Kaygılı gidiyor

KRETSCHMER'DEN MİLLİYET'E VEDA RÖPORTAJI Kretschmer'in değerlendirmeleri şöyle: AB Komisyonu Türkiye Temsilcisi Hansjörg Kretschmer, Türkiye'deki 4 yılının ardından ağustos sonunda Türkiye'den ayrılacak. Kretschmer, 4 yılda "muhteşem" bir değişim gerçekleştirdiğini vurguladığı Türkiye'den "son dönemde yoğunlaşan erken seçim, cumhurbaşkanlığı ve ekonomik göstergelerdeki oynamalar nedeniyle siyasi istikrar açısından kaygı duyarak ayrılacağını" açıkladı. 2002 seçimlerinden birkaç ay önce Ankara'ya atandım. İdam cezası kalkalı iki gün olmuştu. Şimdi geriye bakınca, olağanüstü muhteşem değişiklikler olduğunu görüyorum. Bence en önemlisi Türkiye'de artık açık, ulaşılabilir ve tartışılabilir bir idarenin bulunmasıdır. Eskiden tartışılamayan tabulara dokunuldu. İnsan hakları ve temel özgürlüklerde çok ilerleme sağlandı. Örneğin gözaltılar ve tutukluların haklarında, avukata ulaşma, gözaltı öncesi ve sonrası sağlık muayenesi gibi çok önemli kazanımlar elde edildi. Kötü muamele ve işkencenin azalması da pozitif bir gelişme. 4 yılda ne değişti? Siyasetçiler bunun Türk halkı için yapıldığını söyleyeceklerdir. Haklılar. Ama ben ucunda AB ile yakınlaşma olmasa, bu kadar ilerlemenin mümkün olamayacağını düşünüyorum. Türkiye çok başarılı bir süreç geçirdi ve üyelik sürecini tamamlamak için bu dinamizmin korunması lazım. Bunlar AB sayesinde mi oldu? Vicdani ret eleştirisi Türkiye çok değişti, ama bu daha değişmeyecek anlamına gelmiyor. Temel dönüşüm sürecinin sonuna henüz gelmedik. Yargı reformu çok büyük öncelik. Özellikle ifade özgürlüğü alanında sorunlar yaşanıyor. Savcılarca açılan birçok dava sonradan beraatla sonuçlansa bile yılgınlığa neden olabiliyor. Din özgürlüğünde hemen hiçbir şey yapılmadı. Son 4 yılda en az ilerleme sağlanan alan bu. Tabii sivil-asker ilişkileri var. Öne çıkan eksiklikler nelerdir? Biz 301. maddenin değiştirilmesini istedik. Türk hükümeti ise uygulamanın beklenmesini tercih etti. Gerçekten de mahkemelerden birçok beraat çıkıyor. Ama yargılanma tehdidi ciddi bir yıldırma yöntemi. Belki 301. maddeyle doğrudan ilgili değil, ama vicdani reddi desteklediği için yargılanan Perihan Mağden'in durumu... Kendime soruyorum; bunun nesi yanlış? Türkiye'de vicdani ret diye bir hak olmasını düşünüyorsanız, bunu neden söyleyemiyorsunuz? Ve bu neden bir yargılanma gerekçesi oluyor? Avrupa bakış açısından kabul edilemez olan bunun gibi birçok konu var. İfade özgürlüğüyle TCK'nın 301. maddesini mi kastediyorsunuz? Avrupa Konseyi üyeleri arasında sadece iki ülke var vicdani ret hakkı verilmeyen. Biri Türkiye, diğeri Azerbaycan sanırım. AB'deki pratik ise çok açık. Tüm üyelerde bu hak var. Avrupa'daki uygulama nasıl? Çok kompleks bir konu. Kişisel olarak Türkiye'deki siyasi tartışmalardan biraz kaygılıyım. Erken seçim olacak mı, olmayacak mı? Kim yeni cumhurbaşkanı olacak? Şemdinli tartışmaları, şimdi de ekonomik göstergelerde gözlenen oynama ve TL'nin değerinin düşmesi. Kötümser gözükmek istemem, belki bunların hepsi bir arada idare edilebilir. Ama bu faktörler kaygılanmamı