenden dışarıya en az iki ayrı çıkış noktası olması.
- İşçilere güvenlik eğitimi verilmesi.
- İşverenlerin kaza sonrası sağlık ve kurtarma operasyonlarından sorumlu olması.
- Yer altındaki madencilerin isim ve konumlarının yukarıdan sürekli takip edilebilmesi.
- Madenlerin düzenli teftiş edilmesi.
- Madenlerde yeterli havalandırmayı sağlayacak altyapı oluşturulması.

Madenler uluslararası denetime kapandı
Anlaşma yürürlüğe girseydi Türkiye’deki tüm madenler ILO’nun standartlarına uymak zorunda olacaktı. ILO gerektiğinde uluslararası standartları denetim yetkisine de sahip. Sözleşmenin kabul edilmemesiyle madenler uluslararası denetimden muaf kalmış oldu. Sözleşmenin kabul edilmemesiyle sendikalar da maden güvenliği konusundan uzak tutulmuş oldu. Milliyet’e bilgi veren Maden-İş yetkilileri, sözleşmenin, maden güvenliğini, işveren-işçi ve devlet sacayağına oturttuğuna dikkat çekerek, “Bu anlaşmanın imzalanması bir anlamda madenleri uluslarası denetime sokmak olacaktır” dedi.

Maliyet için imzalanmadı
Türkiye’nin neden bu sözleşmeden uzak durduğu da başka bir merak konusu oldu. Son zamanlarda birbiri ardına özelleştirilen madenlerde, “maliyet” kaygısının öne çıkmaya başladığına işaret eden Dev-Maden-Sen Genel Başkanı Tayfun Görgün, “Eğer bu sözleşme uygulansaydı şu an madencilikte uygulanmayan kurallar uygulamaya konacaktı. Maliyetler artmasın diye çekince kondu” dedi.
Görgün, sözleşmenin, Şili’de madencilerin hayatını kurtaran, “sığınma istasyonu” gibi önlemleri de zorunlu kıldığına dikkati çekti. Görgün, “Kaza anında yangından, göçükten sığınma gibi gereçleri zorunlu tutuyor” diye konuştu.

İşçinin yer tespitinde önemli
Milliyet yazarı, sosyal güvenlik uzmanı Prof. Dr. Cem Kılıç, 176 sayılı ILO sözleşmesinin kaza anında alınacak önlemler, işçilerin korunma yöntemleri ve madencilerinin yerlerinin tespiti gibi önemli zorunluluklar getirdiğine işaret ederek, “Düzenleme GPRS’i zorunlu kılıyor. Eğer böyle bir durumda bu düzenleme olsaydı belki yanındaki bir çip aracılığıyla işçinin nerede olduğu tespit edilebilirdi. Anlaşılan o ki mali yükümlülükler var, o yüzden çekince oluşuyor. Uluslararası tetkiklerin rekabette sakınca oluşturabileceği değerlendirmesi yapılıyor olabilir” dedi.

İSTİFA MÜESSESESİ
Tekin, “Siyasetçilerin demokrasilerde olan istifa müessesesini işletmesidir. 300 civarında can kaybı olan Soma’da neden kimse istifayı düşünmez? Hiç kimsenin kusuru yok mu? Bu kadar kusursuz bir müessese mi? İstifa edin soruşturmalar selametle sonuçlansın, bizler de ‘bu hükümetin kusurlu olmadığını’ takdir edelim” diye konuştu. Tekin, Bakan Yıldız’a ise “Bakan, 9 ay önce inceleme gezisi yaptığı Soma’daki kömür ocağının ‘ne kadar güzel olduğunu, dünya kriterleri içinde önemli bir firma olduğunu’ söyledi. Bunu hiçbir bakan söylemez. Bu senin işin değil. Sen sponsor değilsin, sen bakansın” sözleriyle yüklendi.