Referandumda ‘ EVET ’çiyiz
24.06.2016 - 02:30 | Son Güncellenme:
ANKARA Milliyet
Cumhurbaşkanı’nın “İngilizlerin yaptığı gibi biz de bir kamuoyu araştırmasına milletimiz ile gideriz. ’AB ile müzakerelere devam mı, tamam mı?’ diye sorarız” diyerek referanduma ışık yakması yankı yarattı. Seçmen eğilimlerini hatırlamak için eski referandumları mercek altına aldık
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, AB müzakerelerine devam edip etmeme yönünde referanduma gidilebileceğine yönelik ifadeleri gerçekleşirse, Türkiye tarihinde ilk kez anayasa dışında bir konuda halkoyuna başvurmuş olacak. Bugüne kadar yapılan 6 referandumun 5’inden “evet” oyu çıkması dikkati çekti. Bugüne kadar Türkiye 6 kez referandum için sandık başına gitti. Bu referandumlar şöyle:
9 Temmuz 1961: 1960 askeri darbesinin ardından 1961 anayasası için halk ilk kez sandık başına gitti. Geçerli oyların yüzde 61,7’si ile yeni anayasa kabul edildi. 27 Mayıs darbesiyle iktidardan indirilen Demokrat Parti’nin güçlü olduğu Ege ve Karadeniz’deki bazı kentlerden “hayır” oyu daha fazla çıktı.
7 Kasım 1982: 12 Eylül darbesinin ardından cunta tarafından hazırlanan 1982 anayasasının kabulü için halk yine sandığa gitti. Geçerli oyların yüzde 91,37’si ile yeni anayasa kabul edildi.
6 Eylül 1987: 1982 anayasasının geçici 4. maddesi ile getirilen ve aralarında Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş’in de bulunduğu siyasilere 10 ve 5 yıllık yasaklar öngören siyasi yasakların kaldırılıp kaldırılmaması halk oyuna sunuldu. İktidardaki Anavatan Partisi’nin siyasi yasakların devamı yönünde propaganda yaptığı referandumdan, siyasi yasakların kaldırılması yüzde 50,16 oy ile kıl payı geçti.
25 Eylül 1988: 1982 anayasasının 127. maddesinde yer alan yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmamasına ilişkin hüküm gereği yapılan halk oyunda, Başbakan Özal, yerel seçimlerin öne alınması yönünde propaganda yürüttü. Referandumda geçerli oyların yüzde 65’i yerel seçimlerin erkene çekilmemesi yönünde oy kullandı.
21 Ekim 2007: Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi başta olmak üzere birtakım anayasa değişikliklerinin oylandığı referandumda, Türkiye tarihinin en düşük katılım oranı olan yüzde 68 gerçekleşti. Milletvekili genel seçimlerinin beş yıldan dört yıla indirilmesi, cumhurbaşkanın halkoyuyla seçilmesi hükümlerini içeren değişikliğe seçime katılanların yüzde 69’u evet oyu verdi.
12 Eylül 2010: 27 maddeden oluşan kapsamlı anayasa değişikliği referandumunda geçerli oyların yüzde 57,88’i “evet” oyu kullandı, böylece anayasa değişiklikleri yürürlüğe girmiş oldu. Referandumda Ak Parti, “evet” propagandası yaparken, CHP ve MHP “hayır” oyu kullandı, HDP’nin öncülü olan BDP ise referandumu boykot etti.
AB ülkelerinde referandum esastır
Erdoğan’ın müzakerelerin devamına yönelik yapılmasını tartışmaya açtığı referandumlar, aslında AB’ye üye olmak isteyen ülkeler için bir yöntem olarak kullanılıyor. Müzakereleri tamamlayan ve üye olacak ülkeler; 1972 yılından bu yana üyeliklerini ülkelerinde referanduma sunuyor. Bugüne kadar Norveç dışında AB üyeliğini reddeden ülke bulunmuyor. Norveç hem 1972’de hem 1994’te üyeliği reddederek, AB’nin 1973 ve 1995 yılındaki genişleme sürecine dahil olamamıştı. AB ülkeleri, üyelik dışında bazı kritik anlaşmaların onaylanması gibi süreçlerde de halk oyuna başvurarak, süreci meşrulaştırma yolunu seçebiliyorlar. Örneğin Avrupa para birimi Euro’ya geçişi Danimarka ve İsveç referandumlarla reddederken, Maastricht Kriterleri ve Nice Anlaşması gibi anlaşmalar da bazı ülkelerde referanduma sunuldu.