engellemiyor. Türkiye'de istikrarın ve siyasi reform sürecinin sürmesini en çok ben isterim. Bu açıdan TÜSİAD'ın erken seçim konusundaki spekülasyonlara son verilmesi talebini memnuniyetle karşıladım. En önemli konu siyasi istikrar. Siyasi istikrar sadece siyasi reform sürecinin devamı açısından değil, ekonomi açısından da önemli. Türkiye'den hangi imajla ayrılıyorsunuz? Ben Türkiye'de yeni cumhurbaşkanı'nın kim olacağı tartışmasını anlamakta da güçlük çekiyorum. Anayasa ortada. Parlamento 5 yıllığına seçildi. Bu parlamento da diğerleri gibi görev süresi bittiğinde yeni cumhurbaşkanını seçer. Bu parlamentonun seçeceği cumhurbaşkanından farklı bir cumhurbaşkanı seçilebilmesi için genel seçimlerin tarihini değiştirme yönünde yaşanan bu tartışmayı ilginç buluyorum. Erken seçim talebinin asıl gerekçesinin cumhurbaşkanlığı seçimi olduğu yorumları var. Bilmiyorum ve speküle etmek istemem. Yeni cumhurbaşkanı sizce kim olacak? Teröre mesafe koymuyorlar Teröre karşı taviz verilemez. Türkiye'nin doğu ve güneydoğu bölgesinin kalkınmasını isteyen tüm siyasi grupların terörle aralarına net mesafe koyması gerekir. Haklısınız uyardık, ama hâlâ yapmıyorlar. Bunun yapılması, orada terörle hiçbir bağlantısı olmayan, herkes gibi terörü reddeden, ama aynı zamanda Kürt nüfusun hak ve özgürlüklerini savunma ve geliştirme yönünde meşru hakkı olan insanlar olduğunu herkese gösterecek. Ancak bunu temel alan bir yapı sorunlar açısından ilerlenmesini sağlar. Güneydoğu'da terör hâlâ sorun... AB'nin bazı siyasi gruplara yönelik uyarıları oldu ama sonuç alınamadı. Hükümetten en önemli beklentimiz, ki askerle sivillerin üzerinde mutabakat sağladığı bir konu bu, bölgenin sosyal ve ekonomik sorunlarıyla ilgilenilmesidir. Başbakan'ın iki kez Diyarbakır'a gitmesi çok olumludur. Hazırlanmakta olan eylem planının bölgenin ekonomik ve sosyal kalkınmasını teşvik etmesini bekliyoruz. Hükümetten beklentiniz ne? Meclis'teki kadın sayısı az Evet, çok şey kazandı ve ben bunun için çok gururluyum ve mutluyum. Türkiye'de en aydın, rasyonel ve olumlu düşünen grubun kadın hakları savunucuları olduğunu düşünüyorum. Özellikle yasalarda onların haklarıyla ilgili çok büyük iyileştirmeler yapıldı. Daha da geliştirilmeli. Aile içi şiddet önde gelen problemlerden biri. Gittiğim her yerde bunu duyuyorum. Tabii bu kadınların toplumdaki yeriyle de alakalı. Aile içinde şiddete maruz kalan kadınlar toplumda da üstlenmeleri gereken rolü oynayamıyor. Türkiye'nin yüzde 50'si kadın ama Meclis'teki sayılarına bakın. AB'de yüzde 60 olan çalışan kadın oranı Türkiye'de yüzde 24. Türk kadını sizin görev sürenizde kazanım elde etti mi? Eğer aile içi şiddet Türkiye'de genel bir problemse, neden bunun siyasetçilerin ailelerinde olmayacağını varsayalım ki! Halil Ürün'ün eşine tokat atmasını Avrupa nasıl değerlendiriyor? Türkiye çetelerden nasıl kurtulacak? Van Savcısı'nın görevden alınmasına AB nasıl bakıyor? Türkiye'nin kaç iline AB'yi anlattı?AB Temsilcisi, hangi köy için Türk Dışişleri'ni uyardı? Kretschmer, Orhan Pamuk'tan neden şikâyetçi? YARIN